O „przepływach intelektualnych”: spotkania dialogowe

Marcin Kafar; Ewa Marynowicz-Hetka

doi:10.18778/2450-4491.13.15

Auteurs

Marcin Kafar Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-0679-8992
Ewa Marynowicz-Hetka Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-4036-8876

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.13.15

Mots-clés :

przepływ intelektualny, spotkania dialogowe, antropologia aktywności, transformacje świadomościowe

Résumé

Dans cet article nous présentons une analyse des mécanismes « de flux intellectuels » se produisant en collision avec une autre culture de pensée, en particulier au croisement des activités ‘situées’ de Jean-Marie Barbier et de la pensée sociétale, polonaise, dans la diversité de la pédagogie sociale. Cette analyse est basée sur une série d’échanges consacrées à la découverte de différentes dimensions des transformations de la conscience, dans un processus à deux strates de « parler »/«discuter »/« dialoguer ». La première de ces strates comprenait une série de symposiums et de séminaires consacrés à la transformation. La seconde était une série de rencontres des auteurs, constituant un espace important pour partager progressivement les points de vues, et surtout, pour mûrir et se « découvrir » les uns les autres. Pour analyser ce phénomène, nous avons utilisé une stratégie « du dialogue superposé au dialogue » qui consiste en une modélisation secondaire des significations apparues lors de nos rencontres. Pendant ce processus de l’analyse dialogique, les auteurs découvrent : un lexique/une terminologie susceptible de favoriser les ruptures, les « flux intellectuels », des aspects de relations transformationnelles (ex. : sentiment de manque), des outils d’analyse comblant les lacunes sous forme de concept de « seuils » en « flux intellectuels ». L’analyse portait sur les dimensions complémentaires suivantes : pensables/mentales, exprimées dans les textes, ou plus précisément dans des relations intertextuelles ; communautaire, contenant l’élément de la solidarité, se révélant dans les contacts et relations interpersonnelles ; individuel, incluant un idiome d’action dans la biographie scientifique, associé à la constante « transgression de soi-même ». Enfin, nous avons partagé l’avis que le « flux intellectuel » vu dans une perspective biographique est étroitement lié au vécu, à l’épreuve de l’expérience. Son trait caractéristique est une réciprocité de la transformation.

Bibliographies de l'auteur

Marcin Kafar, Uniwersytet Łódzki

Kafar Marcin, chercheur interdisciplinaire travaillant à l’intersection des sciences humaines et sociales ; trouve des ressources dans les champs d’anthropologie culturelle, de l’éducation, de la littéraire et de la philosophie. Il est rédacteur en chef de la série « Perspektywy Biograficzne » [Perspectives Biographiques] à l’Edition de l’Université de Lodz. Il a écrit et rédigé une dizaine de monographies, et dernièrement (avec Anna Kacperczak) Autoetnograficzne « zbliżenia » i « oddalenia ». O autoetnografii w Polsce [« Rapprochements » et « éloignements » auto-ethnographiques. Sur l’auto-ethnographie en Pologne], (2020). Stagiaire (2010, 2016) et visiting professor (2018) au département de Communication, à l’University of South Florida.

Ewa Marynowicz-Hetka, Uniwersytet Łódzki

Marynowicz-Hetka Ewa, pédagogue sociale, professeure en sciences humaines, professeure émérite de l’Université de Lodz, Docteur Honoris Causa de l’Université d’Ostrava. Intérêts de recherche : réflexion sur les fondements de l’action du pédagogue social dans le champ de la pratique ; formation aux professions sociales et à l’action dans le champ du travail social ; prémisses épistémologiques et méthodologiques de construction des outils d’analyse d’activité dans le champ de la pratique. Rédactrice en chef de la revue « Sciences de l’éducation. Les études interdisciplinaires » portée par la Faculté de Sciences de ľéducation ľUniversité de Lodz et Maison ďédition de ľUniversité de Lodz.

Références

Ardoino J., Lourau R. (1994) Les pédagogies institutionnelles, Paris, Presses Universitaire de France, https://doi.org/10.3917/puf.ardoi.1994.01
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/puf.ardoi.1994.01

Balandier G. (1988) Le désordre, éloge du mouvement, Paris, Fayaro.
View in Google Scholar

Barbier J.-M. (1991) Élaboration de projets ďaction et planification, Paris, Presses Universitaire de France.
View in Google Scholar

Barbier J.-M. (2016) Leksykon analizy aktywności. Konceptualizacje zwyczajowych pojęć, tłum. i oprac. E. Marynowicz-Hetka, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Barbier J.-M. (2017) Vocabulaire ďanalyse des activités. Penser les conceptualisations ordinaires, 2e édition revue et augmentée, Paris, Presses Universitaire de France.
View in Google Scholar

Barbier J.-M. (2020) La transformation continue par les sujet des rapports qu᾽ils établissent avec/entre les composantes de leur activité w: Comprendre/transformer Débats en éducation et Formation, J. Thievenaz, J.-M. Barbier, F. Saussez (red.), Bern, Berlin, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Peter Lang, s. 9–17.
View in Google Scholar

Barnes B. (1998 [1990]) Thomas Kuhn w: Powrót wielkiej teorii w naukach humanistycznych, Q. Skiner (red.), tłum. P. Łozowski, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 99–118.
View in Google Scholar

Benedict R. (1966) Wzory kultury, tłum. J. Prokopiuk, Z. Kierszys, wstęp A. Kłoskowska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Benedyktowicz D., Benedyktowicz Z. (1992) Dom w tradycji ludowej, Wrocław, Wiedza o Kulturze.
View in Google Scholar

Braudel F. (1999 [1971]) Historia i trwanie, tłum. B. Geremek, W. Kula, Warszawa, Czytelnik.
View in Google Scholar

Campbell J. (1997) Bohater o tysiącu twarzy, tłum. A. Janowski, Poznań, Zysk i S-ka.
View in Google Scholar

Castoriadis C. (1975) Ľinstitution imaginaire de la société, Paris, Éditions du Seuil.
View in Google Scholar

Chaumbart de Lauwe M. J. (1959) Dégradation du logement et ses conséquences, aspects medico-sociaux et psycho-pathologiques w: Famille et habitation, par P. Chaumbart-de Lauwe et Groupe ďEthnologie Sociale, Paris, Centre National de la Recherche Scientifique, s. 105–123.
View in Google Scholar

Durand M. (2017) L’activité en transformation w: Encyclopédie d’analyse des activités, J.-M. Barbier, M. Durand (red.), Paris, Presses Universitaires de France, s. 33–55.
View in Google Scholar

Jullien F. (2017) Une seconde vie. Commencer véritablement ďexister, Paris, Éditions Grasset.
View in Google Scholar

Kafar M. (2016) Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych – przestrzenie doświadczeń i refleksji w: Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, M. Kafar (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 9–30.
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-222-5.01

Kafar M. (2019) W dialogu z mistrzami albo jak rodzi się szkoła myślenia. Uwagi na marginesie lektury artykułu Ewy Marynowicz-Hetki „Szkoła myślenia: relacyjne procesy trwania i transformacji”, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1, s. 281–292, https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.21
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.21

Kamiński A. (1972) Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Kmita J. (1976) Szkice z teorii poznania naukowego, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Lepalczyk I. (2003) Wśród ludzi i książek, Łódź, Wydawnictwo WING.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (1980) Poglądy Heleny Radlińskiej na warsztat badawczy pedagoga społecznego, „Biuletyn TWWP. Człowiek w pracy i w osiedlu”, numer specjalny: Pedagogika społeczna Heleny Radlińskiej, I. Lepalczyk, J. Badura (red.), nr 2/92/XIX; 3/93/XIX, s. 213–224.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2006) Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki, wykład, t. I, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2015) Pedagogizacja życia społecznego. Spojrzenie z oddalenia, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1, s. 178–189.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2019a) Pedagogika społeczna. Pojmowanie aktywności w polu praktyki, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2019b) The School of Thought: Relational Process of Lasting Existence and Transformation, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1, s. 109–125, https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.08
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.08

Nawroczyński B. (1947) Życie duchowe. Zarys filozofii kultury, Kraków–Warszawa, Księgarnia Wydawnicza F. Pieczątkowski i S-ka.
View in Google Scholar

Nobis A. (1993) Chaos i ład w: Kulturowy wymiar przemian społecznych w Polsce, A. Jawłowska, M. Kempny, E. Tarkowska (red.), Warszawa, PAN, s. 47–54.
View in Google Scholar

Perek G. (2014) Transgresja i literatura, „Przestrzenie Teorii”, nr 22, s. 11–38, https://doi.org/10.14746/pt.2014.22.1
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pt.2014.22.1

Radlińska H. (1935) Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej, Warszawa, Nasza Księgarnia.
View in Google Scholar

Radlińska H. (1946) Książka wśród ludzi, wydanie czwarte, zmienione, Warszawa 1946, Warszawska Spółdzielnia Księgarsko-Wydawnicza „Światowid”.
View in Google Scholar

Radlińska H. (1964) Listy o nauczaniu i pracy badawczej w: H. Radlińska, Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, J. Hulewicz, W. Wyrobkowa-Pawłowska, J. Wojciechowska (red.), Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, s. 329–478.
View in Google Scholar

Ricoeur P. (2005 [1995]) Refleksja dokonana. Autobiografia intelektualna, tłum. P. Bobowska-Nastarzewska, Kęty, Wydawnictwo ANTYK.
View in Google Scholar

Spinoza B. (1954), Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona, tłum. I. Myśliwski, na nowo opatrzył komentarzami i wstęp opracował L. Kołakowski, Kraków, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Sulima R. (1995) Józef Tkaczuk i inni, czyli o imionach widywanych na murach. Przyczynek do etnografii miasta, „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, t. 229, s. 52–64.
View in Google Scholar

Turner V. (2005) Gry społeczne, pola, metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, tłum. W. Usakiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar

Van Gennep A. (2006) Obrzędy przejścia. Systematyczne studium ceremonii, tłum. B. Biały, wstęp J. Tokarska-Bakir, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Wejland A. P. (2006) Oswajanie obcości. W krainie metodologii wywiadu Norberta Schwarza w: A. Krzewińska, O socjologicznym wywiadzie kwestionariuszowym: psychologia poznawcza Norberta Schwarza i jej badawcze zastosowanie w warunkach polskich, Łódź, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, s. 13–28.
View in Google Scholar

Witkowski L. (2007) Edukacja i humanistyka. Nowe (kon)teksty dla nowoczesnych nauczycieli, t. II, Warszawa, Instytut Badań Edukacyjnych.
View in Google Scholar

Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar

Witkowski L. (2014) Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar

McCotter S. S. (2001) The Journey of a Beginning Researcher, „The Qualitative Report”, https://nsuworks.nova.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2004&context=tqr [dostęp: 8.01.2021].
View in Google Scholar