Helena Radlińska w latach 1939–1945 – historia zrekonstruowana ze wspomnień
DOI :
https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12Mots-clés :
wspomnienia uczniów o mistrzyni, mistrzyni w obszarze działania, cechy/tendencje aktywności mistrza, konstruowanie biografii ze wspomnieńRésumé
Artykuł łączy ze sobą wspomnienia osób, które w latach okupacji hitlerowskiej spotykały się z Radlińską i były częścią jej życia wojennego. Biografia, jaką udało się zrekonstruować z wielu połączonych ze sobą relacji na temat uczonej, posiada układ chronologiczno-problemowy, ożywia zachowaną pamięć o mistrzu oraz pozwala zobaczyć jego życie w toczącym się procesie, niekiedy nacechowanym „zerwaniami i nieciągłościami”. Tekst daje do myślenia nad zagadnieniem mistrzostwa – szczególnie mistrzostwa dostrzegalnego w aktywnościach mistrza. Artykuł skłania do refleksji nad mistrzostwem Radlińskiej, które manifestowało się w szczególnych cechach jej aktywności.
Tekst uzupełniają wspomnienia Radlińskiej zawarte w Liście dziesiątym i Liście jedenastym, które znajdują się w Listach o nauczaniu i pracy badawczej (1964) – „pamiętnikach” Profesor.
Références
anonimowy (1943) Rzeczywistość i teraźniejszość, „Pismo Młodych”, nr 9 (14) [6 VI 1943], s. 1–2.
View in Google Scholar
Bauman T. (2004) Mistrzowie i szkoły myślenia w Uniwersytecie w: Gdańskie rodowody pedagogiczne. Geneza – kontynuacje – inspiracje – przemieszczenia znaczeń wychowawczych, E. Rodziewicz, K. Rzedziecka, E. Zalewska (red.), Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 71–80.
View in Google Scholar
Biernacka M. (1983) Oświata a społeczno-kulturowe przeobrażenia wsi w latach ostatniej wojny i w okresie powojennym, „Etnografia Polska”, t. XXVII, z. 2, s. 103–131.
View in Google Scholar
Bogusławska A. (1971a) Helena Radlińska w czasie drugiej wojny światowej i potem, „Zeszyty Historyczne”, t. 200, z. 19, s. 147–164.
View in Google Scholar
Bogusławska A. (1971b) Szkoła „jutrzejsza” i jej kierowniczka, „Zeszyty Historyczne”, t. 200, z. 19, s. 167–184.
View in Google Scholar
Brodowska H. (1958) Z dziejów kształcenia pracowników społeczno-oświatowych, 1925–1952, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, seria I, z. 10, s. 121–169.
View in Google Scholar
Brodowska-Kubicz H. (1994) Z chłopskiej łąki. Wspomnienia, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar
Caillois R. (1973) Żywioł i ład, przeł. A. Tatarkiewicz, seria: Biblioteka Myśli Współczesnej, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
View in Google Scholar
Chojnacki W. (1970) Bibliografia zwartych druków konspiracyjnych wydanych pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar
Czapska M. (1971) Helena Radlińska. Rozmowy, „Zeszyty Historyczne”, t. 200, z. 19, s. 98–128.
View in Google Scholar
Dinter H. (1981) Sekcja Społeczno-Oświatowa Wolnej Wszechnicy Polskiej podczas okupacji – w świetle aktywności Heleny Radlińskiej w: Problem kształcenia pracowników społecznych, seria: Studia z pedagogiki społecznej i polityki społecznej TWWP, t. IV, I. Lepalczyk (red.), Warszawa, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, s. 49–68.
View in Google Scholar
Friszke A. (1987) Wstęp od Redakcji, „Więź”, nr 5 (343), s. 79–81.
View in Google Scholar
Hessen S. (1936), Recenzja pracy: Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego, „Chowanna”, R. VII, z. I, s. 37–44.
View in Google Scholar
Hulewicz J. (1964) Wstęp. Helena Radlińska – historyk oświaty w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. Pisma pedagogiczne, t. 3, Wstęp J. Hulewicz, wybór i oprac. W. Wyrobkowa-Pawłowska, Komentarz W. Wyrobkowa-Pawłowska, J. Wojciechowska, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. V–XXIX.
View in Google Scholar
Jeleński K. (1981) Marynia, „Kultura. Szkice. Opowiadania. Sprawozdania”, nr 7/406– 8/407, s. 189–191.
View in Google Scholar
Jurgielewiczowa I. (1937) 40-lecie pracy Heleny Radlińskiej, „Praca Oświatowa. Miesięcznik”, R. III, nr 3, s. 153–155.
View in Google Scholar
Jurgielewiczowa I. (1994/1995) Przemówienie Ireny Jurgielewiczowej w: Helena Radlińska. Człowiek i wychowawca, I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), Warszawa, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, s. 173–175.
View in Google Scholar
Kamińska I. (2015) Relacja mistrz – uczeń: próba interpretacji na podstawie refleksji nad autobiografią naukową Ireny Lepalczyk w: Pedagogika społeczna. Wstępy i kontynuacje, E. Marynowicz-Hetka, E. Skoczylas-Namielska (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 139–154.
View in Google Scholar
Kamiński A. (1974) Piśmiennictwo publicystyczne i popularyzatorskie Heleny Radlińskiej w latach okupacji (1940–1944), „Roczniki Biblioteczne”, R. XVIII, z. 1–2, s. 191–213.
View in Google Scholar
Krasuski J. (1993) Ruch ludowy wobec szkolnictwa i oświaty wiejskiej w Polsce w latach 1939–1949, Kielce, Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego.
View in Google Scholar
Lepalczyk I. (1961) Helena Radlińska (1879–1954), „Przegląd Biblioteczny”, R. XXIX, z. 3/4, s. 225–247.
View in Google Scholar
Lepalczyk I. (2001) Helena Radlińska. Życie i twórczość, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
View in Google Scholar
Lepalczyk I. (2003) Wśród ludzi i książek, Łódź, Wydawnictwo WiNG.
View in Google Scholar
Lepalczyk I., Skibińska W. (1974) Helena Radlińska. Kalendarium życia i pracy, „Roczniki Biblioteczne”, R. XVIII, z. 1–2, s. 3–103.
View in Google Scholar
Lepalczyk I., Skibińska W. (1979) Helena Radlińska. Kalendarium życia i pracy. Suplement, „Roczniki Biblioteczne”, R. XXIII, z. 2, s. 391–402.
View in Google Scholar
Leśniewska P. (1998) Dom sióstr urszulanek SJK w Warszawie w latach 1938–1945 w: Szary Dom w Warszawie, Warszawa, Zgromadzenie Sióstr Urszulanek SJK, seria: Ocalić od zapomnienia.
View in Google Scholar
Listy Heleny Radlińskiej do Heleny Brodowskiej z lat 1945–1953 (1994) „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Paedagogica et Psychologica, Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, materiały), I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), oprac. Helena Brodowska, z. 34, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 171–181.
View in Google Scholar
Listy Heleny Radlińskiej do Jana Hulewicza z lat 1945–1954 (1974) wydał Jan Hulewicz, „Roczniki Biblioteczne”, R. XVIII, z. 1–2, s. 503–542.
View in Google Scholar
Manteuffel T. (1970) Formy tajnego nauczania akademickiego w Warszawie 1939 –1944, „Kwartalnik Historyczny”, R. LXXVII, z. 3, s. 748–753.
View in Google Scholar
Markertowa E. (1994) W klinice profesora Witolda Orłowskiego, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Paedagogica et Psychologica, Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, materiały), I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), oprac. Helena Brodowska, z. 34, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 161–164.
View in Google Scholar
Marynowicz-Hetka E. (2013) Mistrzynie pracy socjalnej/społecznej – fenomen trwania z perspektywy koncepcji rozwoju poprzez zerwania i nieciągłości. Propozycja ram narzędzia analizy w: Kobiety w pracy socjalnej, A. Kotlarska-Michalska (red.), Poznań, Wydawnictwo UAM, s. 31–47.
View in Google Scholar
Marynowicz-Hetka E. (2018) Myśląc o życiu duchowym/mentalnym w kontekście aktywności: transformacje bezszelestne versus modyfikacje, „Studia z Teorii Wychowania”, t. IX, nr 1 (22), s. 9–23.
View in Google Scholar
Ostrowska T. (1986) Radliński Zygmunt [biogram], Internetowy Polski Słownik Biograficzny, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/zygmunt-radlinski [dostęp: 06.02.2019].
View in Google Scholar
Radlińska H. [H. Orsza] (1932) Wspomnienia uczennicy i nauczycielki, „Niepodległość”, t. 5 z. 3 (11), s. 321–342.
View in Google Scholar
Radlińska H. (1946), Zasięg wychowania. Dawne poglądy i nowe doświadczenia, „Ruch Pedagogiczny”, R. XXX, nr 1, s. 35–40.
View in Google Scholar
Radlińska H. (1949) Materiały do dziejów walki o duszę ludu (1864–1913). (Fragmenty przedmowy spalonej książki H. Radlińskiej i B. Śliwińskiej) w: Studia z dziejów kultury, H. Barycz, J. Hulewicz (red.), Warszawa, Nakład Gebethnera i Wolffa, s. 517–537.
View in Google Scholar
Radlińska H. (1964) Listy o nauczaniu i pracy badawczej w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. Pisma pedagogiczne, t. 3, Wstęp J. Hulewicz, wybór i oprac. W. Wyrobkowa- Pawłowska, Komentarz W. Wyrobkowa-Pawłowska, J. Wojciechowska, Wrocław– Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 329–478.
View in Google Scholar
Radlińska H. (2014) Życiorys własny, „Pedagogika Społeczna”, R. XIII, nr 4 (54), s. 81–85.
View in Google Scholar
Relacja Wandy Jarczyk, Wypędzeni z Warszawy 1944. Losy dzieci. Banwar 1944, http://www.banwar1944.eu/?ns_id=351 [dostęp: 20.02.2019[.
View in Google Scholar
Reymont S. (1987) Początki organizacji „Racławice”, „Więź”, nr 5 (343), s. 79–101.
View in Google Scholar
Reymont S. (1994/1995) Na Opaczewskiej i później. Spotkania z Babcią w: Helena Radlińska. Człowiek i wychowawca, I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), Warszawa, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, s. 89–104.
View in Google Scholar
Sałuda M. (2002) Schronisko dla Sierot Wojennych, http://www.niedziela.pl/artykul/6803/nd/Schronisko-dla-Sierot-Wojennych [dostęp: 20.02.2019].
View in Google Scholar
Stanowski A. (1969) Helena Radlińska, „Znak. Miesięcznik”, R. XXI, nr 184 (10), s. 1333–1340.
View in Google Scholar
s. Szot B. (2002) Dwa światy Radlińskiej. Współpraca prof. Heleny Radlińskiej ze Zgromadzeniem Sióstr Urszulanek SJK w Warszawie w latach 1939–1945, Agencja Wydawniczo- Handlowa „Bożena”, Milanówek.
View in Google Scholar
Theiss W. (1984) Radlińska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
View in Google Scholar
Theiss W. (2017) Wanda Wyrobkowa-Pawłowska: życie jako służba społeczna, „Pedagogika Społeczna”, R. XVI, nr 1 (63), s. 67–82.
View in Google Scholar
Tłomacka T. (1980) *** „Człowiek w pracy i w osiedlu. Biuletyn TWWP”, Pedagogika społeczna Heleny Radlińskiej, nr 2/92/XIX, 3/93/XIX, s. 242–250.
View in Google Scholar
Witkowski L. (2014) Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Wojtczak L. (1974) Bibliografia Heleny Radlińskiej, „Roczniki Biblioteczne”, R. XVIII, z. 1–2, s. 105–164.
View in Google Scholar
Żarnecka Z. (1994) W Domu Sióstr Urszulanek, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Paedagogica et Psychologica, Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, materiały), I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), z. 34, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 165–170.
View in Google Scholar
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d'Utilisation Commerciale - Pas de Modification 4.0 International.
