Centra handlowe jako przestrzenie hybrydowe

Autor

  • Agnieszka Rochmińska Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk Geograficznych, Katedra Studiów Ludnościowych i Badań nad Usługami

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.13.15

Słowa kluczowe:

centra handlowe, przestrzeń publiczna, przestrzeń hybrydowa

Abstrakt

Ważnym elementem każdego miasta zawsze były, są i będą przestrzenie publiczne rozumiane jako obszary, do których jest nieograniczony dostęp dla każdego i w których jest wolność zachowań i wypowiedzi. Centra handlowe wpisują się w przestrzeń miast, nieraz stając się ich wizytówkami rywalizując z tradycyjnymi przestrzeniami publicznymi. Pod względem kryteriów jakościowych są dobrymi przestrzeniami publicznymi, ale jednocześnie są to tereny, w których występuje wiele ograniczeń dyskryminujących je jako takie przestrzenie. W układzie kontinuum publiczno-prywatnym stanowią przestrzenie pośrednie ‒ hybrydowe o cechach dobrej przestrzeni publicznej. Centra handlowe są więc miejscami o koncentracji ważnych funkcji społecznych, zastępując, „wyręczając” w ten sposób tradycyjne przestrzenie publiczne, w tym centra miast. Publiczność tych nowoczesnych kompleksów jest pod wieloma względami ograniczona (ograniczenia czasowe, ofertowe, personalne, w zachowaniach, m.in. społecznych, politycznych), dlatego trudno centra handlowe traktować jako przestrzenie publiczne w czystej postaci. W związku z rolą tych nowoczesnych przestrzeni handlowo-usługowych należy podjąć trud w umiejscowieniu centrów handlowych w relacji do przestrzeni publicznych miast. Powinno się dążyć do wypracowania pewnych relacji między tradycyjnymi przestrzeniami publicznymi a przestrzeniami hybrydowymi (w tym terenami centrów handlowych), aby przynosiły korzyści mieszkańcom oraz sprzyjały lepszemu funkcjonowaniu miast.
W literaturze nie ma jednoznacznego stanowiska, jak traktować kompleksy handlowe: czy jako przestrzeń prywatną, publiczną (z wolnym dostępem) lub jako przestrzeń pośrednią zwaną „hybrydową”. Celem artykułu jest zaprezentowanie różnych podejść do roli centrów handlowych jako powierzchni umiejscowionych między przestrzenią publiczną (w czystej postaci) a typową przestrzenią prywatną. Podejmowanie dyskusji na temat roli tych nowoczesnych „świątyń konsumpcji” w kontekście zawłaszczania przestrzeni publicznych wydaje się istotnym zagadnieniem. Należy szczególnie zastanowić się, jak odpowiednio chronić typowe przestrzenie publiczne przed naciskami komercyjnymi oraz jak powinny koegzystować one z przestrzeniami hybrydowymi.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Abbasalipour S., Bruce J., 2011, Blurring the boundaries. The interface of shopping centers and surrounding urban public space, http://soac.fbe.unsw.edu.au/2011/papers/SOAC2011_0115_final.pdf.
Google Scholar

Bauman Z., 2000, Globalizacja, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Celińska-Janowicz D., 2011, Centra handlowe wobec miejskiej przestrzeni publicznej – nie tylko imitacja [w:] Człowiek w przestrzeni publicznej miasta, „XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście”, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 149‒156.
Google Scholar

Chmielewski J.M., 2004, Rola miejskich przestrzeni publicznych, „Urbanista” 4, Warszawa.
Google Scholar

Downtown Seattle. Public spaces and public life, 2009, International Sustainability Institute Seattle; consultant Gehl Architects, Copenhagen.
Google Scholar

Dzieciuchowicz J., 2012, Wielkie centrum handlowe w przestrzeni miejskiej i podmiejskiej. Manufaktura w Łodzi i Ptak w Rzgowie, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-737-3

Gehl J., 2004, Lively, attractive and safe cities ‒ but now?, http://www.botsfor.no/publikasjoner/Litteratur/New%20Urbanism/Lively,%20attractive%20and%20safe%20cities%20but%20how%20by%20Jan%20Gehl.pdf.
Google Scholar

Ghirardo D., 1999, Architektura po modernizmie. Wydawnictwo VIA, Toruń.
Google Scholar

Hopkins J.S.P., 1991, West Edmonton Mall as a Centre for social interactions, „The Canadian Geographer” 35(3), s. 268‒279.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1541-0064.1991.tb01101.x

Janiszewska A., Klima E., Rochmińska A., 2011, Centra handlowe w Łodzi – zawłaszczona, przestrzeń publiczna? [w:] Jażdżewska I. (red.), Człowiek w przestrzeni publicznej miasta, „XXIV Konwersatorium Wiedzy o Mieście”, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 157‒165.
Google Scholar

Karta Przestrzeni Publicznej, 2009, www.tup.org.pl (dostęp 12.06.2011).
Google Scholar

Kochanowska D., 2010, Przestrzeń publiczna ‒ kluczowy element miasta współczesnego ‒ zintegrowana czy podzielona? [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 21‒35.
Google Scholar

Kohn M., 2004, Brave new neighborhoods. The privatization of public space, Routledge, New York & London.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203495117

Krause K., 2010, Przestrzeń publiczna jako przestrzeń handlu [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 100‒106.
Google Scholar

Kwiatkowski K., 2010, Przestrzeń publiczna i jej uzurpatorskie zawłaszczanie, „Czasopismo Techniczne” 2-A, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
Google Scholar

Ledwoń S., 2009, Przekształcenia obszarów śródmiejskich z udziałem funkcji handlowej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Wybrane zagadnienia z rewitalizacji miast, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 36‒58.
Google Scholar

Lorens P., 2010, Definiowanie współczesnej przestrzeni publicznej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 6‒20.
Google Scholar

Lorens P., 2010a, Główne typy i rodzaje współczesnych przestrzeni publicznych [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 62‒71.
Google Scholar

Makowski G., 2003, Świątynia konsumpcji. Geneza i społeczne znaczenie centrum handlowego, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
Google Scholar

Mironowicz I., 2010, Współczesne dylematy przestrzeni publicznej [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 36‒49.
Google Scholar

Mordwa S., 2012, Poczucie bezpieczeństwa w centrach handlowych. Przykład badań opinii klientów Galerii Łódzkiej i Manufaktury w Łodzi, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica” 12, s. 163‒187.
Google Scholar

Nissen S., 2008, Urban transformation from public and private space to space of hybrid character, „Czech Sociological Review” 44(6), s. 1129‒1149.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.13060/00380288.2008.44.6.04

Ossowicz T., 2009, Przestrzenie publiczne w sferze dyskusji, Konferencja naukowa na temat przestrzeni publicznej, Poznań, 27‒29.05.2009 r.
Google Scholar

Pancewicz Ł., 2010, Prywatyzacja przestrzeni publicznych [w:] Lorens P., Martyniuk-Pęczek J. (red.), Problemy kształtowania przestrzeni publicznych, Miasto, Metropolia, Region, Wydawnictwo Urbanista, Gdańsk, s. 80‒91.
Google Scholar

PRCH, http://prch.org.pl/PL/BazaWiedzy/Definicje/Default.aspx.
Google Scholar

PRCH, http://prch.org.pl/PL/StronaGlowna/Default.aspx.
Google Scholar

Racoń-Leja K., 2007, Przestrzeń publiczna zagrożona, „Czasopismo Techniczne”, 2-A, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej.
Google Scholar

Rochmińska A., 2011, Zakupy a czas wolny Łodzian, „Acta Univesritatis Lodziensis. Folia Oeconomica” 11, Wydawnictwo UŁ, Łódź, s. 207‒217.
Google Scholar

Rochmińska A., 2013, Atrakcyjność łódzkich centrów handlowych oraz zachowania nabywcze i przestrzenne ich klientów, Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-865-3

Songülen N., 2012, Space organization in urban block: interfaces among public, common and private spaces based on Conzen method in Bahcelievler, http://etd.lib.metu.edu.tr/upload/12614461/index.pdf.
Google Scholar

Tyndall A., 2010, It`s a public, I reckon: Publicness and a suburban shopping mall in Sydney`s Southwest, „Geographical Research” 48(2), s. 123‒136.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1745-5871.2009.00621.x

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 2003 r., Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717 ze zm.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2014-12-30

Jak cytować

Rochmińska, A. (2014). Centra handlowe jako przestrzenie hybrydowe. Space – Society – Economy, (13), 281–297. https://doi.org/10.18778/1733-3180.13.15

Inne teksty tego samego autora