Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy

Piotr Kulas

doi:10.18778/1733-8069.14.4.02

Authors

Piotr Kulas Uniwersytet Warszawski, Wydział „Artes Liberales”, ul. Dobra 72, 00-312 Warszawa https://orcid.org/0000-0001-5917-0176

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.02

Keywords:

anti-elitism, elite, intellectuals, people, critical theory

Abstract

The aim of this article is to analyze the anti-elite narrative of intellectuals related to the Polish right. The author analyzes the contemporary Polish right discourse, mainly after 2015, the criticism of elitism and the dominant strategies aimed at depriving the legitimacy of the mainstream elite of the Third Republic of Poland. The charge of elitism is connected with the accusation of lack of empathy, lack of understanding of societal problems and unrepresentation of its interests. In this way, it becomes an important argument that strengthens the political division for social and political change. In the spirit of critical theory, the author argues that the ultimate goal of anti-elitist articulations is not to lead or even articulate an egalitarian order, but to preserve the social hierarchy and present right-wing intellectulas as the legitimate elite who should replace the former ones.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Piotr Kulas, Uniwersytet Warszawski, Wydział „Artes Liberales”, ul. Dobra 72, 00-312 Warszawa

Piotr Kulas, doktor habilitowany nauk społecznych, socjolog i historyk idei, zajmuje się m.in. problematyką inteligencji. Pracuje na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Opublikował m.in. książki Inteligenckość zaprzeczona. Etos i tożsamość młodych inteligenckich elit (2017) oraz Rozmowy o inteligencji (2016). W 2010 roku otrzymał nagrodę indywidualną drugiego stopnia Ministra Nauki za wyróżnioną rozprawę doktorską.

References

Arendt Hannah (2003) O rewolucji. Przełożył Mieczysław Godyń. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Bill Stanley (2014) W poszukiwaniu autentyczności. Kultura polska i natura teorii postkolonialnej. „Praktyka Teoretyczna”, nr 11, s. 107−127.
Google Scholar

Boggs Carl (1993) Intellectuals and the Crisis of Modernity. State University of New York Press.
Google Scholar

Borejsza W. Jerzy (1984) Piękny wiek XIX. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Cenckiewicz Sławomir (2013) Magdalenka, teoria spiskowa, która okazała się prawdą [dostęp: 26 lipca 2018]. Dostępny w Internecie: http://www.rp.pl/artykul/1058043-Magdalenka--Teoria-spiskowa--ktora-okazala-sie-prawda.html
Google Scholar

Cichocki A. Marek (2015) Polska między Niemcami a Rosją [w:] Bartłomiej Błesznowski, Marcin Król, Adam Puchejda, red., Genealogia współczesności. Historia idei w Polsce 1815-1939, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 18−31.
Google Scholar

Czyżewski Marek i in. (2017) Wprowadzenie [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 9−25.
Google Scholar

Dijk van Teun (1976) Narrative Macro-Structures. „A Journal for Descriptive Poetics and Theory of Literature”, no. 1, s. 547−568.
Google Scholar

Dijk van Teun (1993) Principles of critical discourse analysis. „Discourse & Society”, no. 4(2), s. 249−283.
Google Scholar

Dijk van Teun (2004) Działanie, opis działania a narracja [w:] Michał Głowiński, red., Narratologia. Gdańsk: słowo/obraz terytoria, s. 90−123.
Google Scholar

Dijk van Teun, red. (2001) Dyskurs jako struktura i proces. Przełożył Grzegorz Grochowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dmowski Roman (2002) Myśli nowoczesnego Polaka. Wrocław: Wydawnictwo Nortom.
Google Scholar

Dziadzia Andrzej, Wybranowski Wojciech (2016) Trybunał jako samowola magnatów. „Do Rzeczy”, nr 11/162, s. 30−31.
Google Scholar

Etzioni-Halevy Eva (1993) The Elite Connection. Problems and Potential of Western Democracy. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar

Gawin Dariusz (2002) Druga zdrada klerków [w:] Paweł Śpiewak, red., Spór o Polskę 1989−99. Wybór tekstów prasowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 579−580. [Pierwodruk: „Ż̇ycie” 23 listopada 1998].
Google Scholar

Gmyz Cezary (2016) Siewcy zwątpienia, „Do Rzeczy”, nr 1/152, s. 24−25.
Google Scholar

Goczał Beata (2016) Reklamy ministerstw i spółek państwowych: więcej we „wSieci”, „Wprost” i „Do Rzeczy”, liderem „Gazeta Wyborcza”, w dół „Newsweek” [dostęp 16 lipca 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/reklamy-ministerstw-i-spolek-panstwowych-wiecej-we-w-sieci-wprost-i-do-rzeczy-liderem-gazeta-wyborcza-w-dol-newsweek_2
Google Scholar

Gramsci Antonio (1977) Wybór pism [w:] Paweł Śpiewak, red., Gramsci. Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 125−240.
Google Scholar

Gursztyn Piotr (2016) Koniec III RP. „Do Rzeczy”, nr 2/153, s. 24−25.
Google Scholar

Habermas Jürgen (2007) Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Przełożyły: Wanda Lipnik, Małgorzata Łukasiewicz. Wprowadzenie i redakcja naukowa Marek Czyżewski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Hartman Jan (2018) Ja, prostak. „Polityka”, nr 26, s. 88.
Google Scholar

Haska Agnieszka (2018) Hańba! Opowieść o polskiej zdradzie. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Google Scholar

Kaczyński Jarosław, Nowak Andrzej (2013) Warto być silnym [w:] Andrzej Nowak, red., Intelektualna historia III RP. Rozmowy z lat 1990-2012. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, s. 413−432.
Google Scholar

Kania Dorota, Targalski Jerzy, Marosz Maciej (2013) Resortowe dzieci. Media. Warszawa: Fronda.
Google Scholar

Korab-Karpowicz J. Włodzimierz (2016) Dzisiejsza targowica, czyli Nowoczesna, KOD i inni. „Do Rzeczy”, nr 2/153, s. 52−53.
Google Scholar

Kulas Piotr (2014) Narracja jako przedmiot badań oraz kategoria teoretyczna w naukach społecznych. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 4, s. 111−130.
Google Scholar

Kurdupski Michał (2018) „Sieci” z największym spadkiem w styczniu, „Tygodnik Powszechny” wyprzedził „Gazetę Polską” [dostęp: 16 lipca 2018]. Dostępny w Internecie: https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/sprzedaz-tygodnikow-opinii-w-styczniu-2018-roku
Google Scholar

Kurzman Charles, Owens Lynn, (2002), The Sociology of Intellectuals. „Annual Review of Sociology”, no. 28, s. 63−82.
Google Scholar

Laclau Enesto, Mouffe Chantal (2007) Hegemonia i socjalistyczna strategia. Przyczynek do projektu radykalnej polityki demokratycznej. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP we Wrocławiu.
Google Scholar

Legutko Ryszard (1998) Czasy wielkiej imitacji. Kraków: Arcana.
Google Scholar

Legutko Ryszard, Nowak Andrzej (2013) Ponad życiem politycznym [w:] Andrzej Nowak, red., Intelektualna historia III RP. Rozmowy z lat 1990-2012. Warszawa: Wydawnictwo Sic!, s. 435−451.
Google Scholar

Majcherek A. Janusz (2000) W prawo, czyli w lewo. Spór o prawicę [w:] Paweł Śpiewak, red., Spór o Polskę 1989−99. Wybór tekstów prasowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 280−281.[Pierwodruk: „Tygodnik Powszechny” 26 lutego 1995].
Google Scholar

Mannheim, K. (2008), Ideologia i utopia, Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar

Matyja Rafał (2009) Konserwatyzm po komunizmie. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Michalski Cezary (2018) Liberałowie kontra populiści. „Newsweek Polska”, nr 31, s. 48−50.
Google Scholar

Micińska Magdalena (1995) Między Królem Duchem a mieszczaninem. Obraz bohatera narodowego w piśmiennictwie polskim przełomu XIX i XX w. (1890−1914). Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej.
Google Scholar

Mokrzycki Edmund (2000) Złudna władza ludu [w:] Paweł Śpiewak, red., Spór o Polskę 1989−99. Wybór tekstów prasowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 357−360. [Pierwodruk „Gazeta Wyborcza” 11−12 grudnia 1999].
Google Scholar

Morawiecki Kornel, Kalukin Rafał (2010) Jestem przeciwnikiem elit [dostęp: 10 lipca 2018]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127290,7691605,Jestem_przeciwnikiem_elity.html?disableRedirects=true
Google Scholar

Müller Jan-Werner (2017) Co to jest populizm? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Nagle Angela (2017) Kill all Normies. Online Culture Wars from 4Chan and Tumblr to Trump and the Alt-Right. Croydon: Zero Books.
Google Scholar

Napiórkowski Marcin (2018) Kiedy Reytan ma dzień świstaka [dostęp 24 czerwca 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.tygodnikpowszechny.pl/kiedy-reytan-ma-dzien-swistaka-153423
Google Scholar

Nowak Andrzej (2015) Pierwsza Zdrada Zachodu. „wSieci”, nr 24, s. 59−64.
Google Scholar

Nowak Andrzej, Karnowski Jacek, Karnowski Michał (2015) Nie ma wspólnoty bez tożsamości. „wSieci”, nr 45, s. 24−27.
Google Scholar

Nowicka-Franczak Magdalena (2017) Perspektywa postkolonialna a społeczno-krytyczna wrażliwość badacza polskiego dyskursu publicznego [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd podejść i metod. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 253–270.
Google Scholar

Osęka Piotr (2009) Jak wygraliśmy w Magdalence [dostęp: 26 lipca 2018]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/magazyn/1,124059,6463817,Jak_wygralismy_w_Magdalence.html
Google Scholar

Ost David (2007) Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie. Przełożyła Hanna Jankowska. Warszawa: Muza SA.
Google Scholar

Pankaj Mishra (2017) Age of Anger. A History of the Present. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Google Scholar

Pań́kow Włodzimierz (1994) Niezamierzone efekty neoliberalnej rewolucji [w:] Witold Jakóbik, red., Kontynuacja czy przełom? Dylematy transformacji ustrojowej. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, Fundacja im. Friedricha Eberta, s. 133−145.
Google Scholar

Pawliszak Piotr (2017) Analiza narracyjna dyskursu publicznego. W poszukiwaniu struktur kulturowych i procesów narzucania znaczeń formujących politykę ekologiczną [w:] Marek Czyżewski i in., red., Analiza dyskursu publicznego. Przegląd metod i perspektyw badawczych, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Sedno, s. 67−94.
Google Scholar

Pietrzak Jan (2015) Powtórka z targowicy. „wSieci”, nr 50−51, s. 14.
Google Scholar

Pietrzak Leszek (2015) Kraj bez elit. „Do Rzeczy”, nr 9/167, s. 42−45.
Google Scholar

Polkowski Jan (2015) Co czyta człowiek przyszłości?, „wSieci”, nr 4, s. 74−75
Google Scholar

Posner A. Richard (2003) Public Intellectual. A Study of Decline, Harvard: Harvard University Press.
Google Scholar

Radziejewski Bartłomiej (2015) III RP jako system pasożytniczy. „Nowa Konfederacja”, nr 8/62, [dostęp 26 lipca 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://nowakonfederacja.pl/iii-rp-jako-system-pasozytniczy/
Google Scholar

Rymkiewicz Jarosław Marek (2007) Wieszanie. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Google Scholar

Rymkiewicz Jarosław Marek (2009−2010) O afirmacji polskości. „Teologia Polityczna”, nr 5, s. 13−31.
Google Scholar

Sakiewicz Tomasz, Pieczyński Maciej (2016) KOD broni postkomunizmu, „Do Rzeczy”, nr 1/152, s. 72−73.
Google Scholar

Somers R. Margaret, (1993) Citizenship and the Place of the Public Sphere: Law, Community, and Political Culture in the Transition to Democracy. „American Sociological Review”. no. 55/5, s. 587−620.
Google Scholar

Szacki Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Śpiewak Jan, Baranowska Kamila (2016) Dość bezkarności elit. „Do Rzeczy”, nr 44/195, s. 27−29.
Google Scholar

Śpiewak Paweł (2007) Gramsci. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Google Scholar

Twardoch Szczepan (2012) Pusty stryczek. O „Wieszaniu” Rymkiewicza [w:] Tomasz Rowiński, red., Spór o Rymkiewicza, Warszawa: Fronda, s. 22−35.
Google Scholar

Walicki Andrzej (2011) „Filozofia narodowa” i początek sporu o samookreślenie i powołanie inteligencji polskiej [w:] tegoż, Polska, Rosja, marksizm. Kraków: Universitas, s. 9−28.
Google Scholar

Wesołowski Włodzimierz (2000) Teoretyczne aspekty badania elit politycznych. „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 5−33.
Google Scholar

Wierzbicki Piotr (2016) Ćwierć wieku pychy i pogardy. „Do Rzeczy”, nr 4/155, s. 56−57.
Google Scholar

Wildstein Bronisław (2015) III RP, czyli poprawiony PRL. „wSieci”, nr 17, s. 22−24.
Google Scholar

Williams Raymond (1976) Keywords: A Vocabulary of Culture and Society. London: Fontana.
Google Scholar

Włoczyk Piotr (2017) Magdalenka i okrągły stół. Klęska na własne życzenie [dostęp 27 lipca 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://dorzeczy.pl/22424/Magdalenka-i-okragly-stol-kleskana-wlasne-zyczenie.html
Google Scholar

Wrzodak Zygmunt (2000) Przystanek: niepodległość [w:] Paweł Śpiewak, red., Spór o Polskę 1989−99. Wybór tekstów prasowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 297−299. [Pierwodruk „Nasza Polska” 29 stycznia 1997].
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2014) Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe. London–New York.
Google Scholar

Ziemkiewicz A. Rafał (2016) Lewica 2016: głupi i wściekli. „Do Rzeczy”, nr 47/198, s. 30−31.
Google Scholar

Ziemkiewicz A. Rafał (2016) Ostrożnie z tą rewolucją. „Do Rzeczy”, nr 51/202, s. 68−70.
Google Scholar

Ziemkiewicz A. Rafał (2017) Poświąteczny skurcz elit [dostęp: 27 lipca 2018]. Dostępny w Internecie: https://dorzeczy.pl/tylko-na-dorzeczy/51590/Poswiateczny-skurcz-elit.html
Google Scholar

Zychowicz Jacek (2000) Ten okropny egalitaryzm [w:] Paweł Śpiewak, red., Spór o Polskę 1989−99. Wybór tekstów prasowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 276−279. [Pierwodruk „Bez dogmatu” 1994 nr 11].
Google Scholar