Ciało w fabryce. O Cygarniczce Artura Gruszeckiego

Elżbieta Rybicka

doi:10.18778/2299-7458.11.10

Authors

Elżbieta Rybicka Uniwersytet Jagielloński https://orcid.org/0000-0002-7643-5647

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.11.10

Keywords:

Artur Gruszecki, novel, workwomen, emancipation

Abstract

The article is an analysis of the novel Cygarniczka (Mouthpiece) by Artur Gruszecki, published in 1904. It focuses on the situation of women workers in a cigar factory in Krakow, their submission to the factory regime, which is another embodiment of the patriarchal power over the female body. On the other hand, the article emphasizes the acts and microstrategies of resistance presented in the novel, proving the liberation of women from the patriarchal order. The interpretation takes into account the double emancipatory context at the turn of the 19th and 20th centuries – both women and workwomen. The novel presents progressive solutions concerning the working conditions of female workers and is close to emancipated women.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Elżbieta Rybicka, Uniwersytet Jagielloński

Elżbieta Rybicka – dr hab., prof. UJ, pracuje w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zainteresowania naukowe: kultura miasta, geopoetyka, narracje lokalne i regionalne. Autorka książek: Formy labiryntu w prozie polskiej XX wieku (2000), Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej (2003), Geopoetyka. Przestrzeń i miejsce we współczesnych teoriach i praktykach literackich (2014), za którą otrzymała Nagrodę im. A. Brücknera Polskiej Akademii Nauk.

References

Bukowski K., Pajączkowski M., 110 lat historii Zakładów Przemysłu Tytoniowego w Krakowie, Łódź 1986.
Google Scholar

Czajecka B., „Z domu w szeroki świat…”. Droga kobiet do niezależności w zaborze austriackim w latach 1890–1914, Kraków 1990.
Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Przed jutrem. Współczesny ruch kobiecy wobec kwestii robotnic. Odczyt, Kraków 1897.
Google Scholar

Daszyńska-Golińska Z., Przyczynki do kwestii robotniczej w Polsce, Warszawa 1920.
Google Scholar

Daszyński I., Pamiętniki, cz. II, Warszawa 2017.
Google Scholar

Dauksza A., O koleżankach Czarnej Mańki. Próba rekonesansu sytuacji robotnic miast Galicji przełomu XIX i XX wieku, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 57–72.
Google Scholar

Dormus K., Galicyjskie stowarzyszenia i organizacje kobiece doby autonomicznej jako wyraz kobiecych dążeń do samoorganizacji, [w:] Działaczki społeczne, feministki, obywatelki… Samoorganizowanie się kobiet na ziemiach polskich do 1918 roku (na tle porównawczym), red. A. Janiak-Jasińska, K. Sierakowska, A. Szwarc, Warszawa 2008, s. 251–267.
Google Scholar

Furgał E., 100. rocznica pierwszych obchodów Międzynarodowego Dnia Kobiet w Krakowie, [w:] Krakowski Szlak Kobiet. Przewodniczka po Krakowie emancypantek, t. 3, red. E. Furgał, Kraków 2011, s. 15–21.
Google Scholar

Gruszecki A., Cygarniczka, Stevens Point 1911.
Google Scholar

Kuczalska-Reinschmit P., Z historii ruchu kobiecego, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 273–339.
Google Scholar

Kuźma I.B., Miasto pracy – miasto kobiet. Perspektywa women’s urban anthropology, „Civitas Hominibus” 2016, nr 11, s. 57–90. https://doi.org/10.25312/2391-5145.11/2016_57-90
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5145.11/2016_57-90

Matuszek G., Kobiety a proces modernizacji – rekonesans galicyjskiej herstorii, [w:] Kraków i Galicja wobec przemian cywilizacyjnych (1866–1914). Studia i szkice, red. K. Fiołek, M. Stala, Kraków 2011, s. 43–72.
Google Scholar

Niedźwiedzka R., Po zwycięstwie lwowskich modniarek, „Robotnica” 1904, nr 6, s. 3–7.
Google Scholar

Okoń J., Powieść „Krety” Artura Gruszeckiego jako monografia środowiska górniczego w Zagłębiu Dąbrowskim u schyłku XIX wieku, „Górnik Polski. Zeszyty Naukowe Muzeum Górnictwa Węglowego” 2015, nr 8/9, s. 67–100.
Google Scholar

Poniatowska I., Lekarki, robotnice oraz… panny. O pracy i zarobkach kobiet w świetle wybranych polskich powieści popularnych drugiej połowy XIX wieku, [w:] Księgowanie. Literatura, kobiety, pieniądze, red. I. Iwasiów, A. Zawiszewska, Szczecin 2014, s. 247–274.
Google Scholar

Sadlik M., Miastu wierni. Zapomniani literaci Krakowa (1898–1939), Kraków 2020.
Google Scholar

Tchórzewska-Kabata H., Artur Gruszecki. Teoria i praktyka pisarska wobec naturalizmu, Kraków 1982.
Google Scholar

Tomczok P., Literacki kapitalizm: obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku, Katowice 2018.
Google Scholar

Turzyma M., Kwestia kobieca, [w:] Głos kobiet w kwestii kobiecej, Kraków 1903, s. 1–16.
Google Scholar

Urbanik-Kopeć A., Anioł w domu, mrówka w fabryce, Warszawa 2018.
Google Scholar

Watt I., Powieść i miłość – „Pamela”, przeł. Z. Łapiński, „Pamiętnik Literacki” 1970, nr 2, s. 415–453.
Google Scholar

Zajkowska J., Na obrzeżach nowoczesności. O powieściopisarstwie Artura Gruszeckiego, Warszawa 2015.
Google Scholar

Zebranie tutkarek w redakcji „Robotnicy”, „Robotnica” 1904, nr 2, s. 5–6.
Google Scholar

Zyblikiewicz L., Aktywność zawodowa kobiet w Krakowie w II połowie XIX wieku, „Przeszłość Demograficzna Polski” 2015, nr 4, s. 83–103. https://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/pdp.2015.4.37-04