Regionalne budownictwo mieszkaniowe w Europie:  zmienność i typologia przestrzenna

Jerzy Dzieciuchowicz

doi:10.18778/1733-3180.34.06

Autor

Jerzy Dzieciuchowicz Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Instytut Zagospodarowania Środowiska i Polityki Przestrzennej

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.34.06

Słowa kluczowe:

regionalne budownictwo mieszkaniowe, wernakularne domy mieszkalne, tradycyjne budownictwo ludowe, Europa

Abstrakt

Przedmiotem tego opracowania jest regionalne budownictwo mieszkaniowe w Europie, a podstawowym celem jest analiza jego zmienności i typologii przestrzennej. Budownictwo regionalne można utożsamiać z budownictwem wernakularnym. Zgodnie z pojęciem przyjętym w architekturze domy wernakularne są zakorzenione w historii, stanowiąc obiekty wznoszone głównie przy zastosowaniu tradycyjnych materiałów i stylów, przez miejscowych budowniczych. Zwykle są to nieduże konstrukcje, bazujące na lokalnych surowcach budowlanych. Budowano je we wszystkich okresach historii architektury.

Poszczególne typy budownictwa regionalnego cechują się specyficzną zmiennością przestrzenną w Europie. Dotyczy to w szczególności domów drewnianych, a także domów z cegły i domów kamiennych. Tradycyjne domy drewniane są reprezentowane przez domy zrębowe i szkieletowo-słupowe. Domy zrębowe, budowane z poziomo ułożonych belek drzew iglastych, dominują przede wszystkim w północno-wschodniej Europie i wielu regionach górskich (Alpy, Pireneje, Karpaty, Ural). Domy szkieletowo-słupowe z drewnianym szkieletem i ścianami wypełnionymi gliną (szachulec) lub cegłą (mur pruski) są rozpowszechnione głównie w Europie Zachodniej oraz w Skandynawii. Domy z cegieł wyróżniają Europę Zachodnią i Środkową, podczas gdy domy kamienne – Europę Zachodnią i Południową.

Dobrze udokumentowana typologia tradycyjnej zabudowy wiejskiej, bazująca na ewolucji rozplanowania poziomego i pionowego domów, została zaprezentowana w pracy pod redakcją Siergieja A. Tokariewa. Wyróżniono w niej osiem typów domów: 1. środkowo-wschodnio-europejski, 2. południowoeuropejski, 3. zachodnioeuropejski, 4. anglosaksoński, 5. alpejski, 6. baskijski i jurajski, 7. północnoskandynawski, 8. południowoskandynawski.

Zmienności budownictwa wernakularnego w skali regionalnej towarzyszy jego zróżnicowanie wewnątrzregionalne (lokalne). Dobry przykład takiego zróżnicowania stanowi włoska wyspa Sardynia. Na podstawie cech morfologicznych, konstrukcyjnych i reżimu termicznego zostały tam wyróżnione cztery typy domów: 1. domy z dziedzińcem, 2. domy rozbudowane w układzie wertykalnym, 3. domy podstawowe (rudymentarne), 4. domy odosobnione.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Avram M., Zarrilli L., 2012, The Italian model of „albergo diffuso”: A possible way to preserve the traditional heritage and to encourage the sustainable development of the Apuseni Nature Park, „GeoJournal of Tourism and Geosites”, 9(1): 32–41.
Google Scholar

Desogus G., Cannas L.G.F., Sanna A., 2016, Bioclimatic lessons from Mediterranean vernacular architecture: The Sardinian case study, „Energy and Buildings”, 129: 574–588.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.enbuild.2016.07.051

Dzieciuchowicz J., 2021, Regionalne budownictwo mieszkaniowe na świecie: cechy dystynktywne i ich zmienność przestrzenna, „Space – Society – Economy”, 32: 183–207.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.08

Gultek C.M., 1997, Preservation of the historical environment for cultural heritage: a case study of vernacular Istanbul houses, Texas Tech University, Lubbock.
Google Scholar

Jones D. (red.), 2015, Historia architektury, przeł. A. Cichowicz, E. Romkowska, Arkady, Warszawa.
Google Scholar

Kiełczewska-Zaleska M., 1969, Geografia osadnictwa. Zarys problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Kissling W., 1944, House traditions in the Outer Hebrides. The black house and the beehive hut, „Man”, 44: 134–140.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2791800

Omar E.O., Endut E., Saruwono M., 2012, Personalisation of the home, „Procedia – Social and Behavioral Sciences”, 49: 328–340.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.07.031

Szacki J., 2011, Tradycja, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Szymańska D., 2013, Geografia osadnictwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Tokariew S.A. (red.), 1968, Tipy sielskogo żiliszcza w stranach zarubieżnoj Jewropy, Izdatielstwo Nauka, Moskwa.
Google Scholar

Vidal de la Blache P., 1921, Principes de géographie humaine, Paris.
Google Scholar

Zaborski B., Wrzosek A., 1933, Antropogeografia, [w:] Wielka Geografia Powszechna, nakładem Księgarni Trzaski, Everta i Michalskiego, Warszawa.
Google Scholar