Sielanka – dualizm – katastrofa. O związku tytułowego bohatera Cierpień młodego Wertera J. W. Goethego z naturą
DOI:
https://doi.org/10.18778/2299-7458.12.13Słowa kluczowe:
J. W. Goethe, Werter, natura, ekologiaAbstrakt
Artykuł poświęcony jest lekturze powieści J. W. Goethego Cierpienia młodego Wertera pod kątem relacji tytułowego bohatera z naturą. W chronologicznej analizie nature writing Wertera w listach do Wilhelma uwzględnione zostały jego przeżycia, postawy, uczucia i reakcje związane ze światem natury, ich wpływ na jego poglądy, a także związki między indywidualizmem i pozycją społeczną Wertera a jego ekologiczną świadomością. Werter postrzega naturę albo jako obiekt estetyczny i źródło autentyczności oraz wolności, albo jako niszczycielską siłę zagrażającą człowiekowi. Z tej perspektywy okazuje się, że źródłem problemów i tragicznego końca bohatera jest jego nieumiejętność objęcia świadomością pełni natury, przemożny wpływ dualistycznego poglądu, który każe mu odbierać naturę jako radykalnie korzystną i dobroczynną lub pochłaniającą, poddającą wszystko rozkładowi.
Pobrania
Bibliografia
Biese A., Das Naturgefühl im Wandel der Zeiten, Leipzig 1926.
Google Scholar
Bollmann S., Der Atem der Welt: Johann Wolfgang Goethe und die Erfahrung der Natur, Stuttgart 2021.
Google Scholar
Buschmeier M., Die Idylle bei Salomon Geßner, Friedrich (Maler) Müller und Johann Heinrich Voß. Kritik und Transformation einer Gattung, [w:] Sturm und Drang: Epoche – Autoren – Werke, red. M. Buschmeier, K. Kauffmann, Darmstadt 2013, s. 220–237.
Google Scholar
Einführung in die Literatur des Sturm und Drang und der Weimarer Klassik, red. M. Buschmeier, K. Kaufmann, Darmstadt 2010.
Google Scholar
Goethe J. W., Cierpienia młodego Wertera, przeł. F. Mirandola, oprac. Z. Zagórowski, Kraków 1922.
Google Scholar
Goethe J. W., Rez. zu: Die schönen Künste in ihrem Ursprung, ihrer wahren Natur und besten Anwendung betrachtet von J. G. Sulzer, Leipzig 1772, „Frankfurter gelehrte Anzeigen”, nr 101 [18. Dez. 1772], s. 801–807, http://www.zeno.org/nid/20004855752 [dostęp: 22.09.2023].
Google Scholar
Goodbody A., Nature, Technology, and Cultural Change in Twentieth-Century German Literature: The Challenge of Ecocriticism, London 2007.
Google Scholar
Gose H., Goethes Werther, Halle 1921.
Google Scholar
Grathoff D., Der Pflug, die Nußbäume und der Bauernbursche: Natur im thematische Gefüge des Werther-Romans, „Goethe-Jahrbuch” 1985, nr 102, s. 184–198.
Google Scholar
Krebs R., Herder, Goethe und die ästhetische Diskussion um 1770. Zu den Begriffen „énergie“ und „Kraft“ in der französischen und deutschen Poetik, „Goethe-Jahrbuch” 1995, nr 112, s. 83–96.
Google Scholar
Kricher J., The Balance of Nature: Ecology’s Enduring Myth, Princeton 2009.
Google Scholar
Pascal R., Der Sturm und Drang, Stuttgart 1977.
Google Scholar
Rousseau J.-J., List do Woltera o Opatrzności, [w:] J.-J. Rousseau, Umowa społeczna, oprac. B. Baczko, Warszawa 1966, s. 534–544.
Google Scholar
Schmidt A., Natur, [w:] B. Witte (red.), Goethe-Handbuch in vier Bänden, t. 4/2, Stuttgart [i in.] 1998, s. 755–776.
Google Scholar
Sengle F., Wunschbild Land und Schreckbild Stadt. Zu einem zentralen Thema der neueren deutschen Literatur, „Studium Generale” 1963, nr 16, s. 619–631.
Google Scholar
Sturm und Drang. Epoche – Autoren – Werke, red. M. Buschmeier, K. Kaufmann, Darmstadt 2013.
Google Scholar
Sullivan H. I., The dark pastoral: A trope for the anthropocene, [w:] German Ecocriticism in the Anthropocene, red. C. Schaumann, H. I. Sullivan, New York 2017, s. 25–44.
Google Scholar
Opublikowane
Wersje
- 2024-02-09 - (2)
- 2023-12-21 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
