Praktykowanie oporu. O „rewolucyjnej” poezji Julii Fiedorczuk

Andrzej Juchniewicz

doi:10.18778/2299-7458.11.07

Autor

Andrzej Juchniewicz Uniwersytet Śląski https://orcid.org/0000-0001-7037-9907

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.11.07

Słowa kluczowe:

poezja wobec przemocy, poetyka oporu, kruchość, rewolucja, cierpienie

Abstrakt

Autor artykułu, analizując twórczość Julii Fiedorczuk, opisał strategię poetycką, którą można nazwać „poetyką oporu”. Jej podstawowymi wyznacznikami są akcentowanie kruchości istot ludzkich i nie-ludzkich, podkreślanie powiązań między wszystkimi istotami oraz nieszczelność granic mających regulować jakiekolwiek układy (organiczne i polityczne). Fiedorczuk udowadnia, że w czasie kryzysów politycznych i wojen możliwe jest włączenie poezji w sieć działań mających na celu sprzeciwianie się przemocy i cierpieniu spowodowanemu terroryzmem lub działaniami wojennymi. Według autora artykułu konieczne jest dostrzeżenie potencjału rewolucyjnego poezji Fiedorczuk. Pozwala on na uznanie poezji za skuteczny sposób przeciwdziałania temu, co niepożądane ze względu na potencjał afektywny wierszy i kreowanie sytuacji mogących być udziałem czytelnika. Poezja jest więc nie tylko ćwiczeniem uważności, lecz również praktykowaniem oporu wobec zjawisk mających konsekwencje dla poszczególnych jednostek i społeczeństwa. Być może to właśnie troska jest najważniejszym uczuciem, które powoduje, że Fiedorczuk wciąż zmienia swój idiom i nadaje szczególne znaczenie wspólnocie. Pisząc o jej poezji, autor wykorzystuje teorię podatności na zranienie Judith Butler i koncepcje z obszaru nonviolent civil resistance studies.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Andrzej Juchniewicz - Uniwersytet Śląski

Andrzej Juchniewicz – doktorant literaturoznawstwa na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Zajmuje się poezją polską drugiej połowy XX wieku, problematyką żydowską w literaturze polskiej oraz związkami wyobraźni z Zagładą. Obecnie bada narracje, w których krzyżują się losy zwierząt i ludzi w sytuacjach granicznych (podczas wojen i kataklizmów), a także archiwum i spuściznę literacką i plastyczną Erny Rosenstein. Współpracuje z „Nowymi Książkami”, „Nowym Napisem” i „Śląskiem”. Publikował w „Tekstach Drugich”, „Pamiętniku Literackim”, „Narracjach o Zagładzie”, „Postscriptum Polonistycznym”, „Śląskich Studiach Polonistycznych”, „Zagadnieniach Rodzajów Literackich”, „Wielogłosie”, „Ranie”, „Czasie Kultury”, „Opcjach”, „Masce” i „Wizjach”. Dwukrotny stypendysta Rektora Uniwersytetu Śląskiego dla najlepszych studentów.

Bibliografia

Attridge D., Jednostkowość literatury, przeł. P. Mościcki, Kraków 2007.
Google Scholar

Barańczak S., Kołysanka, [w:] S. Barańczak, Wiersze zebrane, Kraków 2006.
Google Scholar

Barańczak S., Płakała w nocy, ale nie jej płacz go zbudził, [w:] S. Barańczak, Chirurgiczna precyzja. Elegie i piosenki z lat 1995–1997, Kraków 1998.
Google Scholar

Brach-Czaina J., Szczeliny istnienia, Kraków 2006.
Google Scholar

Braidotti R., Po człowieku, przeł. J. Bednarek, A. Kowalczyk, Warszawa 2014.
Google Scholar

Browarny W., Miasto otwarte. Tadeusz Różewicz i neoawangardowy Wrocław na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, [w:] Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018, s. 99–123.
Google Scholar

Butler J., Ramy wojny. Kiedy życie godne jest opłakiwania?, przeł. A. Czarnacka, Warszawa 2011.
Google Scholar

Butler J., Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, przeł. A. Ostolski, Warszawa 2010.
Google Scholar

Butler J., Zapiski o performatywnej teorii zgromadzeń, przeł. J. Bednarek, Warszawa 2016.
Google Scholar

Chodak J., Rewolucje niezbrojne. Nowe scenariusze polityki kontestacji, Lublin 2019.
Google Scholar

Drewnowski T., Walka o oddech. Bio-poetyka. O pisarstwie Tadeusza Różewicza, Kraków 2002.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Bio, Wrocław 2004.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Cyborg w ogrodzie. Wprowadzenie do ekokrytyki, Gdańsk 2015.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Listopad nad Narwią, Legnica 2000.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Planeta rzeczy zagubionych, Wrocław 2006.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Psalmy, Wrocław 2017.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Tlen, Wrocław 2009.
Google Scholar

Fiedorczuk J., tuż-tuż, Wrocław 2012.
Google Scholar

Fiedorczuk J., Beltrán G., Ekopoetyka. Ekologiczna obrona poezji, Warszawa 2015.
Google Scholar

Głowacka D., Po tamtej stronie. Świadectwo – afekt – wyobraźnia, Warszawa 2016.
Google Scholar

Grądziel-Wójcik J., Konstelacje neoawangardy w poezji kobiet na przykładzie twórczości Julii Fiedorczuk, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2018, t. 126, nr 2, s. 117–132.
Google Scholar

Grądziel-Wójcik J., Świat „na końcu języka”, słowem – o poezji Julii Fiedorczuk, „Czas Kultury” 2017, nr 2, s. 124–130.
Google Scholar

Mirzoeff N., Jak zobaczyć świat?, przeł. Ł. Zaremba, Kraków–Warszawa 2016.
Google Scholar

Nawarecki A., Czarna mikrologia, [w:] Skala mikro w badaniach literackich, red. A. Nawarecki i M. Bogdanowska, Katowice 2005, s. 9–23.
Google Scholar

Orska J., Nauka chodzenia. O tekstach programowych późnej awangardy, [w:] Nauka chodzenia. Teksty programowe późnej awangardy, red. W. Browarny, P. Mackiewicz, J. Orska, Kraków 2018, s. 7–20.
Google Scholar

Pawelec D., Bałkany a sprawa polska. „Mitrovica” Radosława Kobierskiego, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2012, t. 19, nr 39, s. 221–232. https://doi.org/10.14746/pspsl.2012.19.16
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2012.19.16

Różewicz T., Przygotowanie do wieczoru autorskiego, ilustr. J. Tchórzewski, Warszawa 1977.
Google Scholar

Skurtys J., Julia Fiedorczuk. Pochwała wielości, [w:] J. Skurtys, Wspólny mianownik. Szkice o poezji i krytyce po 2010 roku, Wrocław 2020, s. 275–280.
Google Scholar

Sloterdijk P., Gniew i czas. Esej polityczno-psychologiczny, przeł. A. Żychliński, Warszawa 2011.
Google Scholar

Solnit R., Nadzieja w mroku. Nieznane opowieści, niebywałe możliwości, przeł. A. Dzierzgowska, S. Królak, Kraków 2019.
Google Scholar

Sołtys-Lewandowska E., Zaśpiewać, zapamiętać („znowu i znowu i znowu”), „Czas Kultury” 2017, nr 2, s. 131–135.
Google Scholar

Sontag S., Widok cudzego cierpienia, przeł. S. Magala, Kraków 2010.
Google Scholar

Stefaniak B., Spór nad kołyską, „Teksty Drugie” 2011, nr 4, s. 171–184.
Google Scholar

Suska D., Moja niezrozumiała dziecięca mowa, [w:] D. Suska, Ściszone nagle życie, Kraków 2016.
Google Scholar

Szkołut T., Awangarda, neoawangarda, postawangarda, Lublin 1999.
Google Scholar

Świeściak A., Lekcje nieobecności. Szkice o najnowszej poezji polskiej (2001–2010), Mikołów 2010.
Google Scholar

Świeściak A., Melancholia w poezji polskiej po 1989 roku, Kraków 2010.
Google Scholar

Świeściak A., Śmierć w poezji współczesnej (Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki, Dariusz Suska, Jacek Dehnel, Marcin Siwek, Tomasz Różycki, Wojciech Wencel), [w:] Zamieranie. Interpretacje, red. G. Olszański, D. Pawelec, Katowice 2007 , s. 163–185.
Google Scholar

Ubertowska A., Historie biotyczne. Pomiędzy estetyką a geotraumą, Warszawa 2020.
Google Scholar

Wądolny-Tatar K., Kołysanka w liryce XX i XXI wieku. Emergencja gatunku literackiego, Kraków 2014.
Google Scholar

Węgrzyniak A., Ćwiczenie wyobraźni ekologicznej. O poezji Julii Fiedorczuk, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2018, nr 33, s. 219–235. https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.33.13
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.33.13

Węgrzyniakowa A., Nie ma rozpusty większej niż myślenie. O poezji Wisławy Szymborskiej, Katowice 1997.
Google Scholar

Wywrotowość jest kwestią poetyki. Z Julią Fiedorczuk rozmawia Monika Glosowitz, „Opcje” 2016, nr 1–2.
Google Scholar