Dwie dekady nadużyć na rynku w Polsce. Manipulacje instrumentami finansowymi oraz ujawnianie i wykorzystywanie informacji poufnych w latach 2002–2022

Czesław Bartłomiej Martysz; Joanna Skrodzka

doi:10.18778/2391-6478.S2.2023.08

Authors

Czesław Bartłomiej Martysz Szkoła Główna Handlowa w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-2461-0121
Joanna Skrodzka Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

DOI:

https://doi.org/10.18778/2391-6478.S2.2023.08

Keywords:

market abuse, market manipulation, insider trading, insider dealing, capital market

Abstract

The purpose of the article/hypothesis. The purpose of the article is to present key conclusions from the analysis of case law, including the most common modus operandi of perpetrators and the characteristic features of the crimes of manipulation, insider trading and unlawful disclosure of inside information. These offenses (classified under the MAR Regulation as market abuse) are particularly harmful to the Polish capital market, as they damage investor confidence in the market and destroy its efficiency.

Methodology. The authors, based on the literature, reports of the supervisory authority over the Polish capital market (KPWiG / KNF) and court judgments, have created the first comprehensive study of case law for market abuse in the Polish literature.

Results of the research. The duration of the prosecutorial and judicial process for market abuse took 6.5–7.8 times longer than the average criminal trial. The effectiveness of insider trading djudication was significantly lower than in the case of manipulation (46%). The typical modus operandi of manipulation was artificial one-person trading “with oneself” or closely related activity of several people (wash trade). The perpetrators of the market abuses were mostly people with extensive knowledge about how stock exchange works, who tried to hide behind ignorance or speculation during the proceedings, but often market participants were unaware of the illegality of their actions.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Augustin, P., Brenner, B. and Subrahmanyam, M.G. (2015). Informed Options Trading prior to M&A Announcements: Insider Trading?, NY University – L.N. Stern School of Business working papers, https://doi.org/10.2139/ssrn.2441606
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.2441606

Błachnio-Parzych, A. (2011). Kryminalizacja manipulacji instrumentami finansowymi. Warszawa: Wolters Kluwer business.
Google Scholar

Błachnio-Parzych, A. (2023). Komentarz do art. 183, s. 1705–1751. W: M. Wierzbowski, L. Sobolewski, P. Wajda, red., Prawo rynku kaptitałowego. Tom I, Komentarz. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Ciechoński, T. (2018). Prawomocny wyrok: Karkosik z żoną manipulowani. Gazeta Wyborcza, 13.09.2018.
Google Scholar

Dusza, M. (2011). Najgroźniejsze przestępstwa giełdowe. Implikacje i sposoby przeciwdziałania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/6/WE z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku), Market Abuse Directive, Dz. Urz. UE L 96 z 12.04.2003.
Google Scholar

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/57/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku) [Dz.U. UE L 173/179]
Google Scholar

Dyrektywa Wykonawcza Komisji (UE) 2015/2392 z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w odniesieniu do zgłaszania właściwym organom rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń tego rozporządzenia, L 332/126.
Google Scholar

Gemra, K. i Kwestarz P. (2021). Wpływ transakcji insiderów na ceny akcji na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w latach 2010–2020. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio H – Oeconomia, vol. 55(4), s. 7–21, https://doi.org/10.17951/h.2021.55.4.7-21
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/h.2021.55.4.7-21

Karlik, P. (2020). Kontrowersje wokół karalnej manipulacji instrumentem finansowym. Monitor Prawniczy, nr 5, s. 255–259, https://doi.org/10.32027/MOP.20.5.3
Google Scholar

Korn, K. (2012a). Pojęcie Manipulacji Instrumentem finansowym – część I. Transformacje Prawa Prywatnego, nr 3, s. 29–48, https://doi.org/10.26106/25e1-rd17
Google Scholar

Korn, K. (2012b). Pojęcie Manipulacji Instrumentem finansowym – część II. Transformacje Prawa Prywatnego, nr 4, s. 31–66, https://doi.org.10.26106/1crx-k579
Google Scholar

Królikowski, M. (2016). Informacje poufne, wykorzystywanie informacji poufnych, bezprawne ujawnienie informacji poufnych i manipulacje na rynku. W: M. Wierzbowski, red., Rozporządzenie UE nr 594/2014 w sprawie nadużyć na rynku. Prawo rynku kapitałowego. Komentarz. Warszawa: C.H.Beck.
Google Scholar

Kwieciński, J. (2019). Przestępstwo manipulacji na rynku kapitałowym w świetle ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i prawa wspólnotowego. Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, SGH, nr 174, s. 9–31, https://doi.org/10.33119/SIP.2019.174.1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33119/SIP.2019.174.1

Martysz C.B., 2015, Manipulacje instrumentami finansowymi i insider trading. Analiza prawno-ekonomiczna, Wolters Kluwer, Warszawa.
Google Scholar

Martysz, C.B. (2022). Free Float in the Polish Capital Market and Its Importance for Investors. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio H – Oeconomia, vol. 56(4), s. 83–106, https://doi.org/10.17951/h.2022.56.4.83-106
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/h.2022.56.4.83-106

Martysz, C.B. (2023). 2,5 mln złotych w 100 sekund, czyli manipulacje giełdowe w pigułce. Obserwator Finansowy, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/rynki-finansowe/bankowosc/25-mln-zlotych-w-100-sekund-czyli-manipulacje-gieldowe-w-pigulce/
Google Scholar

Martysz, C.B. i Rzeszutek, M. (2016). Problem informacji cenotwórczych w kontekście nowych unijnych obowiązków informacyjnych spółek publicznych. W: A. Karmańska, J. Ostaszewski, red., Przełamywanie dysonansów poznawczych jako czynnik stymulowania rozwoju nauk o finansach, Warszawa: SGH, s. 87–104.
Google Scholar

Pawelec, S. (2021). Przestępstwo manipulacji instrumentem finansowym (manipulacji na rynku) w perspektywie reguł prawa karnego międzyczasowego. Studia Prawnoustrojowe, nr 52, https://doi.org/10.31648/sp.6643
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/sp.6643

Płókarz, R., Czapiewski, M., Strysik, J., Włodarczyk, G. i Zacharzewski K. (2021). Przestępczość finansowa. Tom 2. Rynki finansowe. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) 2016/522 z dnia 17 grudnia 2015 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 w kwestiach dotyczących wyłączenia niektórych organów publicznych i banków centralnych państw trzecich, okoliczności wskazujących na manipulację na rynku, progów powodujących powstanie obowiązku podania informacji do wiadomości publicznej, właściwych organów do celów powiadomień o opóźnieniach, zgody na obrót w okresach zamkniętych oraz rodzajów transakcji wykonywanych przez osoby pełniące obowiązki zarządcze podlegających obowiązkowi powiadomienia, Dz.U. UE L 88 z 5.4.2016.
Google Scholar

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014 z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie nadużyć na rynku, skrót „MAR”, Dz.U. UE L 173/1.
Google Scholar

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2016/1055 z 29 czerwca 2016 r. ustanawiające wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do technicznych warunków właściwego podawania do wiadomości publicznej informacji poufnych i opóźniania podawania do wiadomości publicznej informacji poufnych zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 596/2014, Dz.U. UE L.2016.173.47.
Google Scholar

Spyra, M. (2020). Ocena zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Zeszyty Prawnicze BAS, nr 2(66), s. 217–254, https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2020.46
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31268/ZPBAS.2020.46

Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Dz.U. 2002, nr 49, poz. 447.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, Dz.U. 2023, poz. 646, skrót „UOIF”.
Google Scholar

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych, Dz.U. 2022, poz. 2554.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33226/0137-5490.2022.2.2

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, Dz.U. 2019, poz. 1429.
Google Scholar

Więckowska, M. i Borowski K. (2020). Manipulacja i wykorzystanie przewagi informacyjnej na rynku finansowym. Warszawa: SGH.
Google Scholar

Włodarczyk, G. (2016). Trade surveillance (pod MAR) dla osób zawodowo zajmujących się pośredniczeniem w zawieraniu transakcji lub wykonywaniu zleceń – część pierwsza – wprowadzenie. Compliance i Zarządzanie, wyd. 1, jesień, https://compliancemifid.wordpress.com/artykuly-mar/ [dostęp 10.02.2024].
Google Scholar

[www1] https://www.unodc.org/documents/treaties/UNCAC/E-Learning/English/inside_information/index.2004.htm [dostęp 30.09.2023].
Google Scholar

[www2] https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-statystyczna/opracowania-wieloletnie/download,2853,55.html/ [dostęp 30.09.2023]
Google Scholar

[www3] https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/sprawozdania-i-statystyki [dostęp 30.09.2023]
Google Scholar

[www4] https://www.esma.europa.eu/sites/default/files/2024-02/ESMA74-1103241886-912_Warnings_on_Social_Media_and_Investment_Recommendations.pdf [dostęp 09.02.2024].
Google Scholar