Zło konieczne, substytut, szansa – wykorzystanie komunikatora Skype w badaniach jakościowych

Izabela Ślęzak

doi:10.18778/1733-8069.17.4.05

Autor

Izabela Ślęzak Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-5489-0481

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.05

Słowa kluczowe:

wywiad jakościowy zapośredniczony przez Skype’a, wywiad "online", wywiad realizowany poprzez wideokonferencję, wywiad swobodny, Internet

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie techniki wywiadów swobodnych online w szczególnej formie wywiadów prowadzonych za pośrednictwem komunikatora Skype. Choć są one coraz częściej wykorzystywane w badaniach jakościowych, budzą u badaczy mieszane reakcje – od postrzegania ich jako szansy, (nie)pełnowartościowego zamiennika wywiadu twarzą w twarz, po wręcz zagrożenie dla jakości badań. Na podstawie literatury przedmiotu w artykule omówione zostaną cechy wywiadu za pośrednictwem Skype’a, jego zalety i ograniczenia tak z perspektywy badacza, jak i uczestników badania. Przedstawione zostaną także wyniki porównań wywiadów online z tradycyjnymi, których dokonali badacze wykorzystujący w swoich projektach obie te techniki. W bardziej szczegółowy sposób omówiona zostanie kwestia relacji badacza z rozmówcą oraz dylematy etyczne związane z realizowaniem wywiadów zapośredniczonych przez Skype’a. Wskazane zostaną także warunki, kiedy tego rodzaju wywiad może być szczególnie przydatny.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Izabela Ślęzak - Uniwersytet Łódzki

Izabela Ślęzak, dr, zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Socjologii Organizacji i Zarządzania Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Główne obszary zainteresowań naukowych to jakościowe metody badań społecznych, symboliczny interakcjonizm, socjologia pracy i pracy seksualnej.

Bibliografia

Adams‐Hutcheson Gail, Longhurst Robyn (2017) At least in person there would have been a cup of tea’: interviewing via Skype. „Area”, vol. 49, no. 2, s. 148–155.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/area.12306

Archibald Mandy M. i in. (2019) Using zoom videoconferencing for qualitative data collection: perceptions and experiences of researchers and participants. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 18, s. 1−8.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1609406919874596

Batorski Dominik (2005) Internet a nierówności społeczne. „Studia Socjologiczne”, t. 177, nr 2, s. 107–131.
Google Scholar

Batorski Dominik (2009) Wykluczenie cyfrowe w Polsce. „Studia Biura Analiz Sejmowych”, t. 3, nr 19, s. 223–249.
Google Scholar

Batorski Dominik, Olcoń-Kubicka Marta (2006) Prowadzenie badań przez Internet-podstawowe zagadnienia metodologiczne. „Studia Socjologiczne”, t. 3, nr 182, s. 99–132.
Google Scholar

Beneito-Montagut Roser (2011) Ethnography goes online: towards a user-centred methodology to research interpersonal communication on the internet. „Qualitative Research”, vol. 11, no. 6, s. 716–735.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794111413368

Bertrand Catherine, Bourdeau Laurent (2010) Research interviews by Skype: A new data collection method [w:] Jose Esteves, ed., Proceedings from the 9th European Conference on Research Methods. Spain: IE Business School, s. 70–79.
Google Scholar

Bielska Beata, Kurek-Ochmańska Olga, Łuczaj Kamil (2021) Jak badać wysoko wykwalifikowanych migrantów? Praktyczne wskazówki metodologiczne. „Studia Migracyjne”, t. 79, s. 125–148. DOI: 10.4467/25444972SMPP.21.006.13318 http://www.ejournals.eu/Studia-Migracyjne/ [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25444972SMPP.21.006.13318

Bouchard Karen L. (2016) Anonymity as a Double-Edge Sword: Reflecting on the Implications of Online Qualitative Research in Studying Sensitive Topics. „The Qualitative Report”, vol. 21, no. 1, s. 59–67.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.46743/2160-3715/2016.2455

Braun Robert i in. (2020) COVID-19 and the onlineification of research: kick-starting a dialogue on Responsible online Research and Innovation (RoRI). „Journal of Responsible Innovation”. DOI:10.1080/23299460.2020.1789387 https://www.tandfonline.com/toc/tjri20/current [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/23299460.2020.1789387

Brown Nicole (2018) Video-Conference Interviews: Ethical and Methodological Concerns in the Context of Health Research. SAGE Research Methods Cases. DOI: https://www.doi.org/10.4135/9781526441812 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781526441812

Cin Melis F. i in. (2016) Transnational online research: Recognising multiple contexts in Skype-to-phone interviews. „Qualitative Research”. DOI: https://doi.org/10.1177/14687941211024824 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/14687941211024824

Deakin Hannah, Wakefield Kelly (2014) Skype interviewing: Reflections of two PhD researchers. „Qualitative Research”, vol. 14, no. 5, s. 603–616. DOI: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1468794113488126 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794113488126

Dyskusja. Badania społeczne i humanistyczne w czasach pandemii–aspekty etyczno-metodologiczne. Dyskusja podczas „Spotkań Badaczek” (2020) „Przegląd Socjologiczny”, t. 69, nr 3, s. 203–214. DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/10 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2020/69.3/10

Foley Geraldine (2021) Video-based online interviews for palliative care research: A new normal in COVID-19? „Palliative Medicine”, vol. 35, no. 3, s. 625–626. DOI: https://doi.org/10.1177/0269216321989571 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0269216321989571

Given Lisa M., Saumure Kristie (2015) Using Skype as a Research Tool: Lessons Learned from Qualitative Interviews with Distance Students in a Teacher Librarianship Program. https://www.academia.edu/1774333/Using_Skype_as_a_Research_Tool_Lessons_Learned_from_Qualitative_Interviews_with_Distance_Students_in_a_Teacher-Librarianship_Program [dostęp 27.04.2021].
Google Scholar

Glaser Barney, Strauss Anselm L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Glassmeyer David M., Dibbs Rebecca-Anne (2012) Researching from a distance: Using live web conferencing to mediate data collection. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 11, no. 3, s. 292–302. DOI: https://doi.org/10.1177/160940691201100308 [dostęp 23.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/160940691201100308

Goffman Erving (2000) Człowiek w teatrze życia codziennego. Przełożyli Helena Datner-Śpiewak, Paweł Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Goffman Erving (2011) Relacje w przestrzeni publicznej. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Grochalska Monika (2017) Rytuały w związku – dyskursywne konstruowanie intymności. „Dyskursy Młodych Andragogów”, t. 18, s. 331–345.
Google Scholar

Hanna Paul (2012) Using internet technologies (such as Skype) as a research medium: A research note. „Qualitative Research”, vol. 12, no. 2, s. 239–242. DOI: https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1468794111426607 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794111426607

Horolets Anna (2016) Badacz jako gość. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 3, s. 54‒69 www.przegladsocjologiijakosciowej.org [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2016) Kontrolowanie formy ciężarnego ciała. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, t. 58, s. 89–102.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.58.05

Janghorban Roksana, Roudsari Latifnejad Robab, Taghipour Ali (2014) Skype interviewing: The new generation of online synchronous interview in qualitative research. „International Journal of Qualitative Studies on Health and Well-being”, vol. 9, no. 1, s. 241–252. DOI: 10.3402/qhw.v9.24152 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3402/qhw.v9.24152

Jemielniak Dariusz (2013) Życie wirtualnych dzikich. Netnografia Wikipedii, największego projektu współtworzonego przez ludzi. Warszawa: Wydawnictwo poltext.
Google Scholar

Jemielniak Dariusz (2019) Socjologia Internetu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Jenkins Suzanne (2010) New Technologies, New Territories: Using The Internet to Connect with Sex Workers and Sex Industry Organizers [w:] Kate Hardy, Sarah Kingston, Teela Sanders, eds., New Sociologies of Sex Work. Farnham UK, Burlington VT, USA: Ashgate Publishing, s. 91−108.
Google Scholar

Jenner Brandy M., Myers Kit C. (2019) Intimacy, rapport, and exceptional disclosure: a comparison of in-person and mediated interview contexts. „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 22, no. 2, s. 165–177.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13645579.2018.1512694

Krauz Wika (2020) Wyimki z dziennika terenowego. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego Prace Etnograficzne”, t. 48, z. 1, s. 111–114. DOI: 10.4467/22999558.PE.20.008.12633 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/22999558.PE.20.008.12633

Krejtz Krzysztof, Krejtz Izabela (2006) Ja w sieci – sieć we mnie. Zależności pomiędzy doświadczeniami relacji w internecie a reprezentacją obrazu siebie [w:] Dominik Batorski, Mirosława Marody, Andrzej Nowak, red., Społeczna przestrzeń Internetu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS, s. 91–112.
Google Scholar

Krouwel Matthew, Jolly Kate, Greenfield Sheila (2019) Comparing Skype (video calling) and in-person qualitative interview modes in a study of people with irritable bowel syndrome–an exploratory comparative analysis. „BMC Medical Research Methodology”, vol. 19, no. (1), s. 1–9.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1186/s12874-019-0867-9

Kubczak Anna (2005) Konstruowanie tożsamości w Internecie [w:] Elżbieta Hałas, Krzysztof Konecki, red., Konstruowanie jaźni i tożsamości. Europejskie warianty symbolicznego interakcjonizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 359–378.
Google Scholar

Lo Iacono Valeria, Symonds Paul, Brown David H. K. (2016) Skype as a Tool for Qualitative Research Interviews. „Sociological Research Online”, vol. 21, no. 2, s. 103–117.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5153/sro.3952

Lobe Bojana (2017) Best practices for synchronous online focus groups [w:] Rosaline S. Barbour, David. L. Morgan, eds., A new era in focus group research: Challenges, innovation and practice. London: Palgrave Macmillan, s. 227–250.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-58614-8_11

Lobe Bojana, Morgan David, Hoffman Kim A. (2020) Qualitative data collection in an era of social distancing. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 19, s. 1–8. DOI: 1609406920937875 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1609406920937875

Mazurek Paweł (2006a) Anatomia internetowej anonimowości [w:] Dominik Batorski, Mirosława Marody, Andrzej Nowak, red., Społeczna przestrzeń Internetu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS, s. 79–90.
Google Scholar

Mazurek Paweł (2006b) Internet i tożsamość [w:] Dominik Batorski, Mirosława Marody, Andrzej Nowak, red., Społeczna przestrzeń Internetu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS, s. 112–132.
Google Scholar

Meho Lokman I. (2006) E-Mail Interviewing in Qualitative Research: A Methodological Discussion. „Journal of the American Society for Information Science and Technology”, vol. 57, no. 10, s. 1284–1295.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/asi.20416

Miner Michael H. i in. (2011) Conducting Internet Research With the Transgender Population: Reaching Broad Samples and Collecting Valid Data. „Social Science Computer Review”, vol. 30, no. 2, s. 202–211.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0894439311404795

Morgan Charlie i in. (2021) Advice on oral history interviewing during the Covid-19 pandemic. Oral History Society https://www.ohs.org.uk/advice/covid-19 [dostęp 16.02.2021].
Google Scholar

Murthy Dhiraj (2008) Digital Ethnography: An Examination of the Use of New Technologies for Social Research. „Sociology”, vol. 42, no. 5, s. 837–855.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038508094565

Nehls Kimberly, Smith Brandy D., Schneider Holly A. (2015) Video-conferencing interviews in qualitative research [w:] Shalin Hai-Jew, ed., Enhancing qualitative and mixed methods research with technology. Hershey, PA: IGI Global, s. 140–157.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-4666-6493-7.ch006

Nind Melanie, Coverdale Andy, Meckin Robert (2021) Changing social research practices in the context of Covid-19: rapid evidence review. „Working paper NCRM” http://eprints.ncrm.ac.uk/4398/ [dostęp 18.03.2021].
Google Scholar

Palęcka Alicja (2021) „Spokojnie, jestem grzeczny”. Molestowanie seksualne jako strategia uczestników badania. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 17, nr 2, s. 44–60. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.03 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.03

Peach Emily (2021) Using Skype to research literacy practices: providing opportunities for participants with mental health conditions to share their experiences. „Literacy”, vol. 55, no. 3, s. 201–209. DOI: https://doi.org/10.1111/lit.12248 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/lit.12248

Polskie Towarzystwo Historii Mówionej (2020) Historia mówiona a epidemia COVID-19. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej. „Wrocławski Rocznik Historii Mówionej”, t. 10, s. 246–256.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.26774/wrhm.278

Rettie Ruth (2009) Mobile phone communication: extending Goffman to mediated interaction. „Sociology”, vol. 43, no. 3, s. 421–438.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038509103197

Rostocki Andrzej W. (1999) Socjologia a prywatność. „Przegląd Socjologiczny”, t. 48, nr 1, s. 23–41.
Google Scholar

Seitz Sally (2016) Pixilated partnerships, overcoming obstacles in qualitative interviews via Skype: A research note. „Qualitative Research”, vol. 16, no. 2, s. 229–235.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794115577011

Sipes Jessica B., Roberts Lynne D., Mullan Barbara (2019) Voice-only Skype for use in researching sensitive topics: a research note. „Qualitative Research in Psychology”, s. 1–17. DOI: 10.1080/14780887.2019.1577518 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14780887.2019.1577518

Siuda Piotr (2016a) Wprowadzenie. Przełamywanie metodologicznych podziałów w rozważaniach o internetowych metodach badawczych [w:] Piotr Siuda, red., Metody badań online. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 7–25.
Google Scholar

Siuda Piotr, red., (2016b) Metody badań online. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Google Scholar

Stachura Krzysztof (2016) Problemy zapewniania jakości w badaniach online [w:] Piotr Siuda, red., Metody badań online. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 154–180.
Google Scholar

Stojkow Maria, Żuchowska Dorota (2014) W kierunku nowej tożsamości-osoby niepełnosprawne w drodze ku emancypacji. „Studia Socjologiczne”, t. 2, s. 153–174.
Google Scholar

Sullivan Jessica R. (2012) Skype: An Appropriate Method of Data Collection for Qualitative Interviews? „The Hilltop Review”, vol. 6, no. 1, article 10 https://scholarworks.wmich.edu/hilltopreview/vol6/iss1/10 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar

Szpunar Magdalena (2010) Internet w procesie realizacji badań. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Ślęzak Izabela (2013) Nowe techniki, stare problemy? refleksje na temat badań społecznych realizowanych w środowisku osób świadczących usługi seksualne. „Przegląd Socjologiczny”, t. 62, nr 1, s. 139–152.
Google Scholar

Ślęzak Izabela (2018) Praca nad zaufaniem. Etyczne, praktyczne i metodologiczne wyzwania w relacjach badacz–badani na przykładzie etnografii agencji towarzyskich. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, nr 1, s. 138–162. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.1.07 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.1.07

Weinmann Tobias i in. (2012) Testing Skype as an interview method in epidemiologic research: response and feasibility. „International journal of public health”, vol. 57, no. 6, s. 959–961.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00038-012-0404-7

Weller Susie (2015) The potentials and pitfalls of using Skype for qualitative (longitudinal) interviews. NCRM Working Paper https://eprints.ncrm.ac.uk/id/eprint/3757/ [dostęp 29.04.2021].
Google Scholar

Weller Susie (2017) Using internet video calls in qualitative (longitudinal) interviews: some implications for rapport. „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 20, no. 6, s. 613–625, DOI: 10.1080/13645579.2016.1269505 [dostęp 24.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13645579.2016.1269505

Whale Katie (2017) The use of Skype and telephone interviews in sensitive qualitative research with young people: experiences from the ROCCA continence study. „Qualitative Methods in Psychology Bulletin”, no. 2 https://research-information.bris.ac.uk/en/publications/the-use-of-skype-and-telephone-interviews-insensitive-qualitativ [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Winzenburg Stephen (2012) How Skype is changing the interview process. „Chronicle of Higher Education”, vol. 58, no. 18, s. D9–D10.
Google Scholar