Wprowadzenie do obserwacji online: warianty i ograniczenia techniki badawczej

Piotr Miller

doi:10.18778/1733-8069.8.1.05

Autor

Piotr Miller Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Organizacji i Zarządzania

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.05

Słowa kluczowe:

badania jakościowe, techniki badawcze, badania online, obserwacja uczestnicząca, obserwacja online, wirtualna etnografia, Web 2.0, komunikacja zapośredniczona przez komputer (CMC), komunikacja synchroniczna, komunikacja asynchroniczna

Abstrakt

Niniejszy artykuł dotyczy możliwości zastosowania techniki obserwacji w wirtualnej przestrzeni Internetu. Punktem wyjścia dla rozważań będzie nakreślenie ogólnego zarysu zmian, jakie zachodzą w funkcjonowaniu sieci, a także konsekwencji tych zmian zarówno dla jej użytkowników, jak i dla badaczy społecznych. Wyróżnione zostaną również pewne główne typy badań jakościowych online. Następnie poruszone zostaną zagadnienia związane z samą obserwacją online – jej możliwymi wariantami i dylematami, jakie wiązać się mogą z jej wykorzystaniem w projekcie badawczym.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adler Patricia A., Adler Peter (1987) Membership roles in field research. Thousand Oaks – London – New Delhi: Sage Publications [dostęp 30 września 2011]. Dostępny w Internecie http://books.google.pl
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412984973

Anderson Leon (2006) Analytic Autoethnography. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 35, no. 4, s. 373–395 [dostęp 10 października 2011]. Dostępny w Internecie http://web.media.mit.edu/~kbrennan/mas790/02/Anderson,%20Analytic%20autoethnography.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891241605280449

Angrosino Michael (2010) Badania etnograficzne i obserwacyjne. Przełożyła Maja Brzozowska-Brywczyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Atchinson Chris (1999) Navigating the Virtual Minefield: Using the Internet as a Medium for Conducting. Primary Social Research [w:] Dawn Currie, David Hay, Brian MacLean, eds., Exploring the social world: Social research in action. Vancouver: Collective Press, s. 145–158 [dostęp 29 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.sfu.ca/~palys/Atch-Navigating.PDF
Google Scholar

Bottorff Joan L. (2004) Observation [w:] Michael S. Lewis-Beck, Alan Bryman, Tim Futing Liao, eds., Sage Encyclopedia of Social Science Methods. Thousand Oaks – London – New Delhi: Sage Publications, s. 742-753.
Google Scholar

Carter Denise (2004) Living in virtual communities: Making friends online. „Journal of Urban Technology”, vol. 11, no. 3, s. 109–125 [dostęp 20 października 2011]. Dostępny w Internecie http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/10630730500064448
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/10630730500064448

Castells Manuel (2007) Społeczeństwo sieci. Przełożyli Kamila Pawluś, Mirosława Marody, Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Chomczyński Piotr (2006) Wybrane problemy etyczne w badaniach. Obserwacja uczestnicząca ukryta. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 2, nr 1, s. 68–87 [dostęp 20 czerwca 2007]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume2/PSJ_2_1_Chomczynski.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.05

Clarke Patsy (2000) The Internet as a medium for qualitative research. Referat zaprezentowany podczas Web 2000 Conference, 6 września, Johannesburg, Republika Południowej Afryki [dostęp 25 sierpnia 2010]. Dostępny w Internecie http://www.und.ac.za/users/clarke/web2000/pc.pdf
Google Scholar

Cormode Graham, Krishnamurthy Balachander (2008) Key Differences between Web 1.0 and Web 2.0. New Jersey: AT&T Labs–Research [dostęp 20 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://scholar.google.pl
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5210/fm.v13i6.2125

Correll Shelley (1995) The ethnography of an electronic bar: The lesbian cafe. “Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 24, no. 3, s. 270–298 [dostęp 20 września 2011]. Dostępny w Internecie http://digilib.bc.edu/reserves/sc210/piat/sc21024.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/089124195024003002

Donath Judith S. (1999) Identity and Deception in the Virtual Community [w:] Marc Smith, Peter Kollock, eds., Communities in cyberspace. London: Routledge [dostęp 3 września 2011]. Dostępny w Internecie http://smg.media.mit.edu/people/judith/Identity/IdentityDeception.html
Google Scholar

El Kamel Leila, Rigaux-Bricmont Benny (2009) Online qualitative research and metaverses. Materiały grupy roboczej D-29: Metaverses and 3D environments, IV Kongres Cyber Society: Analog crisis, digital future [dostęp 15 sierpnia 2010]. Dostępny w Internecie http://www.cibersociedad.net/congres2009/en/coms/online-qualitative-research-and-metaverses/482/
Google Scholar

Ess Charles i in. (2002) Ethical decision-making and Internet research. Recommendations from the AOIR ethics working committee. Materiały Ethics Working Group Association of Internet Researchers, 27 listopada [dostęp 4 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://aoir.org/reports/ethics.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-59140-152-0.ch002

Evans Leighton (2010) Authenticity Online: using webnography to address phenomenological concerns [w:] Aris Mousoutzanis, Daniel Riha, eds., New Media and the Politics of Online Communities. Oxford: Inter-Disciplinary Press, s. 11–17 [dostęp 29 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.inter-disciplinary.net/wp-content/uploads/2010/08/cyber5ever119082010.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9781848880320_003

Fabijański Łukasz A. (2010) Wirtualna rzeczywistość EVE Online. Etnograficzna analiza świata społecznego graczy MMORPG. Niepublikowana praca magisterska [komputeropis]. Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar

Fiternicka-Gorzko Magdalena, Gorzko Marek (2011) Wokół koncepcji światów społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 7, nr 1, s. 1–2 [dostęp 10 października 2011]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume15/PSJ_7_1_Gorzko_Gorzko.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.7.1.01

Gane Mary (2005) Gender Differences in Online Dating: An Investigation of Vulnerability and Deception. Referat zaprezentowany podczas konferencji American Sociological Association, 13 sierpnia, Filadelfia, USA [dostęp 20 września 2011]. Dostępny w Internecie http://web.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=8a0bb11d-8b1e-4650-b27b-5c2106d0f541%40sessionmgr15&vid=1&hid=13
Google Scholar

Garcia Angela, Baker Jacobs Jennifer (1998) The Interactional Organization of Computer Mediated Communication in the College Classroom. „Qualitative Sociology”, vol. 21, no. 3, s. 299–317 [dostęp 15 września 2011]. Dostępny w Internecie http://springerlink3.metapress.com/content/m841041176x63141/resource-secured/?target=fulltext.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1022146620473

Garcia Angela i in. (2009) Ethnographic Approaches to the Internet and Computer-Mediated Communication. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 38, no. 1, s. 52–84 [dostęp 20 września 2011]. Dostępny w Internecie http://www.alecea.com/PDFs/Ethnographic_Approaches_JCE.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891241607310839

Gibson Will (2009) Intercultural Communication Online: Conversation Analysis and the Investigation of Asynchronous Written Discourse. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, vol. 10, no. 1, s. 1–19 [dostęp 25 sierpnia 2010]. Dostępny w Internecie http://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/1253/2731
Google Scholar

Gottschalk Simon (2010) The Presentation of Avatars in Second Life: Self and Interaction in Social Virtual Spaces. „Symbolic Interaction”, vol. 33, no. 4, s. 501–525 [dostęp 15 października 2010]. Dostępny w Internecie http://jstor.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/si.2010.33.4.501

Hammersley Martyn, Atkinson Paul (2000) Metody badań terenowych. Przełożył Sławomir Dymczyk. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Hauben Michael, Hauben Rhonda (1997) Netizens: On the History and Impact of Usenet and the Internet. Wiley-IEEE Computer Society Press [dostęp 30 maja 2010]. Dostępny w Internecie http://www.columbia.edu/~hauben/netbook/
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5210/fm.v3i7.605

Hine Christine (2000) Virtual Ethnography. Materiały Centre Interuniversitaire De Recherche Sur La Science Et La Technologie [dostęp 24 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.cirst.uqam.ca/pcst3/PDF/Communications/hine.pdf
Google Scholar

Hine Christine (2004) Virtual Ethnography Revisited. Referat zaprezentowany podczas konferencji „Online Research Methods” na Research Methods Festival, 1 lipca, Oxford, Wielka Brytania [dostęp 25 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.restore.ac.uk/orm/background/exploringorms/rmf_hine_outline.pdf
Google Scholar

Hodkinson Paul (2006) Subcultural Blogging: Online Journals and Group Involvement Among UK Goths [w:] Axel Bruns, Joanne Jacobs, eds., Uses of Blogs. New York: Peter Lang, s. 187–198 [dostęp 25 października 2011]. Dostępny w Internecie http://www.paulhodkinson.co.uk/publications/hodkinsonsubculturalblogging.pdf
Google Scholar

Jones Robert A. (1994) The Ethics of Research in Cyberspace. „Internet Research: Electronic Networking Applications and Policy”, vol. 4, no. 3, s. 1-6 [dostęp 17 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://collections.lib.uwm.edu/cipr/image/21.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/10662249410798894

Kacperczyk Anna (2005) Zastosowanie koncepcji społecznych światów w badaniach empirycznych [w:] Elżbieta Hałas, Krzysztof Konecki, red., Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty interakcjonizmu symbolicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 169–191.
Google Scholar

Kazmer Michelle M. (2007) Beyond C U L8R: disengaging from online social worlds. „New Media & Society”, vol. 9, no. 1, s. 111–138 [dostęp 8 października 2010]. Dostępny w Internecie http://nms.sagepub.com/content/9/1/111.short
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1461444807072215

Kendall Lori (2002) Hanging Out in the Virtual Pub: Masculinities and Relationships Online. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/california/9780520230361.001.0001

Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2010) W stronę socjologii jakościowej: badanie kultur, subkultur i światów społecznych [w:] Jacek Leoński, Magdalena Fiternicka-Gorzko, red., Kultury, subkultury i światy społeczne w badaniach jakościowych. Szczecin: Volumina, s. 17–37.
Google Scholar

Kostera Monika (2003) Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kozinets Robert V. (1998) On netnography: Initial reflections on consumer research investigations of cyberspace. „Advances in consumer research”, vol. 25, s. 366–371 [dostęp 25 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.acrwebsite.org/volumes/display.asp?id=8180
Google Scholar

Lento Thomas i in. (2007) Builders, Connectors and Lurkers: How Early Social Network Structure Shapes Subsequent Role Taking and Retention in Weblogging Communities. Referat zaprezentowany podczas zjazdu American Sociological Association, 11 sierpnia, Nowy Jork, USA [dostęp 29 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.allacademic.com/meta/p184665_index.html
Google Scholar

Mann Chris, Stewart Fiona (2000) Internet Communication and Qualitative Research. A Handbook for Researching Online. London: SAGE Publications.
Google Scholar

Marzec Wiktor (2011) Granice (teorii) społecznych światów. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 7, nr 1, s. 1–21 [dostęp 10 października 2011]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume15/PSJ_7_1_Marzec.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.7.1.02

Nonnecke Blair, Preece Jenny (2003) Silent participants: Getting to know lurkers better [w:] Christopher Lueg, Danyel Fisher, eds., From Usenet to CoWebs: Interacting with Social Information Spaces. London: Springer Verlag, s. 110–132 [dostęp 29 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.cis.uoguelph.ca/~nonnecke/research/silentparticipants.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4471-0057-7_6

Sade-Beck Liav (2004) Internet Ethnography: Online and Offline. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 3, no. 2, s. 1–14 [dostęp 23 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie http://www.ualberta.ca/~iiqm/backissues/3_2/ pdf/sadebeck.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/160940690400300204

Schaap Frank (2002) The words that took us there: ethnography in a virtual reality. Amsterdam: Aksant Academic Publishers.
Google Scholar

Shibutani Tamotsu (1955) Reference Groups as Perspectives. „American Journal of Sociology”, vol. 60, no. 6, s. 562–569 [dostęp 25 września 2011]. Dostępny w Internecie http://jstor.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/221630

Stieger Stefan, Eichinger Tina, Honeder Britta (2009) Can mate choice strategies explain sex differences? The deceived persons’ feelings in reaction to revealed online deception of sex, age, and appearance. „Social Psychology”, vol. 40, s. 16–25 [dostęp 21 września 2011]. Dostępny w Internecie http://psycnet.apa.org/index.cfm?fa-=buy.optionToBuy&id=2009-02623-002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1027/1864-9335.40.1.16

Strauss Anselm (1978) A Social World Perspective. „Studies in Symbolic Interaction”, vol. 1, s. 119–128. Greenwich: JAI Press.
Google Scholar

Szpunar Magdalena (2009) Komunikacja CMC i jej wpływ na procesy komunikacyjne [w:] Marek Graszewicz, Jerzy Jastrzębski, red., Teorie komunikacji i mediów. Wrocław: Wydawnictwo Atut, s. 293–304.
Google Scholar

Walstrom Mary K. (2003) Ethics and Engagement in Communication Scholarship: Analyzing Public, Online Support Groups as Researcher/Participant-Experiencer. „International Journal of Global Information Management”, vol. 11, no. 3, s. 174–202 [dostęp 20 września 2011]. Dostępny w Internecie http://www.irma-international.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-59140-152-0.ch010

Williams Mathew (2007) Avatar watching: participant observation in graphical online environments. „Qualitative Researching”, vol. 7, no. 1, s. 5–24 [dostęp 23 sierpnia 2010]. Dostępny w Internecie http://www.sagepub.com
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794107071408

Zarghooni Sasan (2007) A Study of Self-Presentation in Light of Facebook. Materiały Institute of Psychology, University of Oslo [dostęp 15 października 2011]. Dostępny w Internecie http://folk.uio.no/sasanz/Mistorie/Annet/Selfpresentation_on_Facebook.pdf
Google Scholar