Wpływ nietypowych nazwisk na kształtowanie się tożsamości i obrazu siebie w procesie socjalizacji

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.3.04

Słowa kluczowe:

nazwisko, tożsamość, reakcje otoczenia, wstyd, mechanizmy obronne

Abstrakt

Według badaczy zajmujących się pojęciem tożsamości imiona i nazwiska są uważane za element samoidentyfikacji. Przeprowadzono sześć wywiadów swobodnych z osobami o nietypowych nazwiskach, utworzonych od słów oznaczających w języku polskim m.in. dni tygodnia, rośliny, zwierzęta, cechy charakteru. Analiza pozwoliła na stwierdzenie, że nazwiska te miały wpływ na kształtowanie się u badanych tożsamości i obrazu siebie. Wpływ ten wynikał głównie z oddziaływania otoczenia społecznego, a konsekwencją różnorakich reakcji środowiska było odczuwanie przez rozmówców wstydu. Wywoływał on u badanych potrzebę stosowania taktyk: autoironii, unikania pewnych aktywności życia społecznego lub wzburzenia. W przypadku gdy żadna z wymienionych taktyk nie przynosiła oczekiwanych rezultatów, a negatywne reakcje otoczenia narastały, rozmówcy rezygnowali z mechanizmów obronnych i ostatecznie okazywali zobojętnienie. Analiza otrzymanego materiału empirycznego pozwoliła również na wyodrębnienie znaczenia rodziny jako grupy, która – poprzez generowanie uczuć dumy i przywiązania – pomagała rozmówcom w radzeniu sobie z negatywnym oddziaływaniem otoczenia społecznego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Aleksandra Płaczek - University of Łódź

Absolwentka socjologii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Doktorantka Szkoły Doktorskiej Nauk Społecznych UŁ. Główny obszar jej zainteresowań obejmuje socjologię interakcji, socjologię emocji, badania jakościowe i badania kontemplatywne.

Bibliografia

Alford Richard D. (1987) Naming and Identity: A Cross Cultural Study of Personal Naming Practices. New Haven, CT: HRA Flex Books.
Google Scholar

Atir Stav, Ferguson Melissa J. (2018) How gender determines the way we speak about professionals. Proceedings of the National Academy of Sciences, vol. 115(28), s. 7278–7283 https://doi.org/10.1073/pnas.1805284115
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1805284115

Babbie Earl (2004) Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bańka Waldemar (2006) Szkice z psychologii społecznej. Płock: Wydawnictwo Naukowe NOVUM.
Google Scholar

Bell Paul A., Green Thomas C., Fisher Jeffrey D., Baum Andrew (2004) Psychologia środowiskowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Pedagogiczne.
Google Scholar

Bielski Piotr (2009) Rolnictwo ekologiczne jako zawód i powołanie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. V, nr 3, s. 1–152.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.5.3.02

Bokszański Zbigniew (1975) Tożsamości zbiorowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Boruta Mirosław (2008) Nazwisko: tożsamość i więzi rodzinne: interdyscyplinarne konteksty socjologii rodziny. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Boruta Mirosław (2017) Nazwisko jako fundament tożsamości poza Ojczyzną. Gruzińska gałąź Poniatowskich. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Breza Edward (2000) Nazwiska Pomorzan: pochodzenie i zmiany. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Clark Gregory, Cummins Neil (2014) Surnames and Social Mobility in England. 1170–2012. „Human Nature”, vol. 25, s. 517–537 https://doi.org/10.1007/s12110-014-9219-y
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s12110-014-9219-y

Cooley Charles Horton (1922) Human Nature and the Social Order. New York, NY: Charles Scribner’s Sons.
Google Scholar

Czerner Anna, Nieroba Elżbieta (2011) Wybrane nurty teoretyczne w socjologii emocji [w:] Anna Czerner, Elżbieta Nieroba, red., Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 45–90.
Google Scholar

Encyklopedia Powszechna PWN (1975) Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Erikson Erik Homburger (2000) Dzieciństwo i społeczeństwo. Poznań: Wydawnictwo REBIS.
Google Scholar

Garfinkel Harold (1956) Conditions of Successful Degradation Ceremonies. „American Journal of Sociology”, vol. 61, no. 5, s. 420–424 https://doi.org/10.1086/221800
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/221800

Glaser Barney G. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej: strategie badania jakościowego. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Goffman Erving (1952) On Cooling the Mark Out: Some aspects of Adaptation to Failure. „Psychiatry”, vol. 15, no. 4, s. 451–463 https://doi.org/10.1080/00332747.1952.11022896
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00332747.1952.11022896

Goffman Erving (1956) Embarrassment and Social Organization. „American Journal of Sociology”, vol. 62(3), s. 264–271 https://doi.org/10.1086/222003
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/222003

Goffman Erving (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Goffman Erving (2008) Człowiek w teatrze życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Karlikowski Andrzej (2012) Nasze nazwiska. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar

Konecki Krzysztof (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki Krzysztof (2014) Część I – Dwaj teoretycy socjologii emocji [w:] Krzysztof Konecki, Beata Pawłowska, red., Emocje w życiu codziennym. Analiza kulturowych, społecznych i organizacyjnych uwarunkowań ujawniania i kierowania emocjami. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–38.
Google Scholar

Kowalik-Kaleta Zofia (2007) Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Google Scholar

Lewis Helen B. (1971) Shame and Guilt in Neurosis. New York, NY: International Universities Press.
Google Scholar

Mead George Herbert (1975) Umysł, osobowość i społeczeństwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Nazwisko nie pomoże Ci w karierze (2010) https://finanse.wp.pl/nazwisko-nie-pomoze-ci-w-karierze-6114260051732097a [dostęp: 29.01.2020].
Google Scholar

Pacholski Maksymilian, Słaboń Andrzej (2001) Słownik pojęć socjologicznych. Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie.
Google Scholar

Pawłowska Beata (2011), Jakościowe podejście do badania emocji [w:] Anna Czerner, Elżbieta Nieroba, red., Studia z socjologii emocji. Podręcznik akademicki. Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 91–118.
Google Scholar

Pseudonimy pisarzy. Kto i dlaczego nie pisał pod własnym nazwiskiem? Powody są zaskakujące! (2016) https://www.gandalf.com.pl/blog/pseudonimy-pisarzy-powody-sa-zaskakujace/ [dostęp: 1.05.2022].
Google Scholar

Rozwadowski Jan (1909) Bulla z roku 1136 jako najstarszy zabytek języka polskiego. Kraków: nakładem Akademii Umiejętności: Skład Główny w Księgarni Spółki Wydawniczej Polskiej.
Google Scholar

Rymut Kazimierz (1991) Nazwiska Polaków: słownik historyczno-etymologiczny. Warszawa, Wrocław, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Serwis Rzeczypospolitej Polskiej (b.d.) Nazwiska występujące w rejestrze PESEL https://dane.gov.pl/pl/dataset/1681,nazwiska-osob-zyjacych-wystepujace-w-rejestrze-pesel [dostęp: 1.07.2022].
Google Scholar

Siemiaszko Andrzej (1993) Granice tolerancji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sikora Katarzyna (2000) Dźwięk, który nie jest nawet cząstką ciebie: imię a tożsamość [w:] Anna Gałdowa, red., Tożsamość człowieka. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 185–196.
Google Scholar

Simmel George (2005) Mentalność mieszkańców wielkich miast [w:] George Simmel, Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 114–134.
Google Scholar

Stets Jan, Burke Peter (2014) The Development of Identity Theory. „Advances in Group Processes” vol. 31, s. 57‒97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/S0882-614520140000031002

Strauss Anselm L. (2013) Zwierciadła i maski. W poszukiwaniu tożsamości. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar

Sykes Gresham, Matza David (1957) Techniques of Neutralization: A Theory of Delinquency. „American Sociological Review”, vol. 22, no. 6, pp. 664–670 https://doi.org/10.2307/2089195
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2089195

Szacka Barbara (2003) Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Szczepański Jan (1972) Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sztompka Piotr (2002) Socjologia. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Tomanek Paweł (2021) Mam na imię Dystynkcja. Kapitał kulturowy rodziców a preferencje w wyborze imion. „Studia Socjologiczne”, nr 3(242), s. 89–107.
Google Scholar

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141 ze zm.).
Google Scholar

Zapf Dieter (1999) Organisational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work. „International Journal of Manpower”, vol. 20(1–2), s. 70–85 https://doi.org/10.1108/01437729910268669
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/01437729910268669

Pobrania

Opublikowane

2022-08-31

Jak cytować

Płaczek, A. (2022). Wpływ nietypowych nazwisk na kształtowanie się tożsamości i obrazu siebie w procesie socjalizacji. Przegląd Socjologii Jakościowej, 18(3), 54–84. https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.3.04