Z klasy robotniczej do pomocy społecznej. Biograficzne doświadczenia dawnych „beneficjentów socjalizmu” w postindustrialnym polskim mieście

Agnieszka Golczyńska-Grondas; Małgorzata Potoczna

doi:10.18778/1733-8069.12.2.02

Authors

Agnieszka Golczyńska-Grondas Uniwersytet Łódzki
Małgorzata Potoczna Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.2.02

Keywords:

Biographical Studies, Systemic Transformation, Working Class, “Beneficiaries” of Socialism, Intergenerational Transmission of Poverty and Social Exclusion

Abstract

Since 1990 the sociologists from the University of Lodz have been conducting multidimensional analyses of poverty and social exclusion. In 1997-1999, within the framework of two projects, “The Social Cost of Economic Transformation in Central Europe—Social History of Poverty in Central Europe” and “Forms of Poverty and Social Risks and Their Spatial Distribution in Lodz,” family life histories of 3 generations of the families supported by social welfare agencies were collected. In Polish People’s Republic, the narrators from the generation named “the basic” (40-50 years old) belonged to the working class and—in a sense—represented the collectivity of socialism beneficiaries; at the moment of the research they were experiencing traumatic trajectories of unexpected impoverishment. In the paper, we are coming back to the data from 1990 and discuss biographical experiences of narrators within the context of their understanding of transition process. In the last part of the article, some results of the follow-up study conducted in 2008-2010 are presented with the notion to the macrostructural conditionings of family life histories and factors decisive to the vicious circle of poverty and social exclusion.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

Agnieszka Golczyńska-Grondas, Uniwersytet Łódzki

Agnieszka Golczyńska-Grondas, dr hab., adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Podstawowy obszar jej badań to problematyka wykluczenia społecznego, w szczególności badania biograficzne z udziałem osób zagrożonych marginalizacją społeczną. Zainteresowana przede wszystkim wątkami mikrosocjologicznymi – przebiegiem losów życiowych, relacjami między procesami klasyfikowania i wartościowania a tożsamością jednostek, rolami społecznymi osób wykluczonych.

Małgorzata Potoczna, Uniwersytet Łódzki

Małgorzata Potoczna, dr socjologii, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania badawcze autorki obejmują problematykę biedy i wykluczenia społecznego, pracy socjalnej i pomocy społecznej, aktywnych narzędzi integracji osób wykluczonych społecznie, ewaluacji i edukacji do pracy socjalnej.

References

Beck Urlich (2002) Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej rzeczywistości. Przełożył Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Bunio-Mroczek Paulina (2015) Nastoletnie rodzicielstwo w łódzkich enklawach biedy. Rozprawa doktorska [maszynopis]. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
Google Scholar

CBOS (2012) Zaufanie społeczne. Warszawa: Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej.
Google Scholar

Czapiński Janusz (1995) Pieniądze to nie wszystko. „Więź”, nr 10, s. 19–32.
Google Scholar

Domański Henryk (2015) Czy są w Polsce klasy społeczne? Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Giddens Anthony (2001) Poza lewicą i prawicą. Przyszłość polityki radykalnej. Przełożył Jacek Serwański. Warszawa: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Golczyńska-Grondas Agnieszka (2004) Mężczyźni z enklaw biedy. Rekonstrukcja pełnionych ról społecznych. Łódź: Wydawnictwo Absolwent.
Google Scholar

Golczyńska-Grondas Agnieszka (2014) „Wychowało nas państwo”. Rzecz o tożsamości dorosłych wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Golczyńska-Grondas Agnieszka, Dunajew-Tarnowska Łucja, red. (2006) Metoda biograficzna w doradztwie zawodowym i pracy socjalnej. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Grotowska-Leder Jolanta (1998) Łódzkie eklawy biedy [w:] Wielisława Warzywoda-Kruszyńska, red., Żyć i pracować w enklawach biedy. Łódź: Wydawnictwo Absolwent, s. 36–67.
Google Scholar

Hausner Jerzy, Marody Mirosława (1999) Three Polands: The Potential for and Barriers to Integration with the European Union. Kraków: Friedrich Robert Stiftung.
Google Scholar

Janicka Krystyna, Słomczyński Kazimierz (2013) Od nierówności do polaryzacji: Biegunowość struktury klasowej a różnice w postawach natury społecznej i politycznej [w:] Jolanta Grotowska-Leder, Ewa Rokicka, red., Nowy Ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 73–92.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-967-4.06

Jankowski Bogdan, Golczyńska-Grondas Agnieszka (2010) Drugie życie Ziemi Obiecanej. Kilka uwag o rewitalizacji społecznej [w:] Piotr Kryczka, Joanna Bielecka-Prus, red., Przemiany miast polskich po 1989. Lublin: Wydawnictwo WSPA, s. 303–314.
Google Scholar

Jankowski Bogdan, Warzywoda-Kruszyńska Wielisława (2010) Mieszkańcy łódzkich enklaw biedy 10 lat później. Łódź: Wydawnictwo Biblioteka.
Google Scholar

Jarosz Maria (2007) Wstęp. W jakiej Polsce żyjemy? [w:] Maria Jarosz, red., Transformacja. Elity. Społeczeństwo. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, s. 2–21.
Google Scholar

Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w dniu 22 lipca 1952 r. Dz.U. 1976 nr 7 poz. 36. Tekst jednolity z dnia 16 lutego 1976 r. [dostęp 22 stycznia 2016 r.]. Dostępny w Internecie: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19760070036
Google Scholar

Kowalik Tadeusz (2009) www.POLSKATRANSFORMACJA.pl Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA S.A.
Google Scholar

Kowalski Sergiusz (2010) Konstrukcja i dekonstrukcja III RP.
Google Scholar

Symetrie i asymetrie [w:] Marek Czyżewski, Sergiusz Kowalski, Tomasz Tabako, red., Retoryka i polityka. Dwudziestolecie polskiej transformacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 47–82.
Google Scholar

Kozarzewski Piotr (2007) Społeczeństwo i elity o transformacji [w:] Maria Jarosz, red., Transformacja. Elity. Społeczeństwo. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN, s. 23–64.
Google Scholar

Landau Zbigniew (1973) Gospodarka Polski w latach 1918–1939 [w:] Zientara Benedykt i in., red., Dzieje gospodarcze Polski do roku 1939. Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 523–585.
Google Scholar

Lister Ruth (2005) Poverty. Cambridge, Malden: Polity Press.
Google Scholar

Marczyńska-Witczak Ewa (1996) Zmiany struktury gospodarczej Łodzi [w:] Wojciech Michalski, red., Transformacja społeczno-gospodarcza Łodzi na tle regionu. Łódź: Polskie Towarzystwo Geograficzne, s. 45–58.
Google Scholar

Marody Mirosława (2000) Three Polands: Strategies of Social Behaviour. „Polish Sociological Review”, no. 1, s. 3–16.
Google Scholar

Marody Mirosława (2002) Trzy Polski – instytucjonalny kontekst strategii dostosowawczych [w:] Mirosława Marody, red., Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 271–289.
Google Scholar

Marody Mirosława (2015) Jednostka po nowoczesności. Perspektywa socjologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Moja ulica (2012) Latałło Marcin, reż. Camera Obscura, Agat Films, ARTE France.
Google Scholar

Ost David (2010) Obrachunek z kategorią „klasy” w dyskursie politycznym postkomunistycznej Polski [w:] Marek Czyżewski, Sergiusz Kowalski, Tomasz Tabako, red., Retoryka i polityka. Dwudziestolecie polskiej transformacji. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, s. 249–272.
Google Scholar

Ost David (2015a) Class After Communism: Introduction to the Special Issue. „East European Politics and Societies and Cultures”, vol. 29, no. 3, s. 543–564.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0888325415602057

Ost David (2015b) Stuck in the Past and in the Future: Class Analysis in Postcommunist Poland. „East European Politics and Societies and Cultures”, vol. 29, no. 3, s. 610–624.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0888325415602058

Palska Hanna (2000) Ludzie „w opiece”. Przyjmowanie darów i zaciąganie długów jako element życia ubogich [w:] Elżbieta Tarkowska, red., Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Warszawa: Typografika, s. 172–197.
Google Scholar

Potoczna Małgorzata, Warzywoda-Kruszyńska Wielisława (2009) Kobiety z łódzkich enklaw biedy. Bieda w cyklu życia i międzypokoleniowym przekazie. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Rychard Andrzej (1995) Szanse awansu, ryzyko degradacji. Z prof. dr hab. Andrzejem Rychardem, dyrektorem Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, rozmawia Inka Słodkowska. „Więź”, nr 10, s. 8–18.
Google Scholar

Słabek Henryk (2009) O społecznej historii Polski 1945–1989. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar

Szlawski Dariusz (b.d.) Geneza tajnej organizacji nauczycielskiej w okręgu łódzkim. Z dziejów TON 1939–1945 [dostęp 27 listopada 2015 r.]. Dostępny w Internecie https://www.google.pl/search?q=tajne+nauczanie+w+%C5%81odzi&ie=utf-8&oe=utf-8&gws_rd=cr&ei=5yNYVuuSCor7ygOzl6fIDw
Google Scholar

Sztompka Piotr (2000) Trauma wielkiej zmiany. Społeczne koszty transformacji. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Szukalski Piotr (2015) Sytuacja demograficzna Łodzi na tle innych, wielkich, polskich miast [w:] Piotr Szukalski, red., Procesy demograficzne w województwie łódzkim w XXI wieku. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 145–171.
Google Scholar

Tarkowska Elżbieta, red. (2013) Dyskursy ubóstwa i wykluczenia społecznego. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, red. (1999) (Żyć) Na marginesie wielkiego miasta. Łódź: Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, red. (2001) Żyć i pracować w enklawach biedy. Łódź: Wydawnictwo Absolwent.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, Grotowska-Leder Jolanta (2000) Wprowadzenie [w:] Wielisława Warzywoda-Kruszyńska, Jolanta Grotowska-Leder, red., Ryzyka transformacji systemowej. Łódź: Wydawnictwo Absolwent, s. 5–10.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, Golczyńska-Grondas Agnieszka (2010) Wzmocnić szanse i osłabić transmisję biedy wśród mieszkańców miast województwa łódzkiego – WZLOT. Raport końcowy + rekomendacje. Łódź: Instytut Socjologii UŁ, Wydawnictwo Biblioteka.
Google Scholar

Warzywoda-Kruszyńska Wielisława, Jankowski Bogdan (2013) Ciągłość i zmiana w łódzkich enklawach biedy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Woźniak Wojciech (2012) Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Zarycki Tomasz (2015) Class Analysis in Conditions of a Dual-Stratification Order. „East European Politics and Societies and Cultures”, vol. 29, no. 3, s. 711–718.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0888325415599199

Żarnowski Janusz (1982) Społeczeństwo i klasy [w:] Jan Tomicki, red., Polska Odrodzona 1918–1939. Państwo – społeczeństwo – kultura. Warszawa: Wiedza Powszechna, s. 244–307.
Google Scholar