What a Suave Man he Was! […] The Earth Trembled as he Perished Two Polish Suicides: Wołodyjowski – Wokulski

Dorota Samborska-Kukuć

doi:10.18778/1505-9057.38.01

Autor

Dorota Samborska-Kukuć University of Lodz, Faculty of Philology, Institute of Polish Philology, Department of Positivism and Young Poland Literature

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.38.01

Słowa kluczowe:

The Doll of Bolesław Prus, Colonel Wołodyjowski of Henryk Sienkiewicz, polish myths, suicide

Abstrakt

There is more to the literary polemic between the author of The Doll and the creator of The Trilogy than merely Prus’ contradictory review of Sienkiewicz’s With Fire and Sword. It also includes The Doll’s multifarious allusiveness to Fire in the Steppe, manifested in particular in the meaningful, symbolic ending, whereby both protagonists blow themselves up, literally and metaphorically cornered in old buildings. Prus converses with Sienkiewicz in a discreet manner, though the careful reader will spot contentious issues. These include the struggle for a different type of protagonist – not a hero, but an individual entangled in romantic myths, paralysing their life forces; a different perception of the past, rational and fair rather than glorified and martyrological; finally, a different outlook on the present and the future, promoting entrepreneurship and economy as tools for the development of Poland as a European partner, rather than the idealistic focus on the utopian, foregone concepts of military achievements.
The text highlights the similarities in the characters of Wokulski and Wołodyjowski, with special emphasis on the final scenes and the demise of the world after the protagonists’ respective disappearance. The two famous literary suicides, patterning after the deed of Ordon as depicted in Mickiewicz’s poem, have been parodied (e.g. by Mrożek) and adopted, thus becoming literary weapons in the struggle with the Polish mythopoeia, xenophobia, and exaggerated patriotism.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bachórz Józef, “Lalka” w kontekście “Trylogii”, “Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza”, Year 26/27: 1991/1992, pp. 27–40.
Google Scholar

Bachórz Józef, Sienkiewicz – Orzeszkowa – Prus: spotkanie u szczytu twórczości, w: “Lalka” i inne. Studia w stulecie polskiej powieści realistycznej, Józef Bachórz, Michał Głowiński (eds.), IBL PAN, Warsaw 1992, pp. 9–28.
Google Scholar

Bartoszyński Kazimierz, Powieść w świecie literackości, IBL PAN, Warsaw 1991.
Google Scholar

Bujnicki Tadeusz, Sześć szkiców o Zagłobie i inne studia sienkiewiczowskie, DiG, Warsaw 2014.
Google Scholar

Chmielowski Piotr, “Lalka” Bolesława Prusa, „Ateneum” 1890, vol. 1, issue 3, pp. 471–483.
Google Scholar

Eco Umberto, Lector i fabula. Współdziałanie w interpretacji tekstów narracyjnych, transl. Piotr Salwa, PIW, Warsaw 1994.
Google Scholar

Krzemińska Wanda, Bohater mityczny w powieściach polskich i francuskich, PWN, Warsaw 1985.
Google Scholar

Krzyżanowski Julian, Kalendarz życia i twórczości Henryka Sienkiewicza, in: Henryk Sienkiewicz, Dzieła, vol. LVII, PIW, Warsaw 1954.
Google Scholar

Krzyżanowski Julian, Pokłosie Sienkiewiczowskie, PIW, Warsaw 1973.
Google Scholar

Kubaszewski Cezary, “Przecież to jasne, że Stach zabił się w Zasławiu…”. Dynamika znaczeń w odbiorze “Lalki” Bolesława Prusa (w aspekcie zakończenia powieści), in: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy, Andrzej Makowiecki (ed.), Wydawnictwo UW 1992, pp. 183–195.
Google Scholar

Ludorowski Lech, Wizjoner przeszłości. Powieści historyczne Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999.
Google Scholar

Ludorowski Lech, Requiem finalne “Pana Wołodyjowskiego”, in: idem, Wizjoner przeszłości. Powieści historyczne Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1999, pp. 334–342.
Google Scholar

Martuszewska Anna, Bolesława Prusa “prawidła” sztuki literackiej, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2003.
Google Scholar

Martuszewska Anna, Światy (nie)możliwe powieści, Wydawnictwo UG, Gdańsk 2001.
Google Scholar

Martuszewska Anna, Poetyka polskiej powieści dojrzałego realizmu 1876–1895, Ossolineum, Wroclaw 1977.
Google Scholar

Matusiak Gabriela, Państwo Wołodyjowscy jako małżeństwo nie tylko barokowe, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” vol. 7 (2005), issue 1, pp. 279–302.
Google Scholar

Mazan Bogdan, Impresjonizm “Trylogii” Henryka Sienkiewicza, Wydawnictwo UŁ, Łódź 1993.
Google Scholar

Mazan Bogdan, Wstęp, in: H. Sienkiewicz, Pan Wołodyjowski, Bogdan Mazan, Danuta Mazanowa (eds.), Ossolineum, Wroclaw 1995, pp. 3–90.
Google Scholar

Meresiński Sławomir, Henryk Sienkiewicz wobec tradycji romantycznej, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1992.
Google Scholar

Mrożek Sławomir, Polska w obrazach i inne polskie cykle, Stanisław Rosiek (ed.), Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 1998.
Google Scholar

Piwińska Marta, Legenda romantyczna i szydercy, IBL PAN, Warsaw 1973.
Google Scholar

Prus Bolesław, “Ogniem i mieczem”. Powieść z dawnych lat Henryka Sienkiewicza, in: idem, Pisma, vol. XXIX, Studia literackie, artystyczne i polemiki, Zygmunt Szweykowski (ed.), PIW, Warsaw 1950.
Google Scholar

Prus Bolesław, Lalka, vol. 1–2, Józef Bachórz (ed.), Ossolineum, Wroclaw 1998.
Google Scholar

Samborska-Kukuć Dorota, “Lalka” Bolesława Prusa – pamięć tragedii greckiej. Z problemów intertekstualności, Primum Verbum, Łódź 2011.
Google Scholar

Sienkiewicz Henryk, Dzieła zebrane, vol. 7–19, Julian Krzyżanowski (ed.), PIW, Warsaw 1949.
Google Scholar

Szweykowski Zygmunt, “Trylogia” Sienkiewicza i inne szkice o twórczości pisarza, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1973.
Google Scholar

Tomkowski Jan, Prawdziwe zakończenie “Lalki”, albo co się stało z Wokulskim, in: Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, Jakub A. Malik (ed.), Wydawnictwo KUL, Lublin 2009, pp. 9–21.
Google Scholar