Czy można zaprojektować przyszłość? Polityczno-kulturowe korzenie dwudziestowiecznej transformacji Finlandii

Wojciech Woźniak

doi:10.18778/1733-8069.17.1.07

Autor

Wojciech Woźniak Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Struktur i Zmian Społecznych https://orcid.org/0000-0002-9720-6595

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.1.07

Słowa kluczowe:

Finlandia, transformacja, modernizacja, edukacja, tożsamość narodowa, orientacja na przyszłość

Abstrakt

Artykuł podejmuje problematykę transformacji Finlandii w drugiej połowie XX wieku, której efektem jest osiągnięcie pozycji jednego z globalnych liderów w dziedzinie nowych technologii i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy przy jednoczesnym znacznym podniesieniu jakości życia obywateli. Celem artykułu jest omówienie kombinacji wewnętrznych czynników związanych z działaniami fińskich elit, które umożliwiły tę transformację. Wykorzystując liczne źródła historyczne i odwołując się do koncepcji systemów-światów Wallersteina, artykuł koncentruje się w szczególności na specyfice XIX-wiecznego procesu narodowotwórczego, znaczeniu edukacji i systemu oświaty, orientacji na przyszłość oraz dominującego w społeczeństwie postrzegania nauki i wiedzy, jako kluczowych czynnikach definiujących proces modernizacji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Wojciech Woźniak - Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Socjologii Struktur i Zmian Społecznych

Wojciech Woźniak jest socjologiem. Jego zainteresowania naukowe dotyczą fińskiego modelu społeczno-gospodarczego oraz fińskich polityk publicznych, relacji między sportem a polityką, nierówności społecznych i dyskursu publicznego (szczególnie zjawiska paniki moralnej).

Bibliografia

Alapuro Risto (1988) State and revolution in Finland. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar

Alasuutari Pertti (1996) Toinen tasavalta. Suomi 1946-1994. Tampere: Vastapaino.
Google Scholar

Ali-Yrkkö Jyrki i in. (2017) Riding the wave: Finland in the changing tides of globalisation. Helsinki: Elinkeinoelämän Tutkimuslaitos, ETLA.
Google Scholar

Anioł Włodzimierz (2013) Szlak Norden. Modernizacja po skandynawsku. Warszawa: DW Elipsa.
Google Scholar

Arrighi Giovanni, Drangel Jessica (1986) Stratification of the World-Economy: An Exploration of the Semiperipheral Zone. „Review X”, vol. 1, s. 9–74.
Google Scholar

Asplund Rita, Maliranta Mika (2006) Productivity growth: The Role of Human Capital and Technology [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 263–284.
Google Scholar

Castells Manuel, Himanen Pekka (2009) Społeczeństwo informacyjne i państwo dobrobytu. Przełożyli Michał Penkala, Michał Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Clark Rob, Beckfield Jason (2009) A new trichotomous measure of world-system position using the international trade network. „International Journal of Comparative Sociology”, vol. 50, s. 5–38.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0020715208098615

Clements Jonathan (2010) Mannerheim. Prezydent, żołnierz, szpieg. Przełożyli Dagny Kurdwanowska, Piotr Gebethner. Poznań: Wydawnictwo Replika.
Google Scholar

Dye Thomas R. (2013) Understanding Public Policy. London: Pearson.
Google Scholar

Dziedziczak-Foltyn Agnieszka, Musiał Kazimierz (2015) Dyskursy modernizacyjne i wielkie narracje rozwoju. Polska a kraje nordyckie. „Przegląd Socjologiczny”, t. 2, s. 9–43.
Google Scholar

Eloranta Jari i in. (2006) On the road to prosperity: an introduction. In The road to prosperity: an economic history of Finland [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 15–32.
Google Scholar

Esping-Andersen Gøsta (1990) The three worlds of welfare capitalism. Princeton, NJ: Princeton.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/095892879100100108

Forsberg Tuomas, Pesu Matti (2016) The “Finlandisation” of Finland: The Ideal Type, the Historical Model, and the Lessons Learnt. „Diplomacy & Statecraft”, vol. 27, s. 473–495.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09592296.2016.1196069

Foucault Michel (2000) Power. Essential Works of Foucault 1954-1984. Volume Three. New York: The New Press.
Google Scholar

Haapala Pertti (2009) Modernization of Finland 1800–2000 [w:] Mikko Perkiö, ed., Perspectives to Global Social Development. Tampere: Tampere University Press, s. 48–66.
Google Scholar

Haapala Pertti (2010) The Many Truths of 1918 [w:] Pertti Haapala i in., eds., Tampere 1918. Town in the Civil War. Tampere: Tampere Museums’ Publications, s. 185−197.
Google Scholar

Haapala Pertti (2014) The Expected and Non-expected Roots of Chaos: Preconditions of the Finnish Civil War [w:] Tuomas Tepora, Aapo Roselius, eds., The Finnish Civil War 2018. Leiden, Boston: Brill, s. 21–50.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789004280717_003

Haapala Pertti i in., eds. (2010) Tampere. A Town in the Civil War. Tampere: Vapriikki.
Google Scholar

Haarmann Harald (2016) Modern Finland. Jefferson: McFarland.
Google Scholar

Hentila Seppo, Jussila Osmo, Nevakivi Jukka (2001) Historia polityczna Finlandii 1809-1999. Przełożyła Bożena Kojro. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Hietala Marjatta (2001) Foundation of Libraries in the Historical Context [w:] Ilkka Mäkinen, red., Finnish Public Libraries in the 20th Century. Tampere: Tampere University Press, s. 7−22.
Google Scholar

Hira Anil (2012): Secrets behind the Finnish miracle: the rise of Nokia. „International Journal of Technology and Globalisation”, vol. 6, s. 38–64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1504/IJTG.2012.045295

Hjerppe Riitta, Jalava Jukka (2006) Economic Growth and Structural Change – A Century and a Half of Catching-up [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 33–64.
Google Scholar

Höyssä Maria (2017) Committee for the Future Parliament of Finland [dostęp 10 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://cor.europa.eu/Documents/Migrated/events/2017_Tulevaisuusvaliokunta_esitys_ENGLANTI%20180123.pdf
Google Scholar

Kettunen Pauli (2001) The Nordic Welfare State in Finland, „Scandinavian Journal of History”, vol. 26(3), s. 225−247.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/034687501750303864

Kettunen Pauli (2006) The Tension between the Social and the Economic – A Historical Perspective on a Welfare State [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 285–313.
Google Scholar

Kettunen Pauli (2014) Language of Social Politics in Finland [w:] Daniel Béland, Klaus Petersen, eds., Analysing Social Policy Concepts and Language: Comparative and Transnational Perspectives. Bristol: Policy Press, s. 157–176.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.46692/9781447306450.009

Kettunen Pauli (2019) The Conceptual History of the Welfare State in Finland [w:] Nils Edling, ed., Changing Meanings of the Welfare State: Histories of a Key Concept in the Nordic Countries. Berghahn Books, Oxford & New York, s. 225−275.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv12pnsfz.10

Kiljunen Kimmo (1992) Finland and the International Division of Labour. London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-349-10012-5

Kirby David (2006) A Concise History of Finland. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9781107280229

Knight Peter T., Routti Jorma (2012) Information Society and Consensus Formation in Finland [w:] Hanna Nagy K., Peter T. Knight, eds., National Strategies to Harness Information Technology. New York: Springer, s. 77–106.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-2086-6_3

Kuhn Gabriel (2020) Liberating Sápmi: Indigenous Resistance in Europe’s Far North. Oakland: PM Press.
Google Scholar

Kuusi Eino (1931) Sosialipolitiikka. Porvoo: WSOY.
Google Scholar

Kuusi Pekka (1961) 60-luvun sosiaalipolitiikka. Porvoo: WSOY.
Google Scholar

Laclau Ernesto, Chantal Mouffe (1985) Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso.
Google Scholar

Lavery Jason E. (2006) The history of Finland. Westport: Greenwood Press.
Google Scholar

Lavonen Jari (2017) Governance decentralisation in education: Finnish innovation in education. „Revista de Educación a Distancia”, Núm. 53, s. 1–2.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.6018/red/53/1

Lehtonen Tuomas M. S. (1999) Europe’s Northern Frontier, Perspectives on Finland’s Western Identity. Jyväskylä: Sitra.
Google Scholar

Lonka Kirsti (2018) Phenomenal Learning From Finland. Helsinki: Edita Publishing.
Google Scholar

Lounasmeri Lotta (2010) Visions of Finland in the Age of Globalization. „Nordicom Review”, vol. 31, s. 69–85.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/nor-2017-0121

Meinander Henrik (2013) History of Finland. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Mokyr Joel (2006) Successful Small Open Economies and the Importance of Good Institutions [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 8–14.
Google Scholar

Musiał Kazimierz (2013) Uniwersytet na miarę swego czasu. Transformacja społeczna w dobie post-industrialnej a zmiany w szkolnictwie wyższym krajów nordyckich. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Niemelä, Mikko, Saarinen Arttu (2012) The role of ideas and institutional change in Finnish public sector reform. „Policy & Politics”, vol. 40, s. 171–191.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1332/147084411X581871

Oinas Päivi (2005) Finland: A success story? „European Planning Studies”, vol. 13, no. 8, s. 1227–1244.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09654310500336618

Ojala Jari, Karonen Petri (2006) Business: Rooted in Social Capital over the Centuries [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 93−126.
Google Scholar

Ojala Jari, Nummela Ilkka (2006) Feeding Economic Growth: Agriculture [w:] Jari Ojala, Jari Eloranta, Jukka Jalava, eds., Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura, s. 65–92.
Google Scholar

Ojala Jari, Eloranta Jari, Jalava Jukka, eds. (2006) Road to Prosperity: An Economic History of Finland. Helsinki: Suomalaisen kirjallisuuden seura.
Google Scholar

Pentikäinen Juha (2007) Golden King of the Forest - The Lore of the Northern Bear. Helsinki: Etnika OY.
Google Scholar

Sahlberg Pasi (2015) Finnish Lessons 2.0: What Can the World Learn from Educational Change in Finland? Second Edition. New York: Teachers College Press.
Google Scholar

Rek-Woźniak Magdalena, Woźniak Wojciech (2020) Working-class and Memory Policy in Post-Industrial Cities. Łódź, Poland, and Tampere, Finland, Compared. „International Labor and Working Class History”, no 98, s. 5−21 [dostęp 10 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://tinyurl.com/y58h77xc
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0147547920000125

Saukkonen Pasi (2012) The Finnish Paradox: Language and Politics in Finland. RECODE. Working Paper Series. Online Working Paper No. 05.
Google Scholar

Siilasmaa Risto (2018) Transforming NOKIA: The Power of Paranoid Optimism to Lead Through Colossal Change. New York: McGraw-Hill Education.
Google Scholar

Siitonen Lauri (2014) Non-Governmental Organizations and Finland’s Development Policy [w:] Paul Hoebink, Lau Schulpen, eds., Private Development Aid in Europe. EADI Global Development Series. London: Palgrave Macmillan, s. 71−107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781137009777_4

Simola Hannu (2005) The Finnish miracle of PISA: historical and sociological remarks on teaching and teacher education. „Comparative Education”, vol. 41, s. 455–470.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03050060500317810

Simola Hannu i in. (2017) Dynamics in Education Politics: Understanding and explaining the Finnish case. Abingdon, New York: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203068793

Stenius Henrik (2012) Paradoxes of the Finnish Political Culture [w:] Jóhann Páll Árnason, Björn Wittrock, eds., Nordic paths to modernity. New York: Berghahn Books, s. 207–228.
Google Scholar

Tapio Petri, Sirkka Heinonen (2018) Focused Futures from Finland. „World Futures Review”, vol. 10, s. 111–135.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1946756718754847

Tarkowska Elżbieta (1987) Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Tiihonen Paula (2014) What’s Committee for the Future? [dostęp 10 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.eduskunta.fi/FI/naineduskuntatoimii/julkaisut/Documents/tuvj_10+2014.pdf
Google Scholar

Topelius Zacharias (2018) Maamme kirja. Digitaalinen editio. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura ja Svenska litteratursällskapet i Finland [dostęp 10 lipca 2020 r.]. Dostępny w Internecie: http://maammekirja.fi/index.php
Google Scholar

Vivekanandan B. (2012) The Finnish Welfare State in the 1990s: Challenges and Responses. „International Studies”, vol. 49, s. 77–112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0020881713504676

Wallerstein Immanuel (1976) Semi-Peripheral Countries and the Contemporary World Crisis. „Theory and Society”, vol. 3, 4, s. 461–483.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00161293

Wallerstein Immanuel (2007) Analiza systemów-światów. Wprowadzenie. Przełożyli Katarzyna Gawlicz, Marcin Starnawski. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
Google Scholar

Wojciuk Anna, Michałek Maciej, Stormowska Marta (2015) Education as a source and tool of soft power in international relations. „European Political Science”, vol. 14, s. 298–317.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/eps.2015.25

Woźniak Wojciech (2008) System edukacyjny jako instrument wyrównania szans. Przypadek Finlandii. „ Polityka społeczna”, numer specjalny Dziedziczenie nierówności społecznych, s. 36–38.
Google Scholar