Diagnoza: niemiłość? Działania pozorne a system wsparcia dzieci i młodzieży po próbach samobójczych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.1.08Słowa kluczowe:
samobójstwo, próba samobójcza, opieka psychiatryczna, działania pozorne, socjologia dzieci i młodzieży, rodzinaAbstrakt
Mimo coraz liczniejszych doniesień medialnych na temat rosnącego kryzysu systemu opieki psychologicznej i psychiatrycznej oraz powiązanego z nim wzrostu liczby zachowań samobójczych wśród dzieci i młodzieży, temat ten wciąż nie staje się istotnym elementem debaty politycznej. W oparciu o analizę literatury przedmiotu, danych statystycznych i przekazów medialnych dotyczących problematyki psychiatrii dzieci i młodzieży w Polsce w artykule podjęto próbę opisania w kategoriach socjologicznych wybranych kontekstów sytuacji kryzysowej. Uwagę szczególnie skoncentrowano na problematyce często stabuizowanych w polskim kontekście relacji rodzinnych oraz ich znaczenia jako czynnika o niejednoznacznym wpływie na dzieci i młodzież, także w procesie terapeutycznym po próbach samobójczych. W artykule podejmuje się również rozważania na temat instytucjonalnego kryzysu polskiego systemu opieki zdrowotnej w zakresie psychologii i psychiatrii.
Pobrania
Bibliografia
Badora Sylwia (2011) Miłość rodzicielska - reguła czy przypadek? Studium antropologiczne. „Pedagogika Rodziny”, t. 1, nr 1, s. 41−56.
Google Scholar
Bąbik Aleksandra, Olejniczak Dominik (2014) Uwarunkowania i profilaktyka samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Polsce. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 13, nr 2, s. 99−121.
Google Scholar
Berger Peter L. (1997) Zaproszenie do socjologii. Przełożył Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Berger Peter L., Luckmann Thomas (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Przełożył Józef Niżnik. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Bójko Martyna, Maślankiewicz Roksana (2020) Sytuacja w polskiej psychiatrii dziecięcej na przełomie lat 2018 i 2019 na podstawie danych zebranych w trybie dostępu do informacji publicznej. „Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 19, nr 1, s. 116−154.
Google Scholar
Chatizow Joanna (2018) Depresja i samobójstwa dzieci i młodzieży. Żyć, nie umierać – poradnik dla rodziców i nauczycieli. Warszawa: Difin SA.
Google Scholar
Czarnek Przemysław (2018) Konstytucyjnoprawna ochrona dziecka [w:] Alicja Grześkowiak, Igor Zgoliński, red., Prawo karne w ochronie praw dziecka. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, s. 9−21.
Google Scholar
Czyżewski Marek (2009) „Działania neopozorne”. Uwagi na temat przeobrażeń komunikowania publicznego i życia naukowego. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 9−31.
Google Scholar
Deklaracja Warszawska II Kongresu Zdrowia Psychicznego [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępna w Internecie: https://kongreszp.org.pl/wp-content/uploads/sites/2/2019/06/Deklaracja-Warszawska-II-Kongresu.pdf
Google Scholar
Durkheim Émile (2011) Samobójstwo. Studium z socjologii. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Eurostat (2017) Physicians by medical speciality [dostęp 5 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
Google Scholar
Frąckowiak-Sochańska Monika (2015) Poznawcza i emocjonalna adaptacja do sytuacji choroby psychicznej w rodzinie. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 11, nr 4, s. 88‒112.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.11.4.04
Frączek Zofia (2019) Rodzina wobec przemian społecznych. O wychowawczym funkcjonowaniu rodziny i możliwościach jego doskonalenia. „Kultura – Przemiany – Edukacja”, t. 7, s. 69−80.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15584/kpe.2019.7.5
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (2017) Dzieci się liczą 2017. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://fdds.pl/wp-content/uploads/2017/07/fdds-dzsl2017-calosc.pdf
Google Scholar
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (2018) Ogólnopolska diagnoza skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci. Raport z badań [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://fdds.pl/wp-content/uploads/2018/12/Og%C3%B3lnopolska-diagnoza-skali-i-uwarunkowa%C5%84-krzywdzenia-dzieci_Wyniki-badania_2018.pdf
Google Scholar
Gmitrowicz Agnieszka, Krawczyk Joanna (2014) Analiza czynników chroniących przed samobójstwem. „Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, t. 14, nr 1, s. 43−49.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15557/PiPK.2014.0005
Gmitrowicz Agnieszka i in. (2015) Motywy podejmowania prób samobójczych przez młodzież w wieku 13−19 lat. „Journal of Education, Health and Sport”, vol. 5, no. 6, s. 51−64.
Google Scholar
Golus Anna (2018) Od przedmiotu do podmiotu. Status dziecka w rodzinie i społeczeństwie. „Studia Edukacyjne”, nr 48, s. 315−334.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/se.2018.48.21
Groenwald Maria (2019) O wybranych aspektach (nie)trafności „ewaluacji” reformowanego szkolnictwa wyższego. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio N- Educatio Nova”, t. 4, s. 57−68.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/en.2019.4.57-68
Kamińska Kamila (2010) Dobro dziecka w dyskursie państwo-rodzina, inaczej o przemocy domowej. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Kochanowska Ewa (2017), Rozwijanie samodzielności poznawczej dziecka jako działanie (nie)pozorne nauczycieli w edukacji wczesnoszkolnej, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika”, nr 14, s. 179−191.
Google Scholar
Komenda Główna Policji [dostęp 20 kwietnia 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze
Google Scholar
Koweszko Tytus (2019) Dlaczego ktoś sam chce pozbawić się życia? [w:] Tytus Koweszko, red., Zatrzymać samobójstwo. Poradnik dla rodzin i bliskich. Warszawa: Medyk Sp. z o.o., s. 15−17.
Google Scholar
Kubiak Anna, Krzewińska Aneta (2009) Działania pozorne w procesie stanowienia prawa na przykładzie ustawy o lobbingu. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 33−49.
Google Scholar
Kulesza Marta (2015) Zasoby rodzinne – nowa perspektywa podejścia do rodziny w obszarze diagnostyki i poradnictwa psychopedagogicznego [w:] Andrzej Najda, Agnieszka Regulska, red., Studia nad Rodziną. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, s. 77−95.
Google Scholar
Kupś Izabela, Pełka-Wysiecka Justyna, Samochowiec Jerzy (2007) Przymus bezpośredni - realizacja założeń Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego wobec pacjenta zachowującego się agresywnie w wybranych placówkach służby zdrowia w województwie zachodniopomorskim. „Psychiatria”, t. 4, nr 3, s. 87−96.
Google Scholar
Lewicka-Pańczak Katarzyna (2014) Samobójstwa młodzieży i osób dorosłych w narracji psychologów [w:] Krzysztof Rosa, Adam Czabański, red., Percepcja zachowań samobójczych. Między opiniami a doświadczeniami. Kraków: Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Polskie Towarzystwo Suicydologiczne, s. 49−72.
Google Scholar
Lutyński Jan (1990) Nauka i polskie problemy. Komentarz socjologa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Lutyński Jan (1996) Działania pozorne [ w:] E wa M arynowicz-Hetka, Jacek Piekarski, red., Wokół problemów działania społecznego. Wybór tekstów i przykładów projektów działania. Warszawa: Wydawnictwo Interart, s. 125−138.
Google Scholar
Maciejewska Fatima, Bury Przemysław (2008) Dysfunkcjonalność rodziny: psychologiczny i socjologiczny aspekt definicji. „Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa”, nr 2, s. 26−41.
Google Scholar
Maciejewska-Mroczek Ewa (2018) Dzieci, rodzice i praktykowanie zdrowia. Ujęcie childhood studies. „Niderlandystyka Interdyscyplinarnie”, t. 3, nr 2, s. 24−32.
Google Scholar
Makara-Studzińska Marta (2017) Formy pomocy osobom po próbach samobójczych. „Sztuka Leczenia”, nr 1, s. 53−61.
Google Scholar
Miller Alice (1999) Zniewolone dzieciństwo. Ukryte źródła tyranii. Przełożyła Barbara Przybyłowska. Poznań: Media Rodzina Sp. z o.o.
Google Scholar
Mills China (2018) Psychotropowe dzieciństwa. „Zdrowie Psychiczne na świecie” i dzieci na lekach [w:] Anna Witeska-Młynarczyk, red., Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży. Wybór tekstów. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 43−64.
Google Scholar
Ministerstwo Zdrowia (2019) Zmiana planu finansowego NFZ na 2019 r. zatwierdzona 5 czerwca 2019 [dostęp 15 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.gov.pl/web/zdrowie/plany-finansowe-nfz
Google Scholar
Naczelna Izba Lekarska (2020) Zestawienie liczbowe lekarzy i lekarzy dentystów wg dziedziny i stopnia specjalizacji [dostęp 24 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://nil.org.pl/uploaded_files/1588587497_zestawienie-nr-04.pdf
Google Scholar
Najwyższa Izba Kontroli (2020) Dostępność lecznictwa psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży (w latach 2017-2019) [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.nik.gov.pl/plik/id,22730,vp,25429.pdf
Google Scholar
Namysłowska Irena, Siewierska Anna (2009) Znaczenie i rola rodzeństwa w terapii rodzin. „Psychoterapia”, t. 149, nr 2, s. 45−56.
Google Scholar
Nowakowska Karolina (2020) To nie jest kraj dla słabych ludzi. Drastyczny wzrost prób samobójczych wśród seniorów i dzieci [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://praca.gazeta-prawna.pl/artykuly/1457138,samobojstwa-dzieci-i-seniorzy.html
Google Scholar
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” (2020) Raport podsumowujący działalność [dostęp: 21 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.niebieskalinia.info/images/rok2019.pdf
Google Scholar
Palińska Ewa (2019) Kryzys psychiatrii dziecięcej na Srebrzysku. Lekarze złożyli wypowiedzenia [dostęp 20 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://zdrowie.trojmiasto.pl/Koniec-psychiatrii-dzieciecej-na-Srebrzysku-Lekarze-zlozyli-wypowiedzenia-n139692.html
Google Scholar
Palus Katarzyna (2006) Etiopatogeneza i terapia zaburzeń odżywiania się w perspektywie rodzinnej. „Roczniki socjologii rodziny”, t. 17, s. 235−253.
Google Scholar
Parys Katarzyna (2014) Zjawisko pozoru w systemie kształcenia uczniów niepełnosprawnych − próba identyfikacji i propozycje rozwiązań. „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 4, s. 29−55.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/ikps.2014.4.02
Pinkosz Katarzyna (2020) Samobójstwa nastolatków: młodzi ludzie nie dają sobie rady ze światem [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://dorzeczy.pl/kraj/131203/samobojstwa-nastolatkow-mlodzi-ludzie-nie-daja-sobie-rady-ze-swiatem.html
Google Scholar
Poniatowska-Leszczyńska Katarzyna, Zinczuk-Zielazna Joanna (2014) Mechanizm wyparcia - teoria i badania. „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, nr 23, s. 117−123.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.pin.2014.05.003
Radoń Ewa, Samochowiec Agnieszka (2017) Percepcja relacji rodzinnych a depresyjność młodzieży z rodzin o różnym typie. „Pomeranian Journal of Life Sciences”, t. 63, nr 4, s. 82−87.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.21164/pomjlifesci.336
Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech (2013) Children Pushed Aside: Moral Panic over Families and the State in Contemporary Poland [w:] Charles Krinsky, ed., The Ashgate Research Companion to Moral Panics. Farnham, Burlington: Ashgate, s. 249−264.
Google Scholar
Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech (2014) Dziecko, rodzina i państwo w polskiej debacie welfare. Analiza przypadku w perspektywie paniki moralnej. „Folia Sociologica”, nr 50, s. 43−67.
Google Scholar
Rosa Krzysztof (2012) (Nie)wiarygodność danych statystycznych dotyczących zachowań samobójczych. Perspektywa teoretyczna i praktyka społeczna. „Przegląd Socjologiczny”, t. 61, nr 2, s. 265−290.
Google Scholar
Rosa Krzysztof, Czabański Adam, red. (2014) Percepcja zachowań samobójczych. Między opiniami a doświadczeniami. Kraków: Przygotowalnia Pracownia DTP i Grafiki.
Google Scholar
Schwertner Janusz (2020) Miłość w czasach zarazy [dostęp 30 września 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/milosc-w-czasach-zarazy/nbqxxwm
Google Scholar
Siwek Stanisław (2010) Czynniki społeczne w genezie nieprawidłowego rozwoju i zachowania. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologia”, t. 14, s. 19−43.
Google Scholar
Stanisławska-Kubiak Maia, Matecka Monika, Mojs Ewa (2010) Nastoletni pacjent po próbie samobójczej w szpitalu. „Pielęgniarstwo Polskie”, nr 2, s. 104−108.
Google Scholar
Stasiuk-Krajewska Karina (2014) Szpital jako instytucja totalna - dyskursywne i instytucjonalne uwarunkowania komunikacji. „Dziennikarstwo i Media”, vol. 5, s. 161−179.
Google Scholar
Suchodolska Mira (2018) Oddział dziecięcy w Józefowie zamknięty. W całej psychiatrii w Polsce katastrofa [dostęp 20 maja 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://zdrowie.dziennik.pl/aktualnosci/artykuly/587171,oddzial-dzieciecy-psychatria-jozefow-zamknieta.html
Google Scholar
Sumiła Anita, Sulska Ewa (2006) Zachowania samobójcze u pacjentów hospitalizowanych psychiatrycznie na oddziale młodzieżowym. „Psychiatria”, t. 3, nr 3, s. 128−132.
Google Scholar
Szarota Piotr (2018) Od Facebooka do post-przyjaźni. Współczesne przeobrażenia bliskich relacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA i Instytut Psychologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Tillmann Klaus-Jürgen (2006) Teorie socjalizacji. Społeczność, instytucja, upodmiotowienie. Przełożyli Grzegorz Bluszcz, Bartek Miracki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Trawkowska Dobroniega (2007) Działania pozorne w pomocy społecznej - przypadek (i przypadłość) pracy socjalnej. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, nr 10, s. 131−150.
Google Scholar
Trawkowska Dobroniega (2009) Działania pozorne w pomocy społecznej − przejawy − mechanizmy − skutki. „Przegląd Socjologiczny”, t. 58, nr 1, s. 129−147.
Google Scholar
Tuszyńska-Bogucka Wioletta (2017) Etiologia samobójstwa w opinii publiczne. Metaanaliza weryfikacyjna [w:] Marek Mozgawa, red., Samobójstwo. Warszawa: Wolters Kluwer Polska SA, s. 403−422.
Google Scholar
Witeska-Młynarczyk Anna (2018) Wyjątkowe dzieciństwo, wyjątkowa młlodość. Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży [w:] Anna Witeska-Młynarczyk, red., Antropologia psychiatrii dzieci i młodzieży. Wybór tekstów. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 7−42.
Google Scholar
Witkowska Bogumiła (2013) Percepcja postaw rodzicielskich a poziom samooceny dziewcząt z anoreksją psychiczną. „Psychiatria Polska”, t. 47, nr 3, s. 397−409.
Google Scholar
Wróblewski Michał (2012) Polityka standardów. Konstruowanie pola obiektywności w diagnostyce psychiatrycznej na przykładzie DSM-III. „Kultura i Edukacja”, nr 4, s. 64−87.
Google Scholar
Wróblewski Michał (2016) Choroby walizkowe. O globalizacji zaburzeń psychicznych [w:] Krzysztof Abriszewski, Adam F. Kola, Jacek Kowalewski, red., Humanistyka (pół)peryferii. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, s. 23−54.
Google Scholar
Zalewska-Łunkiewicz Karolina (2016) Samoocena młodych dorosłych w kryzysie pierwszorazowej hospitalizacji psychiatrycznej. „Czasopismo Psychologiczne. Psychological Journal”, t. 22, nr 2, s. 269−275.
Google Scholar
Ziółkowska Justyna (2016) Samobójstwo. Analiza narracji osób po próbach samobójczych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN SA.
Google Scholar
Zwoliński Andrzej (2013) Samobójstwo jako problem osobisty i publiczny. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
