Ciało w fabryce. O Cygarniczce Artura Gruszeckiego

Elżbieta Rybicka

doi:10.18778/2299-7458.11.10

Autor

Elżbieta Rybicka Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-7643-5647

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.11.10

Słowa kluczowe:

Artur Gruszecki, powieść, robotnica, emancypacja

Abstrakt

Artykuł stanowi analizę opublikowanej w 1904 roku powieści Artura Gruszeckiego Cygarniczka. Koncentruje się na sytuacji robotnic w krakowskiej fabryce cygar, ich podporządkowaniu reżimowi fabrycznemu, jako kolejnemu wcieleniu patriarchalnej władzy nad kobiecym ciałem. Z drugiej strony akcentuje przedstawione w powieści akty i mikrostrategie oporu, dowodzące wyzwalania się kobiet z patriarchalnego porządku. W interpretacji został uwzględniony podwójny kontekst emancypacyjny umiejscowiony na przełomie wieku XIX i XX – zarówno kobiet, jak i pracownic fabryk. Powieść prezentuje progresywne rozwiązania dotyczące warunków pracy robotnic i bliskie środowiskom emancypantek.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Elżbieta Rybicka - Uniwersytet Jagielloński

Elżbieta Rybicka – dr hab., prof. UJ, pracuje w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania naukowe: kultura miasta, geopoetyka, narracje lokalne i regionalne. Autorka książek: Formy labiryntu w prozie polskiej XX wieku (2000), Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej (2003), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich (2014), za którą otrzymała Nagrodę im. A. Brücknera Polskiej Akademii Nauk.

Bibliografia

Bukowski K., Pajączkowski M., 110 lat historii Zakładów Przemysłu Tytoniowego w Krakowie, Łódź 1986.
Google Scholar

Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”. Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Przed jutrem. Współczesny ruch kobiecy wobec kwestii robotnic. Odczyt, Kraków 1897.
Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Przyczynki do kwestii robotniczej w Polsce, Warszawa 1920.
Google Scholar

Daszyński I., Pamiętniki, cz. II, Warszawa 2017.
Google Scholar

Dauksza A., O koleżankach Czarnej Mańki. Próba rekonesansu sytuacji robotnic miast Galicji przełomu XIX i XX wieku, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 57–72.
Google Scholar

Dormus K., Galicyjskie stowarzyszenia i organizacje kobiece doby autonomicznej jako wyraz kobiecych dążeń do samoorganizacji, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2008, s. 251–267.
Google Scholar

Furgał E., 100. rocznica pierwszych obchodów Międzynarodowego Dnia Kobiet w Krakowie, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 15–21.
Google Scholar

Gruszecki A., Cygarniczka, Stevens Point 1911.
Google Scholar

Kuczalska-Reinschmit P., Z historii ruchu kobiecego, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 273–339.
Google Scholar

Kuźma I.B., Miasto pracy – miasto kobiet. Perspektywa women’s urban anthropology, „Civitas Hominibus” 2016, nr 11, s. 57–90. https://doi.org/10.25312/2391-5145.11/2016_57-90
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5145.11/2016_57-90

Matuszek G., Kobiety a proces modernizacji – rekonesans galicyjskiej herstorii, [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866–1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011, s. 43–72.
Google Scholar

Niedźwiedzka R., Po zwycięstwie lwowskich modniarek, „Robotnica” 1904, nr 6, s. 3–7.
Google Scholar

Okoń J., Powieść „Krety” Artura Gruszeckiego jako monografia środowiska górniczego w Zagłębiu Dąbrowskim u schyłku XIX wieku, „Górnik Polski. Zeszyty Naukowe Muzeum Górnictwa Węglowego” 2015, nr 8/9, s. 67–100.
Google Scholar

Poniatowska I., Lekarki, robotnice oraz… panny. O pracy i zarobkach kobiet w świetle wybranych polskich powieści popularnych drugiej połowy XIX wieku, [w:] Księgowanie. Literatura, kobiety, pieniądze, red. I. Iwasiów, A. Zawiszewska, Szczecin 2014, s. 247–274.
Google Scholar

Sadlik M., Miastu wierni. Zapomniani literaci Krakowa (1898–1939), Kraków 2020.
Google Scholar

Tchórzewska-Kabata H., Artur Gruszecki. Teoria i praktyka pisarska wobec naturalizmu, Kraków 1982.
Google Scholar

Tomczok P., Literacki kapitalizm: obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku, Katowice 2018.
Google Scholar

Turzyma M., Kwestia kobieca, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 1–16.
Google Scholar

Urbanik-Kopeć A., Anioł w domu, mrówka w fabryce, Warszawa 2018.
Google Scholar

Watt I., Powieść i miłość – „Pamela”, przeł. Z. Łapiński, „Pamiętnik Literacki” 1970, nr 2, s. 415–453.
Google Scholar

Zajkowska J., Na obrzeżach nowoczesności. O powieściopisarstwie Artura Gruszeckiego, Warszawa 2015.
Google Scholar

Zebranie tutkarek w redakcji „Robotnicy”, „Robotnica” 1904, nr 2, s. 5–6.
Google Scholar

Zyblikiewicz L., Aktywność zawodowa kobiet w Krakowie w II połowie XIX wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2015, nr 4, s. 83–103. https://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-04