SLI czy DLD? Zmiany w terminologii zaburzeń mowy o niejednoznacznej etiologii w kontekście polskiego prawa oświatowego

Ewa Gacka

doi:10.18778/2544-7238.06.04

Autor

Ewa Gacka Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Dialektologii Polskiej i Logopedii, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź https://orcid.org/0000-0002-1873-7487

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.06.04

Słowa kluczowe:

specyficzne zaburzenie rozwoju językowego (SLI), rozwojowe zaburzenie języka (DLD), polskie prawo oświatowe, trudności terminologiczne, trudności diagnostyczne, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego

Abstrakt

Artykuł poświęcono zaburzeniom mowy o niejasnej/niejednoznacznej przyczynie. W literaturze przedmiotu funkcjonuje wiele określeń tego typu zaburzeń komunikacji językowej. Jednym z nich jest SLI (specyficzne zaburzenie rozwoju językowego). Zgodnie z ustaleniami międzynarodowych ekspertów zaleca się odejście od terminu SLI na rzecz DLD (rozwojowe zaburzenie językowe/języka). W artykule zaprezentowano przesłanki leżące u podstaw takiego rozwiązania. Jednocześnie omówiono konsekwencje braku w polskim prawie oświatowym terminów określających zaburzenia mowy występujące bez wyraźnej przyczyny.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bielenda‑Mazur E., 2019, Deficyty poznawcze w alalii, „Logopedia”, t. 48(2), s. 205–222.
Google Scholar

Bishop D., 1992, The underlying nature of specific language impairment, „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, No. 33, s. 3–66.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.1992.tb00858.x

Bishop D., 1994, Grammatical errors in specific language impairment: Competence or performance limitations?, „Applied Psycholinguistics”, No. 15, s. 507–550.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0142716400006895

Bishop D.V.M., 2014, Ten questions about terminology for children with unexplained language problems, „International Journal of Language & Communication Disorders”, No. 49(4), s. 381–415.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12101

Bishop D.V.M., 2017a, Why is it so hard to reach agreement on terminology? The case of developmental language disorder (DLD), „International Journal of Language & Communication Disorders”, No. 52(6), s. 671–680.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12335

Bishop D., 2017b, Developmental Language Disorder (DLD): The consensus explained, https://www.slideshare.net/RADLD/developmental‑language‑disorder‑dld‑the‑consensus‑explained (dostęp: 15.06. 2021).
Google Scholar

Bishop D.V.M., Snowling M.J., Thompson P.A., Greenhalgh T., Catalise consortium, 2016, CATALISE: A Multinational and Multidisciplinary Delphi Consensus Study. Identifying Language Impairments in Children, https://doi.org/10.1371/journal.pone.0158753
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7287/peerj.preprints.1986v1

Bishop D.V.M., Snowling M.J., Thompson P.A., Greenhalgh T., the Catalise–2‑consortium, 2017, Phase 2 of CATALISE: a multinational and multidisciplinary Delphi consensus study of problems with language development: Terminology, „The Journal of Child Psychology and Psychiatry”, No. 58(10), special issue: Developmental Language Disorder, s. 1086–1080.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/jcpp.12721

Cieszyńska‑Rożek J., 2013, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków: Wydawnictwo Omega Stage System – Jędrzej Cieszyński.
Google Scholar

Czaplewska E., 2012, Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym. SLI, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Dilling‑Ostrowska E., 1982, Rozwój i zaburzenia mowy u dzieci w zależności od stopnia dojrzałości układu nerwowego, [w:] J. Szumska (red.), Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 18–30.
Google Scholar

Ebbels S., 2014, Introducing the SLI debate, „International Journal of Language & Communication Disorder”, Vol. 49, No. 4, s. 377–380.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12119

Ebbels S.H., Lely H.K.J. van der, Dockrell J.E., 2007, Intervention for verb argument structure in children with persistent SLI. A randomized control trial, „Journal of Speech, Language and Hearing Research”, Vol. 50(5), s. 1330–1349.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/1092-4388(2007/093)

International Classification of Diseases 11th Revision. The global standard for diagnostic health information, http://icd.who.int/en (dostęp: 12.06. 2021).
Google Scholar

Jastrzębowska G., 2003, Zakłócenia i zaburzenia rozwoju mowy, [w:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki. Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, t. 2, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 9–79.
Google Scholar

Jastrzębowska G., 2016, Co utrudnia opis logopedycznych zjawisk? Od słuchoniemoty, afazji wrodzonej i alalii do specyficznego zaburzenia językowego (SLI), „Stylistyka”, nr XXV, s. 543–554.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.25167/Stylistyka.25.2016.35

Jastrzębowska G., 2019, Zaburzenia neurorozwojowe. Zmiany w podejściu teoretycznym i diagnostycznym, „Logopedia” t. 48(1), s. 27–46.
Google Scholar

Jastrzębowska G., Jastrzębowska‑Tyczkowska A., Woś A., Stanek K., 2017, Przebieg rozwoju mowy u dzieci z SLI‑PE i LB – analiza porównawcza, „Logopedia”, t. 46, s. 53–72.
Google Scholar

Kielar‑Turska M., 2012, Sprawności językowe i komunikacyjne a inne funkcje psychiczne, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 70–86.
Google Scholar

Kordyl Z., 1969, Mowa dzieci afatycznych, „Logopedia”, t. 8/9, s. 16–30.
Google Scholar

Krasowicz‑Kupis G., 2012, SLI i inne zaburzenia językowe, Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Kurcz I., 2000, Psychologia języka i komunikacji, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Lasota A., 2007, Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, „Sztuka Leczenia”, t. XIV, nr 12, s. 35–45.
Google Scholar

Leonard L.B., 1991, Specific language impairment as a clinical category, „Language, Speech and Hearing Services in Schools”, No. 22, s. 66–68.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/0161-1461.2202.66

Leonard L.B., 1995, Functional categories in the grammars of children with specific language impairment, „Journal of Speech and Hearing Research”, No. 38, s. 1270–1283.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/jshr.3806.1270

Leonard L.B., 2006, SLI – Specyficzne zaburzenie rozwoju językowego, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Libura A., Libura M., 2011, Językoznawstwo wobec odkryć genetyki. Na przykładzie niektórych problemów związanych z tzw. genem języka, [w:] P. Stalmaszczyk (red.), Metodologie językoznawstwa. Od genu języka do dyskursu, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–26.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-585-0.02

Maruszewski M., 1974, Chory z afazją i jego usprawnianie, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Google Scholar

McGregor K.K., Goffman L., Horne A.O. van, Hogan T.P., Finestack L.H., 2020, Tutorial.
Google Scholar

Developmental Language Disorder: Applications for Advocacy, Research and Clinical Service, „Perspectives”, Vol. 5(1), s. 38–46.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/2019_PERSP-19-00083

Paluch A., Drewniak‑Wołosz E., Mikosza L., 2003, AFA – skala. Jak badać mowę dziecka afatycznego?, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Panasiuk J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach alalii i niedokształcenia mowy o typie afazji, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 309–345.
Google Scholar

Parol U.Z., 1989, Dziecko z niedokształceniem mowy, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Podgórska‑Jachnik D., 2006, Między upośledzeniem umysłowym a niepełnosprawnością intelektualną – dylematy terminologiczne, „Forum Pedagogów Specjalnych XXI Wieku”, t. VII, s. 81–91.
Google Scholar

Rice M.L., Wexler K., 1996, Toward tense as a clinical marker of specific language impairment in English‑speaking children, „Journal of Speech, Language, and Hearing Research”, No. 39, s. 1239–1257.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/jshr.3906.1239

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno‑pedagogicznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1743), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20170001743 (dostęp: 12.06.2021).
Google Scholar

Smoczyńska M., 2000, Wczesna interwencja u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, [w:] H. Mierzejewska, M. Przybysz‑Piwkowa (red.), Teoretyczne podstawy metod usprawniania mowy. Afazja. Zaburzenia rozwoju mowy, Warszawa: Drukarnia ROXER, s. 45–54.
Google Scholar

Smoczyńska M., 2012, Opóźniony rozwój mowy a ryzyko SLI: wyniki badań podłużnych dzieci polskich, [w:] J. Porayski‑Pomsta, M. Przybysz‑Piwko (red.), Interwencja logopedyczna. Zagadnienia ogólne i praktyka, Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA, s. 13–37.
Google Scholar

Tomblin J.B., 1991, Examining the cause of specific language impairment, „Language, Speech and Hearing Services in Schools”, No. 22, s. 69–74.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/0161-1461.2202.69

Tompkins V., Farrar M., 2011, Mothers’ autobiographical memory and book narratives with children with specific language impairment, „Journal of Communication Disorder”, No. 44(1), s. 1–22.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2010.06.002

Traczyńska H., 1982, Rozwój i zaburzenia czynności ruchowych a funkcja mowy u dzieci, [w:] J. Szumska (red.), Zaburzenia mowy u dzieci, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 31–37.
Google Scholar