Holistyczno‑socjoekologiczny model profilaktyki giełkotu. Założenia – cele – wyzwania

Monika Kaźmierczak

doi:10.18778/2544-7238.10.09

Authors

Monika Kaźmierczak Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii https://orcid.org/0000-0003-4396-3627

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.10.09

Keywords:

cluttering, prevention, holistic-socioecological paradigm, speech therapy/logopaedics

Abstract

It is not only in Poland that the necessity of supplementing and disseminating knowledge about the still little‑known linguistic and communication phenomenon of cluttering is recognised. This is important both for people who clutter and the environment in which they live. The article discusses the main goals and assumptions of cluttering prevention. The proposed holistic‑socioecological model shows the scale of needs and challenges faced by speech therapists, people who clutter, and their environment. The article stresses that valuable initiatives in the area of cluttering prevention are already underway and that there is a need to continue and expand them in the future.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Adams Ch., Boroń A., Cook S., Pakura M., Węsierska K., 2023, Giełkot – co to takiego?, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, https://sites.google.com/view/icacluttering/resourcesdownloads/cluttering‑posters (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12968/nuwa.2023.12.16

Błachnio K., 1995, System nowoczesnej profilaktyki logopedycznej, „Logopedia”, nr 22, s. 21–31.
Google Scholar

Błachnio K., 2001, Vademecum logopedyczne dla studentów pedagogiki, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Boroń A., 2023, Wiedza ma znaczenie! Świadomość giełkotu wśród rodziców, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, http://ica.fcl.org.pl/photo.html (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Bronfenbrenner U., 1979, The Ecology of Human Development: Experiments by Nature and Design, Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4159/9780674028845

Bronfenbrenner U., 1995, Developmental ecology through space and time: A future perspective, [w:] P. Moen, G.H. Elder Jr., K. Lüscher (red.), Examining lives in context: Perspectives on the ecology of human development, Washington: American Psychological Association, s. 619–647.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/10176-018

Cluttering Conversation, b.r., https://soundcloud.com/paula‑kathy (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

Cluttering Speech, b.r., https://www.facebook.com/groups/56339307698/ (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

DiLollo A., Favreau Ch., 2010, Person‑Centered Care and Speech and Language Therapy, „Seminars in Speech and Language”, Vol. 31(2), s. 90–97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1055/s-0030-1252110

Espinoza A.K., 2023, Myths about cluttering, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, http://ica.fcl.org.pl/photo.html (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Georgieva D., 2001, Professional awareness of cluttering: A comparative study (Part two), [w:] H.G. Bosshardt, J.S. Yaruss, H.F.M. Peters (red.), Fluency disorders: Theory, research, treatment and self‑help. Proceedings of the Third World Congress on Fluency Disorders in Nyborg, Denmark, International Fluency Association, Nijmegen: Nijmegen University Press, s. 630–635.
Google Scholar

Georgieva D., 2010, Understanding cluttering: Eastern European traditions vs. Western European and North American traditions, [w:] K. Bakker, L. Raphael (red.), Proceedings of the First International Conference on Cluttering, Katarino: International Cluttering Association, s. 230–243.
Google Scholar

Golańska J., Jurkowska N., Krzemińska N., Kaźmierczak M., 2023, Predicting cluttering in young adults: preliminary results of students’ self‑assessment/Prognozowanie giełkotu wśród młodych dorosłych – wstępne wyniki badań samooceny studentów, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, https://www.researchgate.net/publication/375084179_Poster_Predicting_cluttering_in_young_adults (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii. Wydanie czwarte uzupełnione, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar

Greenwell T., Walsh B., 2021, Evidence‑Based Practice in Speech‑Language Pathology: Where Are We Now?, „American Journal of Speech‑Language Pathology”, Vol. 30(1), s. 186–198.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2020_AJSLP-20-00194

GRUPA G (jak GIEŁKOT), b.r., https://www.facebook.com/groups/172674225070364/ (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

Gunia G., 2013, Wspomaganie rozwoju zdolności komunikacyjnych dzieci niesłyszących w świetle rozwoju współczesnych paradygmatów surdologopedii, [w:] E.M. Skorek, K.B. Kochan (red.), Wybrane zagadnienia z teorii i praktyki logopedycznej, Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, s. 23–32.
Google Scholar

Gunia G., Lechta V., 2011, Wprowadzenie do logopedii, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Hancock T., Perkins F., 1985, The Mandala of Health: A Model of the Human Ecosystem, „Family & Community Health”, Vol. 8, s. 8–10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00003727-198511000-00002

ICA – International Cluttering Association, b.r., https://sites.google.com/view/icacluttering (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

Icht M., Zukerman G., Zigdon A., Korn L., 2023, There is more to cluttering than meets the eye: The prevalence of cluttering and association with psychological well‑being indices in an undergraduate sample, „International Journal of Language & Communication Disorders”, Vol. 58(6), s. 2022–2032.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12917

Jarczyk M., Kuros‑Kowalska K., 2023, Postawy i poziom wiedzy rodziców dzieci z klas 1–3 szkoły podstawowej na temat giełkotu, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, http://ica.fcl.org.pl/photo.html (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Kaczmarek L. (red.), 1981, Program studiów logopedycznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar

Kaźmierczak M., 2022a, Perspektywa klienta w giełkocie, „Logopaedica Lodziensia”, nr 6, s. 117–134.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.06.08

Kaźmierczak M., 2022b, Co pacjent/klient może wiedzieć o giełkocie? Kilka refleksji po lekturze książki Too fast for words. How discovering that I don’t stutter but “clutter” changed my life2 Rutgera Wilhelma (Nijmegen: Big Time Publishers 2020, 175 s., ISBN: 979–86–664–4439–9), „Forum Lingwistyczne”, nr 10, s. 1–6.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2022.10.03

Kaźmierczak M., 2023a, The impact of the Facebook GROUP G on the popularisation of knowledge on cluttering in Poland/Znaczenie facebookowej GRUPY G dla popularyzacji wiedzy o giełkocie w Polsce, poster zaprezentowany podczas 3rd World Conference on Cluttering, 16–17.09.2023 r. w Katowicach, https://www.researchgate.net/publication/375085431_Poster_The_impact_of_the_fb_GROUP_G_on_the_popularisation_of_knowledge_on_cluttering_in_Poland (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Kaźmierczak M., 2023b, A proposal for a non‑antagonistic approach to disorder and order in cluttering, „Logopaedica Lodziensia”, nr 7, s. 67–78.
Google Scholar

Kaźmierczak M., 2024a, Uwarunkowania diagnozy giełkotu w wieku rozwojowym, „Strefa Logopedy”, nr 58, s. 10–12.
Google Scholar

Kaźmierczak M., 2024b, Giełkot – historia i współczesność, „Prace Językoznawcze”, nr 26(1), s. 219–233.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.9901

Kaźmierczak M., Golańska J., Jurkowska N., Krzemińska M., 2024, Samoocena polskojęzycznych studentów w kierunku giełkotu – wstępne wyniki badań, „Forum Lingwistyczne” [w druku].
Google Scholar

Krzeszewska P., 2020, Praktyka oparta na dowodach w postępowaniu logopedycznym, „Logopedia”, nr 49(2), s. 233–248.
Google Scholar

LOGOLab, b.r., https://www.logolab.edu.pl/ (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

McCurtin A., Murphy C., Roddam H., 2019, Moving Beyond Traditional Understandings of Evidence‑Based Practice: A Total Evidence and Knowledge Approach (TEKA) to Treatment Evaluation and Clinical Decision Making in Speech‑Language Pathology, „Seminars in Speech and Language”, Vol. 40(5), s. 370–393.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1055/s-0039-1694996

Michalik M., 2014, „Zarządzanie jakością” w logopedii – propozycja metodologiczna, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 5: Diagnoza i terapia logopedyczna osób dorosłych i starszych, Kraków: Collegium Columbinum, s. 77–94.
Google Scholar

Myers F.L., 2018, Istota mowy bezładnej a interwencja logopedyczna w giełkocie, [w:] K. Węsierska, K. Gaweł (red.), Zaburzenia płynności mowy, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 44–63.
Google Scholar

Scaler Scott K., 2023, Debunking Myths About the Speech Fluency Disorder, Cluttering, https://leader.pubs.asha.org/do/10.1044/leader.FTR2.28112023.slp‑cluttering‑id.50/full/ (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Skorek E.M., 2016, Człowiek z zaburzoną zdolnością komunikacyjną – między zdrowiem a niepełnosprawnością, cz. 1, [w:] J.J. Błeszyński, K.B. Kochan, E.M. Skorek (red.), Edukacyjne oblicza komunikacji: dyskursy interdyscyplinarne, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, s. 33–46.
Google Scholar

Skorek E.M., 2017a, Profilaktyka logopedyczna – ustalenia terminologiczne i konceptualne, [w:] E.M. Skorek (red.), Wielowymiarowość przestrzeni profilaktyki logopedycznej, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, s. 7–50.
Google Scholar

Skorek E.M., 2017b, Profilaktyka logopedyczna – poziomy i strategie, [w:] E.M. Skorek (red.), Wielowymiarowość przestrzeni profilaktyki logopedycznej, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, s. 51–92.
Google Scholar

Skorek E.M., 2017c, Profilaktyka logopedyczna w literaturze polskiej, [w:] E.M. Skorek (red.), Wielowymiarowość przestrzeni w profilaktyce logopedycznej, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, s. 121–148.
Google Scholar

Skorek E.M., 2017d, Profilaktyka a logopedia naprawcza versus logopedia prewencyjna, [w:] E.M. Skorek (red.), Wielowymiarowość przestrzeni w profilaktyce logopedycznej, Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii, s. 385–410.
Google Scholar

Skorek E.M., 2023, Profilaktyka w logopedii. Wybrane zagadnienia, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

St. Louis K.O., Hinzman A.R., 1986, Studies of cluttering: Perceptions of cluttering by speech‑language pathologists and educators, „Journal of Fluency Disorders”, Vol. 11(2), s. 131–149.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/0094-730X(86)90028-8

St. Louis K.O., Schulte K., 2011, Defining Cluttering: The lowest common denominator, [w:] D. Ward, K. Scaler Scott (red.), Cluttering: Research, Intervention and Education, London: Psychology Press, s. 233–253.
Google Scholar

Stuttering Foundation, b.r., https://www.stutteringhelp.org/ (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

Tichenor S.E., Constantino Ch., Yaruss J.S., 2022, A Point of View About Fluency, „Journal of Speech, Language and Hearing Research”, Vol. 65(1), s. 1–8.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2021_JSLHR-21-00342

Van Zaalen Y., Reichel I.K., 2017, Prevalence of cluttering in two European countries: A pilot study, „Perspectives of the ASHA Special Interest Groups”, Vol. 2, s. 42–49.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/persp2.SIG17.42

Węsierska K., 2012, Profilaktyka logopedyczna w ujęciu systemowym, [w:] K. Węsierska (red.), Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 25–47.
Google Scholar

Węsierska K., Sønsterud H (red.), 2021, Dialog bez barier – kompleksowa interwencja w jąkaniu. Wydanie polskie rozszerzone, Chorzów: Wydawnictwo Agere Aude.
Google Scholar

Węsierska M., St. Louis K.O., 2018, Postawy polskich i angielskich studentów logopedii wobec giełkotu i osób zmagających się z tym zaburzeniem, [w:] K. Węsierska, K. Gaweł (red.), Zaburzenia płynności mowy, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 142–155.
Google Scholar

Węsierska K., Myszka A., Płusajska‑Otto A., St. Louis K.O., 2015, Osoby z giełkotem w społeczeństwie – diagnostyka, świadomość społeczna, postulaty, [w:] K. Węsierska (red.), Zaburzenia płynności mowy. Teoria i praktyka, t. 1, Katowice: KOMLOGO, s. 251–264.
Google Scholar

Węsierska K., St. Louis K.O., Wesierska M., Porwoł I., 2021, Changing Polish university students’ attitudes toward cluttering, „Journal of Fluency Disorders”, Vol. 67, s. 1–16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2021.105828

Wielki słownik języka polskiego PAN, b.r., https://wsjp.pl/ (dostęp: 29.12.2023).
Google Scholar

Wilhelm R., 2020, Too fast for words: How discovering that I don’t stutter but clutter changed my life, Nijmegen: Big Time Publishers.
Google Scholar

World Health Organizations, 2001, ICF. Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia, Geneva, https://ezdrowie.gov.pl/downloadFile/740 (dostęp: 15.05.2023).
Google Scholar

Woźniak T., 2017, Logopedia na świecie u progu XXI wieku, [w:] D. Pluta‑Wojciechowska, B. Sambor (red.), Współczesne tendencje w diagnozie i terapii logopedycznej, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 65–79.
Google Scholar