Identyfikacja z miejscem i tożsamość miejsca – z perspektywy map mentalnych mieszkańców enklaw biedy
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.2.01Słowa kluczowe:
mapy mentalne, enklawy biedy, identyfikacja miejsca, identyfikacja z miejscem, tożsamość miejscaAbstrakt
Enklawy biedy to przestrzenie społecznie napiętnowane, które mogą sprzyjać wykluczeniu lub wzmacniać jego wrażenie. Równocześnie to środowisko życia konkretnych ludzi, którzy je współdzielą i współtworzą; to przestrzenie domowe, bezpieczne, będące źródłem satysfakcji i identyfikacji. Okoliczności konstytuujące i wyróżniające te swoiste ekosystemy stanowiły inspirację do zrealizowania badań w latach 2014–2016 w enklawach ubóstwa zlokalizowanych w Polsce w dwóch dużych miastach oraz na terenach wiejskich, służących rozpoznaniu sposobu ich waloryzowania i mentalnego odwzorowywania przez zamieszkujących je ludzi. Bazując na wynikach badań własnych, w artykule omówiono trzy uzupełniające się wątki, obejmujące procesy identyfikacji przestrzeni, identyfikowania się z miejscem i tożsamości miejsca. Zwrócono uwagę na poznawczą i praktyczną wartość tego rodzaju ustaleń, które wychodzą poza uproszczone i generalizujące myślenie na temat enklaw biedy, ujawniają potencjały zróżnicowanych sąsiedztw i złożoność więzi ludzi z miejscem.
Pobrania
Bibliografia
Annan Kofi A. (2003), The challenge of slums: Global report on human settlements 2003, United Nations Human Settlements Programme, London–Sterling: Earthscan Publications Ltd.
Google Scholar
Augé Marc (2011), Nie miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, translated by Roman Chymkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Bańka Augustyn (2011), Przywiązanie do miejsca i jego znaczenie w cyklu życia człowieka, [in:] Augustyn Bańka (ed.), Symbole, przemiany oraz wizje przestrzeni życia, Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, pp. 7–14.
Google Scholar
Baumeister Roy F., Jones Edward E. (1978), When self-presentation is constrained by the target’s knowledge: Consistency and compensation, “Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 36(6), pp. 608–618, https://doi.org/10.1037/0022-3514.36.6.608
Google Scholar
Bell Paul A., Greene Thomas C., Fisher Jeffrey D., Baum Andrew (2004), Psychologia środowiskowa, translated by Maria Lewicka, Tytus Sosnowski, Jacek Suchecki, Agnieszka Skorupka, Aleksandra Jurkiewicz, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Besten Olga den (2010), Local belonging and ‘geographies of emotions’: Immigrant children’s experience of their neighbourhoods in Paris and Berlin, “Childhood”, vol. 17(2), pp. 181–195, https://doi.org/10.1177/0907568210365649
Google Scholar
Bird Julia, Montebruno Piero, Regan Tanner (2017), Life in a slum: Understanding living conditions in Nairobi’s slums across time and space, “Oxford Review of Economic Policy”, vol. 33(3), pp. 496–520, https://doi.org/10.1093/oxrep/grx036
Google Scholar
Bolt Gideon, Kempen Ronald van (2003), Escaping poverty neighbourhoods in the Netherlands, “Housing, Theory and Society”, vol. 20(4), pp. 209–222, https://doi.org/10.1080/14036090310018941
Google Scholar
Crisp Beth R. (2010), Belonging, connectedness and social exclusion, “Journal of Social Inclusion”, vol. 1(2), pp. 123–132.
Google Scholar
Czykwin Elżbieta (2008), Stygmat społeczny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Descombes Vincent (1987), Proust, philosophie du roman, Paris: Éditions de Minuit.
Google Scholar
Downs Roger M. (1970), Geographic space perception, „Progress in Geography”, vol. 2, pp. 65–108.
Google Scholar
Downs Roger M., Stea David (1973), Image and Environment: Cognitive Mapping and Spatioal Behavior, Chicago: Aldine.
Google Scholar
Dupont Véronique, Jordhus‐Lier David, Sutherland Catherine, Braathen Einar (eds.) (2016), The politics of slums in the Global South: Urban informality in Brazil, India, South Africa and Peru, Oxon: Routledge.
Google Scholar
Falkowski Jan, Jasiulewicz Michał (eds.) (1994), Restrukturyzacja państwowych gospodarstw rolnych w świetle doświadczeń ogólnokrajowych, Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane WSI.
Google Scholar
Frankl Vincent E. (2009), Człowiek w poszukiwaniu sensu, translated by Aleksandra Wolnicka, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Google Scholar
Fried Marc (2000), Continuities and discontinuities of place, “Journal of Environmental Psychology”, vol. 20, pp. 193–205, https://doi.org/10.1006/jevp.1999.0154
Google Scholar
Frost Diane, Catney Gemma (2020), Belonging and the intergenerational transmission of place identity: Reflections on a British inner-city neighbourhood, “Urban Studies”, vol. 57(14), pp. 2833–2849.
Google Scholar
Gans Herbert J. (1962), The urban villagers, New York: Macmillan.
Google Scholar
Gould Peter, White Rodney (1986), Mental Maps, Boston: Allen & Unwin.
Google Scholar
Hummon David M. (1992), Community attachment: Local sentiment and sense of place, [in:] Irwin Altman, Setha M. Low (eds.), Place attachment, New York: Plenum, pp. 253–277.
Google Scholar
Jones Nikki (2010), Between good and ghetto: African American girls and inner-city violence, Piscataway: Rutgers University Press.
Google Scholar
Kearns Ade, Parkes Alison (2005), Living in and leaving poor neighbourhood conditions in England, “Housing Studies”, vol. 18(6), pp. 827–851, https://doi.org/10.1080/0267303032000135456
Google Scholar
Lach Kornelia (2001), O flichtowaniu [od niemieckiego fliehen: uciekać] i flichtlingach. Zmiana przestrzeni życiowej ludności pogranicza śląsko-morawskiego w latach 40. XX wieku, [in:] Piotr Kowalski (ed.), Przestrzenie, miejsca, wędrówki. Kategoria przestrzeni w badaniach kulturowych i literackich, Opole: Uniwersytet Opolski, pp. 125–131.
Google Scholar
Lewicka Maria (2004), Ewaluatywna mapa Warszawy: Warszawa na tle innych miast, [in:] Janusz Grzelak, Tomasz Zarycki (eds.), Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, pp. 316–336.
Google Scholar
Lewicka Maria (2012), Psychologia miejsca, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Lewis Oskar (1961), The children of Sanchez New York, New York: Random House.
Google Scholar
Lewis Oskar (1966), The culture of poverty, “Scientific American”, vol. 215(4), pp. 19–25.
Google Scholar
Lupton Ruth, Power Anne (2002), Social exclusion and neighbourhoods, [in:] John R. Hills, Julian Le Grand, David Piachaud (eds.), Understanding social exclusion, Oxford: Oxford University Press, pp. 118–140.
Google Scholar
Lynch Kevin (1960), The Image of the City, Cambridge: MIT Press.
Google Scholar
Mesch Gustavo S., Manor Orit (1998), Social ties, environmental perception, and local attachment, “Environment and Behaviour”, vol. 30, pp. 504–519.
Google Scholar
Nęcki Zbigniew (2004), Formowanie się postaw wobec otoczenia – od niewiedzy do nazwy, [in:] Ekologia społeczna – psychologiczne i środowiskowe uwarunkowania postaw, Kraków: Stowarzyszenie Ekopsychologia, pp. 111–115.
Google Scholar
Nóżka Marcjanna (2016), Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar
Nóżka Marcjanna (2020), Postawy wobec zamieszkiwanej przestrzeni i mobilność mieszkańców miejskich enklaw biedy w Polsce, “Etnografia Polska”, vol. LXIV(1–2), pp. 61–83.
Google Scholar
Ooi Giok L., Hong Kai P. (2007), Urbanization and Slum Formation, “Journal of Urban Health”, vol. 84(1), pp. 27–34, https://doi.org/10.1007/s11524-007-9167-5
Google Scholar
Proshansky Harold M., Fabian Abbe K., Kaminoff Robert (1983), Place identity: Physical world socialization of the self, “Journal of Environmental Psychology”, vol. 3, pp. 57–83.
Google Scholar
Qazimi Shukran (2014), Sense of Place and Place Identity, “European Journal of Social Sciences Education and Research”, vol. 1(1), pp. 306–310, https://doi.org/10.26417/ejser.v1i1.p306-310
Google Scholar
Relph Edward (1976), Place and placelessness, London: Pion.
Google Scholar
Shaw Clifford, McKay Henry H. (1942), Juvenile delinquency and urban areas, Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Small Mario L. (2015), De-Exoticizing Ghetto Poverty: On the Ethics of Representation in Urban Ethnography, “City & Community”, vol. 14(4), pp. 352–358, https://doi.org/10.1111/cico.12137
Google Scholar
Stanny-Burak Monika (2005), Marginalizacja na obszarach popegeerowskich – społeczna konsekwencja transformacji, [in:] Lucyna Frąckiewicz (ed.), Wykluczenie społeczne, Katowice: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. K. Adameckiego, pp. 245–259.
Google Scholar
Stedman Richard C. (2003), Is it really just a social construction? The contribution of the physical environment to sense of place, “Society and Natural Resources”, vol. 16(8), pp. 671–685.
Google Scholar
Stegner Wallace (1992), The sense of place, New York: Random House.
Google Scholar
Tomaszewska Danuta (2001), Przestrzenne aspekty sytuacji życiowej mieszkańców osiedli popegeerowskich – ujęcie typologiczne, [in:] Zofia Kawczyńska-Butrym (ed.), Mieszkańcy osiedli byłych Pegeerów o swojej sytuacji życiowej: raport z badań, Olsztyn: SQL, pp. 113–120.
Google Scholar
Tuan Yi-Fu (1974), Topophilia: A study of environmental perception, attitudes, and values, Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Google Scholar
Walks Alan R., Bourne Larry S. (2006), Ghettos in Canada’s cities? Racial segregation, ethnic enclaves and poverty concentration in Canadian urban areas, “The Canadian Geographer”, vol. 50(3), pp. 273–297, https://doi.org/10.1111/j.1541-0064.2006.00142.x
Google Scholar
Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, Jankowski Bogdan (2013), Ciągłość i zmiana w łódzkich enklawach biedy, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Williams Daniel R., Vaske Jerry J. (2003), The measurement of place attachment: Validity and generalizability of a psychometric approach, “Forest Science”, vol. 49, pp. 830–840.
Google Scholar
Willmott Peter, Young Michael (1957), Family and kinship in East London, London: Routledge Kegan Paul.
Google Scholar
Wódz Kazimiera, Szpoczek-Sało Monika (2014), “Miejscy wieśniacy” w metropolii: przypadek świętochłowickiej dzielnicy Lipiny, “Przestrzeń Społeczna”, vol. 4(1), pp. 91–124.
Google Scholar
Żmudzińska-Nowak Magdalena (2010), Miejsce – tożsamość i zmiana, Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Wersje
- 2023-07-10 - (2)
- 2023-05-31 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
