Od creatio ex nihilo do Cool Britannia. Ku źródłom dyskursu kreatywności

Karol Franczak

doi:10.18778/1733-8069.14.4.06

Authors

Karol Franczak Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0003-0819-6848

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.06

Keywords:

creativity, creation, creative industries, discourse, dispositif, history of ideas, transformation of concepts, democratization of culture, modernization

Abstract

The aim of the article is to analyse the “myth of origin” of the contemporary discourse of creativity and to reveal its constructed character. A sceptical look at the seemingly linear transformation of a popular idea reveals not only discontinuity and numerous ruptures in the process of changing the ways of understanding the concept, but also the unintended functions of contemporary explanations of the genesis of creativity. Analysis of ways of thematizing creativity in religious, artistic, philosophical and scientific discourse serves to answer the question, how creativity has become a core of the modernization narrative tied with the categories of innovation, creative industries, cultural economics and creative cities.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Karol Franczak, Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź

Karol Franczak, socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Zakładzie Badań Komunikacji Społecznej Instytutu Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką władzy i komunikacji, sfery publicznej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor książki Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością (Universitas 2013). Publikuje w czasopismach naukowych oraz w prasie społeczno-kulturalnej, m.in. „Odrze” i „Tygodniku Powszechnym”.

References

Adorno Theodor W., Horkheimer Max (1994) Dialektyka oświecenia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Bilton Chris (2010) Polityka kreatywności. Przełożyła Sandra Jacobson [w:] Andrzej Gwóźdź, red., Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 64−78.
Google Scholar

Boltanski Luc, Chiapello Ève (2005) The New Spirit of Capitalism. London, New York: Verso.
Google Scholar

Bröckling Ulrich (2004) Kreativität [w:] Ulrich Bröckling, Susanne Krasmann, Thomas Lemke, hrsg., Glossar der Gegenwart. Frankfurt am Main: Suhrkamp, s. 139−144.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, tom 9, nr 4, s. 14−27.
Google Scholar

Drozda Jacek (2016) Rerum Novarum. Innowacyjność jako narzędzie dyskursywnej ofensywy neoliberalizmu [w:] Wojciech Józef Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 77−111.
Google Scholar

Elias Norbert (2006) Mozart. Portret geniusza. Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar

Engell James (1981) The Creative Imagination: Enlihtenment to Romanticism. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar

Florida Richard (2010) Narodziny klasy kreatywnej. Przełożyli: Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Google Scholar

Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Franczak Karol (2015) Kultura jako źródło zysku? Etos kreatywności i współczesny dyskurs modernizacyjny. „Przegląd Socjologiczny”, nr 2, s. 89−112.
Google Scholar

Franczak Karol (2019) The Democratization of Creativity in the Age of Knowledge Economy. „Societas/Communitas” [w druku].
Google Scholar

Kania Marta Matylda (2013) Ludologia z wyobraźnią, czyli Coleridge w bezkresnym lesie [w:] Emilia Januszek, Marcin Jarząbek, Maria Kobielska, red., Twórca – dzieło – badacz. Między dyscyplinami humanistyki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 59−69.
Google Scholar

Kordjak Joanna (2016) Polska – kraj folkloru? [w:] Joanna Kordjak, red., Polska – kraj folkloru?. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, s. 11−40.
Google Scholar

Koselleck Reinhart (2009) Historia pojęć i pojęcia historii [w:] tegoż, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Leadbeater Charles (1999) Living on Thin Air. The New Economy. Londyn: Viking/Penguin.
Google Scholar

Lorey Isabell (2014) Urządzanie i samoprekaryzacja. O normalizacji wytwórców kultury. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 133−152.
Google Scholar

Mannheim Karl (1964) Das Problem einer Soziologie des Wissens (1925) [w:] Kurt H. Wolff, hrsg., Wissenssoziologie. Berlin: Luchterhand, s. 308−387.
Google Scholar

Nelson Camilla (2010a) The Invention of Creativity. The Emergence of a Discourse. „Cultural Studies Review”, vol. 16, no. 2, s. 49−74.
Google Scholar

Nelson Camilla (2010b) Creativity and Contemporary Value. Paper presented at the Australian Association of Writing Programs’ 15th annual conference: Strange Bedfellows of Perfect Partners – The role of literary studies in creative writing programs, s. 1−20.
Google Scholar

Nelson Camilla (2014) The Creative Child: Constructing Creativity Through Early Childhood Education in Modern America. „Knowlegde Cultures”, no. 2(3), s. 29−50.
Google Scholar

Nelson Camilla (2016) Discourses of creativity [In:] Rodney H. Jones, eds., The Routledge Handbook of Language and Creativity. New York: Routledge, s. 170−187.
Google Scholar

Nowicka Magdalena (2016) O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 1, s. 170−191.
Google Scholar

Pope Rob (2005) Creativity: History, Theory, Practice. London: Routledge.
Google Scholar

Rațiu Dan Eugen (2011) Artistic Critique and Creativity: How Do Artists Play in the Social Change?. „Studia Ubb. Philosophia”, vol. 3(56), s. 27−49.
Google Scholar

Raunig Gerald (2014) Przemysły kreatywne jako masowe oszustwo. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 153−167.
Google Scholar

Reckwitz Andreas (2017) Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Przełożyły Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Rose Nikolas (1999) Powers of Freedom: Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Szacki Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Williams Raymond (2015) Keywords. A Vocabulary of Culture and Society. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Thomas William Isaac, Znaniecki Florian (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1−5, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław (2008) Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zawadzka Anna (2011) Przymus kreatywności [w:] Jan Sowa, red., Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, s. 227−237.
Google Scholar