Wykorzystanie autobiograficznego wywiadu narracyjnego w badaniach nad konstruowaniem obrazu przeszłości w biografii. Na przykładzie socjologicznego porównania narracji na temat życia w PRL-u i NRD

Kaja Kaźmierska; Fritz Schütze

doi:10.18778/1733-8069.9.4.08

Autor

Kaja Kaźmierska Uniwersytet Łódzki
Fritz Schütze Uniwersytet w Magdeburgu

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.08

Słowa kluczowe:

badania biograficzne, autobiograficzny wywiad narracyjny, społeczno-historyczna epoka socjalizmu

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest pokazanie możliwości zastosowania badań biograficznych, a ściślej wywiadu autobiograficzno-narracyjnego, w badaniach nad biograficznym i społecznym obrazem przeszłości. Zostanie to ukazane na konkretnym przykładzie projektu badawczego. Przy czym nie są tu prezentowane ani przebieg, ani wyniki badań, ale założenia teoretyczne i metodologiczne, które umożliwiły konceptualizację problematyki i zarysowanie wstępnych ram interpretacyjnych związanych z projektem badania konkretnych zjawisk i procesów społecznych. Autorzy chcą w ten sposób pokazać możliwość wykorzystania badań biograficznych, które w tej perspektywie nie są jedynie metodą gromadzenia i analizy materiałów empirycznych, ale wyznaczają określony sposób myślenia o interesującej autorów problematyce. Celem projektu jest zbadanie polskiego i niemieckiego doświadczenia socjalizmu obejmującego lata 1945–1989.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Kaja Kaźmierska - Uniwersytet Łódzki

Kaja Kaźmierska, doktor habilitowana, profesor Uniwersytetu Łódzkiego, kierownik Katedry Socjologii Kultury UŁ, wicedyrektor Instytutu Socjologii. Specjalizuje się w badaniach biograficznych, zagadnieniach tożsamości i pamięci biograficznej. Autorka książek: Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych (IFiS PAN, Warszawa 1999), Biografia i pamięć. Na przykładzie generacyjnego doświadczenia ocalonych z Zagłady (NOMOS, Kraków 2008) oraz Biography and Memory: The Generational Experience of the Shoah Survivors (Academic Studies Press, Boston 2012).

Fritz Schütze - Uniwersytet w Magdeburgu

Fritz Schütze, profesor, kierownik Socjologii Ogólnej i Mikrosocjologii na Uniwersytecie w Magdeburgu, od 2009 na emeryturze. Zajmuje czołowe miejsce w Europie jako twórca jednej z metod w obrębie badań biograficznych. Prof. Schütze i stworzony przez niego zespół mają ponadtrzydziestoletnie doświadczenie w pracy w dziedzinie badań jakościowych, zwłaszcza biograficznych wywiadów narracyjnych. Jego obecne zainteresowania badawcze to zjawiska kolektywne w indywidualnych cyklach życia, tożsamość europejska i europejska przestrzeń mentalna, socjologia profesji. Jest laureatem nagrody Christy-Hoffman-Riem w dziedzinie badań jakościowych, a także redaktorem „Zeitschrift für Qualitative Forschung” (ZQF).

Bibliografia

Alheit Peter, Bast-Haider Kerstin, Drauschke Petra (2004) Die zögernde Ankunft im Westen. Biographien und Mentalitäten in Ostdeutschland. Frankfurt, New York: Campus.
Google Scholar

Assmann Jan (2008) Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Przełożyła Anna Kryczyńska-Pham. Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Bömelburg Hans-Jürgen, Stössinger Renate, Traba Robert, red., (2001) Wypędzeni ze Wschodu. Wspomnienia Polaków i Niemców. Olsztyn: Borussia.
Google Scholar

Czyżewski Marek, Andrzej Piotrowski, Alicja Rokuszewska-Pawełek, red., (1996) Biografia i tożsamość narodowa. Łódź: Katedra Socjologii Kultury UŁ.
Google Scholar

Ettrich Frank (1999) Historische Kontingenz und Zusammenbruchsdynamik. „Berliner Journal für Soziologie”, Jg. 9, s. 339–360.
Google Scholar

Fabel-Lamla (2004) Professionalisierungspfade ostdeutscher Lehrer. Biographische Verläufe und Professionalisierung im doppelten Modernisierungsprozess. Wiesbaden: VS Verlag für Sozialwissenschaften.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-80920-9

Filipkowski Piotr (2010) Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych. Wrocław: Monografie FNP.
Google Scholar

Garfinkel Harold (1967) Studies in Ethnomethodologie. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
Google Scholar

Geulen Dieter (1998) Politische Sozialisation in der DDR. Autobiographische Gruppengespräche mit Angehörigen der Intelligenz. Opladen: Leske-Budrich.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-99924-5

Grupińska Anka, Joanna Wawrzyniak (2011) Buntownicy. Polskie lata 70. i 80. Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Huinin Johannes i. in (1995) Kollektiv und Eigensinn. Lebensverläufe in der DDR und danach. Berlin: Akademie Verlag.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1524/9783050071497

Kaźmierska Kaja (1999) Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych. Warszawa: Wyd. IFiS PAN.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2008) Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z Zagłady. Kraków: Wyd. Nomos.
Google Scholar

Kondratowicz Ewa (2001) Szminka na sztandarze: kobiety Solidarności 1980–1989. Warszawa: Sic!.
Google Scholar

Kończal Kornelia, Joanna Wawrzyniak (2011) Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 11–63.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2

Kwiatkowski Piotr i in., red., (2010) Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Maaz Hans-Joachim (1990) Der Gefühlsstau. Ein Psychogramm der DDR. Berlin: Argon.
Google Scholar

Meuschel Siegrid (1992) Legitimation und Parteiherrschaft in der DDR. Zum Paradox von Stabilität und Revolution in der DDR 1945–1989. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Google Scholar

Mielczarek Adam (2013) „Wojna interpretacji. Lata osiemdziesiąte XX wieku i upadek komunizmu w świadomości potocznej Polaków“ [dostęp 29 kwietnia 2013 r.]. Dostępny w Internecie www.is.uw.edu.pl/pl/2013/05/seminarium-instytutu-socjologii
Google Scholar

Möbius Sascha, Annegret Stephan, Hrsg., (2009) Erinnern. Forschung, Bildung und die gesellschaftliche Auseinandersetzung mit politischer Verfolgung in der SBZ/DDR. Berlin: Metropol.
Google Scholar

Mrozowicki Adam (2011) Coping with Social Change. Leuven: Leuven University Press.
Google Scholar

Mrozowicki Adam (2012) Tożsamości biograficzne zakładowych działaczy związkowych a rewitalizacja związków zawodowych w Europie-Środkowo-Wschodniej. „Folia Sociologica”, nr 41, s. 215–236.
Google Scholar

Mucha Janusz, Keen Mike, red., (2006) Autobiografie czasu transformacji. Przełożył IMIĘ NAZWISKO. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Nagel Ulrike, Teipen Christina, Velez Andrea (2005) Die Macht der Verhältnisse und die Stärke des Subjekts. Eine Studie über ostdeutsche Manager vor und nach 1989. Zugleich eine biographietheoretische Erklärung für die Stabilität und Instabilität der DDR. „ZBBS“, 6. Jg., H. 2, s. 269–294.
Google Scholar

Pollack Detlef (1990) Das Ende einer Organisationsgesellschaft – Systemtheoretische Überlegungen zum gesellschaftlichen Umbruch in der DDR. „Zeitschrift für Soziologie“ Jg. 19, s. 292–307.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/zfsoz-1990-0405

Radebold Hartmut (2000) Abwesende Väter und Kriegskindheit. weltkrieg und deren Göttingen: Vandehoeck und Ruprecht. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht.
Google Scholar

Radebold Hartmut (2004) Abwesende Väter und Kriegskindheit. Fortbestehende Folgen in Psychoanalysen. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht.
Google Scholar

Rokuszewska-Pawełek Alicja (2000) Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna. Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Rosenthal Gabriele (1987) “Wenn alles in Scherben fällt...”. Von Leben und Sinnwelt der Kriegsgeneration. Opladen: Leske und Budrich.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-663-09168-4

Sackmann Reinhold, Weymann Ansgar, Wingens Matthias (2000) Die Generation der Wende. Berufs- und Lebensverläufe im sozialen Wandel. Wiesbaden: Westdeutscher Verlag.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-322-83354-9

Schütz Alfred (1985) Światły obywatel. Esej o społecznym zróżnicowaniu wiedzy. Przełożyła Dorota Lachowska. „Literatura na świecie” nr 2, s. 269–284.
Google Scholar

Schütze Fritz (1981) Prozeßstrukturen des Lebensablaufs [w:] J. Matthes, i in., Hrsg., Biographie in handlungswissenschaftlicher Perspektive. Kolloquium am sozialwissenschaftlichen Forschungszentrum der Universität Erlangen-Nürnberg. Nürnberg: Verlag der Nürnberger Forschungsvereinigung, s. 67–156.
Google Scholar

Schütze Fritz (1989) Kollektive Verlaufskurve oder Kollektiver Wandlungsprozess. Dimensionen des Vergleichs von Kriegserfahrungen amerikanischer und deutscher Soldaten im Zweiten Weltkrieg. „Bios”, H. 1, s. 31–109.
Google Scholar

Schütze Fritz (1992) Pressure and Guilt: War Experiences of a Young German Soldier and their Biographical Implications. „International Sociology”, part 1 vol. 7, no. 2, s. 187–208, part two vol. 7, no. 3, s. 347–367.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/026858092007003006

Schütze Fritz (2005) Eine sehr persönlich generalisierte Sicht auf qualitative Sozialforschung. „ZBBS”, Jg. 6, s. 211–248.
Google Scholar

Schütze Fritz (2007) Biography Analysis on the Empirical Base of Autobiographical Narratives: How to Analyse Autobiobiographical Narrative Interviews. „European Studies on Inequalities and Social Cohesion”, part one no. 1/2, s. 153–242, part two no 3/4, s. 5–77.
Google Scholar

Świda-Zięba Hanna (1995) Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych. Warszawa: Wyd. Instytutu Stosowanych Nauk Społecznych.
Google Scholar

Świda-Zięba Hanna (2003) Urwany lot. Pokolenie inteligenckiej młodzieży powojennej w świetle listów i pamiętników z lat 1945–1948. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Świda-Zięba Hanna (2011) Młodzież PRL. Portrety pokoleń w kontekście historii. Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Torańska Teresa (1994) My. Warszawa: Most.
Google Scholar

Torańska Teresa (2004) Oni. Warszawa: Iskry.
Google Scholar

Torańska Teresa (2006) Byli. Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar

Völter Bettina (2002) Judentum und Kommunismus. Deutsche Familiengeschichten in drei Generationen. Opladen: Leske und Budrich.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-663-10435-3

Wolf Jürgen (2009) Biografische Erinnerung und kollektives Gedächtnis. Die DDR in der Erinnerung von Angehörigen der Geburtsjahrgänge um 1980 [w:] Stephan Annegret, Sascha Möbius, Hrsg., Erinnern. Forschung, Bildung und die gesellschaftliche Auseinandersetzung mit politischer Verfolgung in der SBZ/DDR. Berlin: Metropol Verlag, s. 105–123.
Google Scholar