W jednym pierścieniu. Zarys relacji intermedialnych literatury i sztuki jubilerskiej

Ewelina Suszek

doi:10.18778/2299-7458.10.03

Autor

Ewelina Suszek Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Tarnowie https://orcid.org/0000-0002-6574-5842

DOI:

https://doi.org/10.18778/2299-7458.10.03

Słowa kluczowe:

literatura, biżuteria, medium, intermedialność

Abstrakt

Artykuł ma charakter syntetyczny i stanowi próbę wstępnego zarysu wieloaspektowych i złożonych, choć nierównomiernie budowanych związków literatury z dziełami sztuki jubilerskiej. Autorka, przywołując przykłady projektów z różnych epok, stara się podkreślić znaczenie tych relacji dla rozwoju obu mediów oraz zaakcentować wagę podjęcia studiów w tym zakresie, dotąd dość marginalizowanych. Do analizy zagadnienia przyjmuje teorię medium i szeroko rozumianej intermedialności Wernera Wolfa, którą można aplikować do badań nad tradycyjnymi sztukami. Autorka wykorzystuje więc kategorie intermedialności wewnątrzkompozycyjnej i zewnątrzkompozycyjnej oraz związane z tymi obszarami podkategorie. Nie bagatelizuje jednak przy tym użyteczności kategorii intermedialności ontologicznej, dlatego w finale artykułu podejmuje również refleksję nad jubilerską metaforyką.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Aalders G., Nazi Looting: The Plunder of Dutch Jewry during the Second World War, trans. A. Pomerans, E. Pomerans, Oxford 2004.
Google Scholar

Abrams M.H., Zwierciadło i lampa. Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. M.B. Fedewicz, Gdańsk 2003.
Google Scholar

Andrejczyk M., Etymologia i konotacje nazw drogich kamieni w twórczości Adama Mickiewicza oraz Juliusza Słowackiego. Studium leksykalno-stylistyczne, Białystok 2020.
Google Scholar

Andrews I., Design Structures of Treasure Book Covers from the 6th to the 12th Century, praca dyplomowa obroniona w 2010 r. w University of Huddersfield.
Google Scholar

Bachelard G., Poetyka przestrzeni: szuflada, kufry i szafy, „Pamiętnik Literacki” 1976, nr 1.
Google Scholar

Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wybór H. Chudak, przeł. H. Chudak, A. Tatarkiewicz, wstęp J. Błoński, Warszawa 1975.
Google Scholar

Benjamin W., Dzieło sztuki w dobie reprodukcji technicznej, przeł. J. Sikorski, [w:] Walter Benjamin – Anioł Historii: eseje, szkice, fragmenty, wybór i oprac. H. Orłowski, Poznań 1996.
Google Scholar

Bieńczyk M., Przezroczystość, Warszawa 2015.
Google Scholar

Biżuteria w Polsce. Konteksty, zbiory, ekspozycje, red. K. Kluczwajd, Toruń 2019.
Google Scholar

Bochińska B., Zacznij kochać dizajn. Jak kolekcjonować polską sztukę użytkową, Warszawa 2016.
Google Scholar

Boćkowska A., Księżyc z Peweksu. O luksusie w PRL, Wołowiec 2017.
Google Scholar

Bodei R., O życiu rzeczy, przeł. A. Bielak, Łódź 2016.
Google Scholar

Bojarska K., Rzecz na łasce opowieści. Na marginesie „Rzeczy i Zagłady” Bożeny Shallcross, „Teksty Drugie” 2011, nr 5.
Google Scholar

Bojda W., Miniatura, [w:] Ilustrowany słownik terminów literackich. Historia, anegdota, etymologia, red. Z. Kadłubek, B. Mytych-Forajter, A. Nawarecki, Gdańsk 2017.
Google Scholar

Burzyńska A., Literatura jako sztuka uwodzenia (Przyczynek do tematu), „Teksty Drugie” 1998, nr 4.
Google Scholar

Chagas C., The Banal Reproduction of the XXI Century Jewellery from Simulacrum Construction, „Moda Documenta: Museu, Memória e Design” 2015, no. 1.
Google Scholar

Cunningham J., Contemporary European Narrative Jewellery: The Prevalent Themes, Paradigms and the Cognitive Interaction Between Maker, Wearer and Viewer Observed through the Process, Production and Exhibition of Narrative Jewellery, praca doktorska obroniona w 2008 r. w The Glasgow School of Art.
Google Scholar

Czabanowska-Wróbel A., Złotnik i śpiewak. Poezja Leopolda Staffa i Bolesława Leśmiana w kręgu modernizmu, Kraków 2009.
Google Scholar

Czernik S., Stare złoto. O polskiej pieśni ludowej, Warszawa 1962.
Google Scholar

Dawson C., Poetic Style. Jewellery and Value in Victorian Poetry, [w:] C. Dawson, Victorian Poetry and the Culture of Evaluation, Oxford 2020. https://doi.org/10.1093/oso/9780198856108.001.0001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198856108.001.0001

Dziadek A., Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Katowice 2004.
Google Scholar

Eckmann A., Bogactwo i ubóstwo w pismach świętego Augustyna, [w:] Zbytek i ubóstwo w starożytności i średniowieczu, red. L. Kostuch, K. Ryszewska, Kielce 2010.
Google Scholar

Eliade M., Kowale i alchemicy, przeł. A. Leder, Warszawa 2007.
Google Scholar

Epos. Zbiór arcydzieł poezyi epickiej wszystkich czasów i narodów w streszczeniach i wyciągach, t. 1: Epos babiloński. Enuma eliš, oprac. A. Lange, Brody 1909.
Google Scholar

Fijałkowski S., Tu i teraz – o awangardowym wizerunku bursztynu. Affluenza – obiecujący początek końca pandemii, [w:] Elitarna fascynacja czy niedoceniony element obrazu sztuki polskiej? Biżuteria w Polsce, red. K. Kluczwajd, Toruń 2013.
Google Scholar

Gems of Classical Chinese Poetry, ed. Y. Xingpei, transl. into English X. Yuan Zhong, X. Fang, H. Shan, Beijing 2006.
Google Scholar

Ghahramani A., Jewellery Having a Secret Message, praca dyplomowa obroniona w 2020 r. w Politechnice Mediolańskiej.
Google Scholar

Ghosh S., Art of the Book: A Brief History of Decorative Book Binding, „The Chitrolekha. Journal on Art and Design” 2020, no. 2. https://doi.org/10.21659/cjad.42.v4n204
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21659/cjad.42.v4n204

Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. J. Szacki, Warszawa 2000.
Google Scholar

Gombrich E.H., Zmysł porządku. O psychologii sztuki dekoracyjnej, red. D. Folga-Januszewska, Kraków 2009.
Google Scholar

Gomulicki J.W., Wiersze. Dodatek krytyczny, [w:] C.K. Norwid, Dzieła zebrane, oprac. J.W. Gomulicki, t. 2, Warszawa 1966.
Google Scholar

Gross J.T., współpraca I. Grudzińska-Gross, Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach Zagłady Żydów, Kraków 2011.
Google Scholar

Gruchała J.S., Andrzeja Morsztyna gry z czytelnikiem: o pewnym typie wiersza enumeracyjnego, „Teksty Drugie” 1997, nr 4.
Google Scholar

Guriewicz A., Kategorie kultury średniowiecznej, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1976.
Google Scholar

Hamerski W., Prze=rysowane z prze-pisanego. Prze-czytać „Złoty kubek” Teofila Lenartowicza, „Teksty Drugie” 2013, nr 5.
Google Scholar

Hejmej A., Komparatystyka. Studia literackie – studia kulturowe, Kraków 2013.
Google Scholar

Hübner-Wojciechowska J., Lata 60. XX wieku. Sztuka użytkowa, Warszawa 2014.
Google Scholar

Inglot M., Wyobraźnia poetycka Norwida, Warszawa 1988.
Google Scholar

Jakubowska-Ożóg A., Dialog z tekstem, dialog w tekście – „Złoty kubek” Janusza A. Ihnatowicza, „Kształcenie Językowe” 2010, nr 8.
Google Scholar

Janion M., „Kuźnia natury”, [w:] M. Janion, Prace wybrane. Gorączka romantyczna, wstęp M. Czermińska, t. 1, Kraków 2000.
Google Scholar

Janion M., Wiersze sieroce Lenartowicza, „Pamiętnik Literacki” 1972, nr 4.
Google Scholar

Jastrzębski Z., Pamiętnik artysty. O Vade mecum C.K. Norwida, „Roczniki Humanistyczne” 1958, nr 1.
Google Scholar

Katechizm Kościoła Katolickiego, http://www.katechizm.opoka.org.pl/rkkkIII-2-2.htm [dostęp 6.09.2021].
Google Scholar

Kicińska U., Splendory domowe w staropolskich inwentarzach ruchomości, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 2017, nr 4.
Google Scholar

Kisiel J., Tropy samotności. O doświadczeniu egzystencji w poezji, Katowice 2011.
Google Scholar

Klejnoty poezji polskiej. Od Mickiewicza do Herberta, red. D. Lebioda, Warszawa 2003.
Google Scholar

Korwin-Piotrowska D., Poetyka – przewodnik po świecie tekstów, Kraków 2011.
Google Scholar

Kotarska J., „On karbunkułem świetnym i ognistym”. W kręgu metaforyki szlachetnych kamieni, „Ruch Literacki” 1997, z. 4.
Google Scholar

Krasiński Z., Pisma Zygmunta Krasińskiego. Wydanie jubileuszowe, red. J. Czubek, t. 6: Utwory liryczne (1833–1858), Kraków 1912.
Google Scholar

Krótki Z., Polskie leksemy o rdzeniu -próżn-, [w:] Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie, red. B. Mitrenga, Katowice 2014.
Google Scholar

Krzywobłocka B., Krzywobłocka R., Tajemnice klejnotów, Warszawa 1983.
Google Scholar

Kukulski L., Precjoza Morsztynowskie (II), „Przegląd Humanistyczny” 1975, nr 7.
Google Scholar

Kuźma E., Kolor i słowo, „Teksty” 1975, nr 2.
Google Scholar

Leociak J., „Złoto zaczęło płakać krwawymi łzami”. Wokół motywów popiołu i złota w poezji Tadeusza Różewicza, „Konteksty” 2015, nr 4.
Google Scholar

Lessing G.E., Laokoon, czyli O granicach malarstwa i poezji, przeł. H. Zymon-Dębicki, oprac. M. Mencfel, wyd. 2, Kraków 2012.
Google Scholar

Lira-Śliwa T., Perły czułości, https://www.poezija.com.pl/index.php/recenzje/638-pery-czuoci [dostęp 4.09.2021].
Google Scholar

Lumezi L.R., Koprčina A., Lazer Lumezi: Nakit kao metafora = Jewellery as Metaphor, przeł. na jęz. ang. G. McMaster, Zagrzeb 2006.
Google Scholar

Łukaszewicz A., Skarby Kleopatry: legenda i okruchy prawdy, [w:] Zbytek i ubóstwo w starożytności i średniowieczu, red. L. Kostuch, K. Ryszewska, Kielce 2010.
Google Scholar

Mackay Ch., Introduction, [w:] Thousand and One Gems of English Poetry, ed. Ch. Mackay, London 1872.
Google Scholar

Mazur A., Między geologią, poetyką i etyką: „Kolorowe kamienie” Alberta Stiftera, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, t. 1, red. M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2013.
Google Scholar

McNeil P., Riello G., Historia luksusu, przeł. J. Jackowicz, Warszawa 2017.
Google Scholar

Mickiewicz A., Ballady, romanse, sonety, Warszawa 2000.
Google Scholar

Morus T., Utopia, przeł. K. Abgarowicz, Lublin 1993.
Google Scholar

Moulton M.R., Holmes V.L., Pattern Poems: Creative Writing for Language Acquisition, [w:] The Journal of the Imagination in Language Learning, eds. C. Coreil, M. Napoliello, Jersey City 1997.
Google Scholar

Mrowcewicz K., „Cannochiale sarmatico”, czyli staropolska konstelacja Marina, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1994, nr 29.
Google Scholar

Nawarecki A., Antologia jako „gatunek koronny” naszych czasów, [w:] Antologia literacka: przemiany, ekspansja i perspektywy gatunku, red. M. Kokoszka, B. Szałasta-Rogowska, Katowice 2017.
Google Scholar

Nawarecki A., Rzeczy i marzenia. Studia o wyobraźni poetyckiej skamandrytów, Katowice 1993.
Google Scholar

Nawarecki A., Skarb w Srebrnym Jeziorze, [w:] Znajomym gościńcem. Prace ofiarowane Profesorowi Ireneuszowi Opackiemu, red. T. Sławek, przy współudziale A. Nawareckiego i D. Pawelca, Katowice 1993.
Google Scholar

Norwid C.K., Poezje, wybór i wstęp M. Jastrun, Warszawa 1956.
Google Scholar

Norwid C.K., Utwory zebrane, wybór M. Inglot, Wrocław 1997.
Google Scholar

Od tradycji do współczesnego designu. Zjawiska, pojęcia i twórcy współczesnej polskiej biżuterii, projekt pilotowany przez Galerię Sztuki w Legnicy, http://bizuteriaartystycznawpolsce.pl/index.php/p/item/149-mariusz-andrzej-pajaczkowski [dostęp 19.03.2021].
Google Scholar

Opacka-Walasek D., Chwile i eony. Obrazy czasu w polskiej poezji drugiej połowy XX wieku, Katowice 2005.
Google Scholar

Opacka-Walasek D., Pasaże liryczne, Katowice 2013.
Google Scholar

Opacki I., Krzyżowanie się postaci gatunkowych jako wyznacznik ewolucji poezji, „Pamiętnik Literacki” 1963, nr 4.
Google Scholar

Opacki I., Pomnik i wiersz. Pamiątka i poezja na przełomie oświecenia i romantyzmu, „Roczniki Humanistyczne” 1970, nr 1.
Google Scholar

Oprawa książki, [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. S. Kozakiewicz, Warszawa 1969.
Google Scholar

Overy R., Making a Killing. The Economics of the Holocaust. The Fifth University of Glasgow Holocaust Memorial Lecture. 26 January 2005, https://www.gla.ac.uk/media/Media_767756_smxx.pdf [dostęp 5.06.2021].
Google Scholar

Pacevičius A., Czytelnictwo, przeł. B. Piasecka, [w:] Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy, red. V. Ališauskas i in., wyd. 2, Kraków 2011.
Google Scholar

Perły i kamienie. Wybór serbsko-chorwackiej poezji ludowej, oprac. A. Kamieńska, Warszawa 1967.
Google Scholar

Piętka R., „Kiedy gwiazdy się na niebie złocą…”. Metaforyka jubilerska w rzymskich opisach nieba, „Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae” 2015, nr 2. https://doi.org/10.14746/sppgl.2015.XXV.2.4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/sppgl.2015.XXV.2.4

Plichta P., „Oto kładę na Syjonie kamień” (Iz 28, 16). Biblijna symbolika kamienia w wybranych perykopach, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, t. 1, red. M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2013.
Google Scholar

Pliniusz, Historia naturalna (wybór), t. 1, wstęp, przeł. I. i T. Zawadzcy, Wrocław–Kraków 1961.
Google Scholar

Pointon M., Brilliant Effects. A Cultural History of Gem Stones & Jewellery, New Haven–London 2009.
Google Scholar

Pointon M., Rocks, Ice and Dirty Stones. Diamond Histories, London 2017.
Google Scholar

Pound E., ABC czytania, przeł. K. Biskupski, „Teksty” 1981, nr 3.
Google Scholar

Prokop K.R., Między ascezą a przepychem. Dwa studia o rzeczach codziennego użytku i przedmiotach zbytku w regułach zakonnych oraz kościelnych ceremoniach w średniowieczu i czasach nowożytnych, Warszawa 2013.
Google Scholar

Przyboś J., Więcej o manifest, Warszawa 1962.
Google Scholar

Przyboś J., Zapiski bez daty, Warszawa 1970.
Google Scholar

Pytlewska A., Kunszt, czyli poetyckie precjoza starości, w późnej twórczości Jarosława Iwaszkiewicza i Jarosława Marka Rymkiewicza, [w:] Egzystencjalne doświadczenie starości w literaturze, red. A. Gleń, I. Jokiel, M. Szladowski, Opole 2008.
Google Scholar

Rajewsky I.O., Intermediality, Intertextuality, and Remediation, „A Literary Perspective on Intermediality. Intermédialités/ Intermediality” 2005, no. 6.
Google Scholar

Rączka T., Polsko-inflancka literatura romantyczna, praca doktorska obroniona w 2013 r. na Uniwersytecie Śląskim.
Google Scholar

Rochacki J., Relacje pomiędzy sferą twórczą a wykonawczą we współczesnym polskim złotnictwie artystycznym, [w:] Biżuteria w Polsce. Amulet, znak, klejnot. Materiały z IV Sesji Naukowej zorganizowanej przez Toruński Oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki oraz Międzynarodowe Targi Gdańskie S.A. w Gdańsku, w dniach 6–7 marca 2003 roku, red. K. Kluczwajd, Toruń 2003.
Google Scholar

Rusinek M., Między retoryką a retorycznością, Kraków 2003.
Google Scholar

Rusiniak M., Obóz zagłady Treblinka II w pamięci społecznej (1943–1989), Warszawa 2008.
Google Scholar

Ryś A., Kamienie szlachetne w literaturze starożytnej Grecji i Rzymu, Gdańsk 2013.
Google Scholar

Rzepińska M., Historia koloru w dziejach malarstwa europejskiego, wyd. 2, Kraków 1983.
Google Scholar

Sala Z., Niby-kwarantanna to normalny stan, „Nowy Napis” 10.09.2020, https://nowynapis.eu/tygodnik/nr-66/artykul/niby-kwarantanna-normalny-stan [dostęp 5.09.2021].
Google Scholar

Schlumpf E., Intermediality, Translation, Comparative Literature, and World Literature, „CLCWeb: Comparative Literature and Culture” 2011, no. 3. https://doi.org/10.7771/1481-4374.1814
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7771/1481-4374.1814

Schröter J., Discourses and Models of Intermediality, „CLCWeb: Comparative Literature and Culture” 2011, no. 3. https://doi.org/10.7771/1481-4374.1790
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7771/1481-4374.1790

Shallcross B., Rzeczy i Zagłada, Kraków 2010.
Google Scholar

Skibska A.M., Między roszadą a niebytem. Milana Kundery wadzenie się ze śmiercią, „Slavica Wratislaviensia” 2019, nr 3875. https://doi.org/10.19195/0137-1150.168.29
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.19195/0137-1150.168.29

Skibski K., „Zataję siebie w kropce tego wiersza” – językowe precjoza w poezji Urszuli Kozioł, [w:] K. Skibski, Poezja jako iteratura. Relacje między elementami języka poetyckiego w wierszu wolnym, Poznań 2017. https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.32.11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pspsl.2018.32.11

Sobucki W., Jarmińska D., Rams D., Rękopiśmienne skarby Biblioteki Narodowej: badania technologiczne, „Ochrona Zabytków” 1998, nr 2.
Google Scholar

Solewski R., Metaksiążka. Książka artystyczna jako hermeneutyka księgi, „Estetyka i Krytyka” 2005, nr 7/8.
Google Scholar

Solewski R., Synteza i wypowiedź. Poezja i filozofia w sztukach wizualnych na przełomie XX i XXI wieku, Kraków 2007.
Google Scholar

Sowa W., „Iuppiter Lapis”, awestyjski Asman. Niebo jako kamień. U źródeł indoeuropejskiej metafory, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, t. 2, red. M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2013.
Google Scholar

Staniszewska E., O sztuce designu, Radom 2012.
Google Scholar

Stasiewicz J., Oddziaływanie dzieła w kontekście estetyki haptycznej, na przykładzie autorskiej kolekcji biżuterii, praca doktorska obroniona w 2017 r. na Akademii Sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi.
Google Scholar

Sudjic D., Język rzeczy. Dizajn i luksus, moda i sztuka. W jaki sposób przedmioty nas uwodzą?, przeł. A. Puchejda, Kraków 2013.
Google Scholar

Suszek E., Figuracje braku i nieobecności. Miłobędzka – Białoszewski – Kozioł, Kraków 2020.
Google Scholar

Szerszenowicz J., Inspiracje plastyczne w muzyce, Łódź 2012.
Google Scholar

Szlęk I., Epoki i style, czyli biżuteria w historii, https://bizuteriadawna.pl/epoki-i-style-w-bizuterii.html [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Sztambuch romantyczny, oprac. A. Biernacki, red. M. Janion, Kraków 1994.
Google Scholar

Tatarkiewicz W., Sztuka. Dzieje stosunku sztuki i poezji, [w:] W. Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycia estetyczne, wyd. 4, Warszawa 1988.
Google Scholar

Toczyńska M.B., O biżuterii oświeconych uwag kilka, [w:] Codzienność i niecodzienność oświeconych, red. B. Mazurkowa, cz. 1, Katowice 2013.
Google Scholar

Tokarska-Bakir J., Skaz antysemityzmu, „Teksty Drugie” 2009, nr 1–2, s. 302–317.
Google Scholar

Vasina D., Waldemar Węgrzyn: Drugie powstanie materii a właściwie Kraina Metaksy albo Otwarty katalog rzeczy mało prawdopodobnych, „Linia Prosta” 2021, nr 13/14, https://liniaprosta.com/waldemar-wegrzyn-drugie-powstanie-materii-a-wlasciwie-kraina-metaksy-albo-otwarty-katalog-rzeczy-malo-prawdopodobnych/?fbclid=IwAR2imPRk87JswNqg3mqsBW__OOP2Z1O7bQwwvRIbJIoLkwpV_kYw_TtIwWE [dostęp 1.04.202].
Google Scholar

Wasilewska-Chmura M., Przestrzeń intermedialna literatury i muzyki. Muzyka jako model i tworzywo w szwedzkiej poezji późnego modernizmu i neoawangardy, Kraków 2011.
Google Scholar

Wellek R., Warren A., Literatura wobec innych sztuk, przekł., red. i posłowie M. Żurowski, Warszawa 1970.
Google Scholar

Wiatrowska P., W poetyckim lapidarium. Metaforyka kamieni szlachetnych w poezji Kazimierza Przerwy-Tetmajera, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej we Włocławku. Rozprawy Humanistyczne” 2013, nr 14.
Google Scholar

Wokół „Złotych żniw”. Debata o książce Jana Tomasza Grossa i Ireny Grudzińskiej-Gross, wybór i układ tekstów D. Lis, Kraków 2011.
Google Scholar

Wolf W., (Inter)mediality and the Study of Literature, „CLCWeb: Comparative Literature and Culture” 2011, no. 2. https://doi.org/10.7771/1481-4374.1789
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7771/1481-4374.1789

Wosiek B., Ironia w liryce Norwida, „Roczniki Humanistyczne” 1956/1957, nr 1.
Google Scholar

Wyka K., Życie na niby, Kraków 2010.
Google Scholar

Zaremba M., Gorączka szabru, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały” 2009, nr 5, s. 193–220. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.312
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.32927/ZZSiM.312

Zawodna M., „[…] pośrodku lasu była wielka, jasna polana”. Powojenna historia terenów byłego obozu zagłady w Bełżcu, [w:] Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
Google Scholar

Zgorzelski Cz., Zasługi narodowe poezji polskiej w okresie pięćdziesięciolecia 1918–1968, „Rocznik Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 1968, nr 3.
Google Scholar

Zweiffel Ł., Utopia. Idealna odpowiedź na nieidealną rzeczywistość, Kraków 2008.
Google Scholar

Żeromski S., Snobizm i postęp, [w:] S. Żeromski, Snobizm i postęp oraz inne utwory publicystyczne, wstęp i oprac. A. Lubaszewska, Kraków 2003.
Google Scholar

Żuk M., „Cóż rzec o piękności klejnotów”. Znaczenie symboliczne i magiczne drogocennych kamieni w ikonografii i złotnictwie średniowiecznym, [w:] Kamień w literaturze, języku i kulturze, t. 2, red. M. Roszczynialska, K. Wądolny-Tatar, Kraków 2013.
Google Scholar

Biblia Sancta Familia, https://manuscriptum.pl/biblia-sancta-familia [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Cenne diamenty. Koronawirus sparaliżował handel kamieniami szlachetnymi, 7.03.2021, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2021-03-07/cenne-diamenty-koronawirus-sparalizowal-takze-handel-kamieniami-szlachetnymi/ [dostęp 6.09.2021].
Google Scholar

Jewellery from Books, https://www.youtube.com/watch?v=lMU7fCauKoI [dostęp 30.03.2021].
Google Scholar

Maggs B., The Beautifully Bound Books of Sangorsky & Sutcliffe, https://www.youtube.com/watch?v=9-tYpsV8W24 [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Nowaczyk M., Pajączkowski M., Moim zdaniem… wystawa biżuterii z komunikatem, https://mzl.zgora.pl/2020/10/02/moim-zdaniem-wystawa-bizuterii-z-komunikatem/ [dostęp 19.03.2021].
Google Scholar

Pirages P., Jewelled Bindings, https://www.youtube.com/watch?v=oPdTC4mv_2s [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Polacy rzucili się na diamenty podczas pandemii, 27.06.2020, https://pieniadze.rp.pl/portfel-inwestycyjny/art17463571-polacy-rzucili-sie-na-diamenty-podczas-pandemii [dostęp 6.09.2021].
Google Scholar

Pomysły na grawer, https://byilo.pl/pomysly-na-grawer/ [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Rzemiosło artystyczne i wzornictwo w Polsce – dawna i nowsza biżuteria w Polsce, 14–15.03.2007, Gdańsk, program konferencji: http://www.zlotnictwo.info/stfz/2007/03sesja.html [dostęp 15.04.2021].
Google Scholar

Schwarzburg M., The Curse of the Great Omar, https://www.youtube.com/watch?v=y6V9JRHGU_ao [dostęp 6.04.2021].
Google Scholar

Sklep jubilerski Alighieri, https://shop.alighieri.co.uk/collections/alighieri-man [dostęp 14.03.2021].
Google Scholar

Tomasz Lis na żywo, 3.01.2011, https://www.tvp.pl/publicystyka/polityka/tomasz-lis-na-zywo/wideo/jan-i-irena-gross-03012011/3585628 [dostęp 5.09.2021].
Google Scholar

Zalewski B., Liberatura – Andrzej Bednarczyk „Świątynia kamienia”/‘The Temple Stone’, https://www.youtube.com/watch?v=T2SvM3DryfI [dostęp 06.04.2021], film przygotowany w ramach projektu „Wstąp do liberatury!”, Kraków 2008.
Google Scholar