Nowe oblicza konfliktu ról wśród młodych Polek i Polaków w świetle łączenia rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.4.06Słowa kluczowe:
konflikt ról, młodzi, przejście z edukacji na rynek pracy, rodzicielstwoAbstrakt
Tematykę artykułu stanowi łączenie rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową, które jest wyjątkową egzemplifikacją współczesnego nakładania się ról i wyzwań wynikających z konfliktu doświadczanego przez młode osoby realizujące jednocześnie liczne, konkurencyjne względem siebie role społeczne. Jest to efekt wyłaniający się z szerszego kontekstu społecznego, w którym zdobywanie wykształcenia na poziomie wyższym jest coraz powszechniejsze wśród młodych Polek i Polaków, a w szeregach studentów nie brakuje rodziców i osób o ugruntowanej pozycji na rynku pracy. Bazą empiryczną artykułu jest materiał zebrany w badaniu jakościowym przeprowadzonym na przełomie 2017 i 2018 roku. Na potrzeby artykułu przeanalizowano 30 wywiadów z jednocześnie pracującymi i studiującymi rodzicami. Respondenci łączą lub łączyli pracę zawodową, zdobywanie dyplomu uczelni oraz wychowywanie dzieci w różnym wieku (od 0 do 15 lat). Zaprezentowane wyniki wskazują na występowanie konfliktu ról, jednocześnie pokazując zróżnicowanie i uzależnienie poczucia konfliktu od takich elementów jak płeć, wsparcie społeczne czy też instytucjonalne. Konflikt w tej analizie jest ściśle powiązany z koncepcją „chciwych instytucji”, jakimi są edukacja, rodzicielstwo i praca zawodowa. Widoczna jest również normalizacja łączenia tych trzech aspektów życia jednostki przy jednoczesnym poczuciu konieczności realizowania się na wszystkich polach.
Pobrania
Bibliografia
Anielska Agnieszka (2017) Edukacja dorosłych w ofercie szkół wyższych. Strategie uczelni w świetle teorii zależności od zasobów. „Edukacja”, t. 3, nr 142, s. 94–108.
Google Scholar
Arnett Jeffrey Jensen (2014) Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Bobrowicz Barbara (2007) Alokacja czasu: praca zawodowa i edukacja versus funkcje opiekuńcze i prace domowe [w:] Irena E. Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wóycicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 81–131.
Google Scholar
Bojarska Anna (2017) Przeżywanie macierzyństwa podjętego w trakcie studiów na przykładzie studentek lubelskich uczelni. „Roczniki Pedagogiczne”, t. 6, nr 3, s. 69–93.
Google Scholar
Carney-Crompton Shawn, Tan Josephine (2002) Support systems, psychological functioning, and academic performance of nontraditional female students. „Adult Education Quarterly”, vol. 52, no. 2, s. 140–154.
Google Scholar
Chung Ethel, Turnbull Deborah, Chur-Hansen Anna (2014) Who are ‘non-traditional students’? A systematic review of published definitions in research on mental health of tertiary students. „Educational Research and Reviews”, vol. 9, no. 22, s. 1224–1238.
Google Scholar
Coser Lewis A. (1974) Greedy institutions; patterns of undivided commitment. New York: The Free Press.
Google Scholar
Currie Jan, Harris Patricia, Thiele Bev (2000) Sacrifices in greedy universities: are they gendered? „Gender and Education”, vol. 12, no. 3, s. 269–291.
Google Scholar
Dahrendorf Ralf (1973) Homo Sociologicus. London: Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar
Eurofound (2014) Mapping youth transitions in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union [dostęp 15 czerwca 2017 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2014/labour-market/mapping-youth-transitions-in-europe
Google Scholar
Eurostat (2018a) Population by educational attainment level, sex and age – main indicators [dostęp 7 października 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
Google Scholar
Eurostat (2018b) EU Indicators in the Field of Youth [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/eurostat/web/youth/data/eu-dashboard
Google Scholar
Fenton Steve, Dermott Esther (2006) Fragmented careers? Winners and losers in young adult labour markets. „Work, Employment and Society”, vol. 20, no. 2, s. 205–221.
Google Scholar
Furlong Andy (1992) Growing up in a classless society? School to work transitions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar
Goffman Erving (2011) Człowiek w teatrze życia codziennego. Przełożyli Paweł Śpiewak, Helena Datner-Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Goode William J. (1960) A Theory of Role Strain. „American Sociological Review”, vol. 25, no. 4, s. 483–496.
Google Scholar
Grabowska-Lusińska Izabela (2012) Raport końcowy z monitoringu losów zawodowych absolwentów. [niepublikowany komputeropis].
Google Scholar
Gregory Abigail, Milner Susan (2009) Editorial: work–life balance: a matter of choice? „Gender, Work & Organization”, vol. 16, no. 1, s. 1–13.
Google Scholar
GUS (2011) Wejście ludzi młodych na rynek pracy w Polsce w 2009 r. [dostęp 16 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/wejscie-ludzi-mlodych-na-rynek-pracy-w-polsce-w-2009-r-,2,1.html
Google Scholar
GUS (2013) Kształcenie dorosłych 2011 [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/ksztalcenie-doroslych-2011,3,2.html
Google Scholar
GUS (2016) Małżeństwa oraz dzietność w Polsce [dostęp 16 maja 2018 r.] Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/23/1/1/malzenstwa_i_dzietnosc_w_polsce.pdf
Google Scholar
GUS (2017) Osoby młode na rynku pracy w 2016 r. [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf›https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf
Google Scholar
GUS (2019) Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2018/2019 (wyniki wstępne) [dostęp 25 października 2019 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-w-roku-akademickim-20182019-wynikiwstepne,8,6.html
Google Scholar
Haponiuk Marzena (2014) Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce. „Zeszyty Naukowe”, nr 1, s 38–51.
Google Scholar
Hochschild Arlie R. (1997) The Time Bind. When Work becomes Home and Home Becomes Work. New York: Metropolitan Books.
Google Scholar
Home Alice M. (1997) Learning the hard way: Role strain, stress, role demands, and support in multiple-role women students. „Journal of Social Work Education”, vol. 33, no. 2, s. 335–347.
Google Scholar
Inglot-Brzęk Elżbieta (2012) Przemiany demograficzne a rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce. „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, t. 26, s. 216–229.
Google Scholar
Jelonek Magdalena, Antosz Patrycja, Balcerzak-Raczyńska Anna (2014) Przyszłe kadry polskiej gospodarki. Na podstawie badań studentów oraz analizy kierunków kształcenia zrealizowanych w 2013 roku w ramach IV edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/20014.pdf
Google Scholar
Jelonek Magdalena, Kasparek Krzysztof, Magierowski Mateusz (2015) Młodzi na rynku pracy-pracownicy, przedsiębiorcy, bezrobotni: na podstawie analizy kierunków kształcenia zrealizowanej w 2014 roku w ramach V edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 10 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.uj.edu.pl/documents/102715934/2e0bba6c-e1e6-4248-8a4e-443f8573fca0
Google Scholar
Konecki Krzysztof T. (2018) Problem ontologicznej niepewności. Czego możemy się nauczyć od socjologii dzisiaj? Inspiracje buddyzmem zen. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, s. 50−83.
Google Scholar
Kotowska Irena E. (2007) Sytuacja kobiet powracających na rynek pracy po przerwie spowodowanej macierzyństwem i opieką nad dzieckiem [w:] Julian Auleytner, red., Wieloaspektowa diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy. Raport końcowy. EFS, SPO RZL 1.6(b). Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, s. 30–45.
Google Scholar
Kotowska Irena E., Sztanderska Urszula, Wóycicka Irena, red., (2007) Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar.
Google Scholar
Liberska Hanna (2007) Współczesny obraz moratorium [w:] Barbara Harwas-Napierała, Hanna Liberska, red., Tożsamość a współczesność. Nowe tendencje i zagrożenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 25–52.
Google Scholar
Litwiński Jacek (2007) Aktywność edukacyjna [w:] I rena E . Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wójcicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 219–238.
Google Scholar
Marshall Gordon, ed., (1998) A dictionary of sociology. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
Milkie Melissa A., Peltola Pia (1999) Playing all the roles: Gender and the work-family balancing act. „Journal of Marriage and the Family”, vol. 61, no. 2, s. 476–490.
Google Scholar
Neale Bren i in. (2015) Researching the lives of young fathers: The following Young Fathers Study & Dataset. „Following Young Fathers Briefing Paper No. 8”, s.1−71.
Google Scholar
Orczykowska Anna (2016) Szkolnictwo wyższe a wymagania rynku pracy. „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 28, nr 2, s. 49–64.
Google Scholar
Parsons Talcott (2009) System społeczny. Przełożył Michał Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar
Pustułka Paula, Ślusarczyk Magdalena (2016) Work-life balance in the Polish migrant families settled in Norway. „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, t. 17, nr 3, s. 71–91.
Google Scholar
Ricco Robert, Sabet Sarah, Clough Cassandra (2009) College mothers in the dual roles of student and parent: Implications for their children’s attitudes toward school. „Merrill-Palmer Quarterly”, vol. 55, no. 1, s. 79–110.
Google Scholar
Rosińska-Kordasiewicz, A. (2008). Służąca, pracownik, domownik. Polki jako pomoce domowe w Neapolu w kontekście retradycjonalizacji instytucji. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 52, nr 2.
Google Scholar
Ruszkiewicz Dorota (2012) Macierzyństwo w czasie studiów. „Pedagogika Rodziny”, t. 2, nr 4, s. 175–187.
Google Scholar
Sadura Przemysław (2018) Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Sarnowska Justyna, Grabowska Izabela (2018) Pracująco-studiujący. Przejście z edukacji do zatrudnienia socjologów i kulturoznawców na przykładzie prywatnego uniwersytetu w Polsce. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”, t. 9, s. 47–62.
Google Scholar
Sarnowska Justyna, Winogrodzka Dominika, Pustułka Paula (2018) The changing meanings of work among university-educated young adults from a temporal perspective. „Przegląd Socjologiczny/Sociological Review”, vol. 67, no. 3, s. 111−134.
Google Scholar
Sarnowska Justyna i in. (2016) Łączenie edukacji z pracą jako wyznacznik współczesnego pokolenia młodych dorosłych w potransformacyjnej Polsce? „Prace o Młodych / Youth Working Papers”, 1/2016, s. 1−48.
Google Scholar
Scott Catherine, Burns Ailsa, Cooney George (1996) Reasons for discontinuing study: The case of mature age female students with children. „Higher education”, vol. 31, no. 2, s. 233–253.
Google Scholar
Settersten Richard A. Jr. (2007) Passages to adulthood: Linking demographic change and human development. „European Journal of Population”, vol. 23, no. 3–4, s. 251–272.
Google Scholar
Slany Krystyna (2013) Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Slany Krystyna, Krzaklewska Ewa, Warat Marta (2016) Wzory życia rodzinnego w kontekście równości płci: między tradycją a partnerstwem [w:] Iwona Przybył, Aldona Żurek, red., Role rodzinne. Między przystosowaniem a kreacją. Poznań: Wydawnictwo UAM, s. 77–96.
Google Scholar
Stone, Catherine, O’Shea Sarah Elizabeth (2013) Time, money, leisure and guilt-the gendered challenges of higher education for mature-age students. „Australian Journal of Adult Learning”, vol. 53 no. 1, s. 95–116.
Google Scholar
Szafraniec Krystyna (2012) Młodość jako wyłaniający się problem i nowa polityczna siła. „Nauka”, t. 1, s. 101–122.
Google Scholar
Szafraniec Krystyna i in. (2017) Zmiana warty. Młode pokolenie a transformacje we wschodniej Europie i Azji. Warszawa: Scholar.
Google Scholar
Szulc Tadeusz (2016) Dynamika przemian w szkolnictwie wyższym w Polsce a realizacja procesu bolońskiego. „ Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 24, nr 2, s. 7–36.
Google Scholar
Titkow Anna (2007) Tożsamość polskich kobiet: Ciągłość, zmiana, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar
Tones Megan i in. (2009) Supporting mature-aged students from a low socioeconomic background. „Higher Education”, vol. 58, no. 4, s. 505-529.
Google Scholar
Van Rhijn Tricia M. (2014) Barriers, enablers, and strategies for success identified by undergraduate student parents. „Canadian Journal for New Scholars in Education”, vol. 5, no. 1, s. 1–11.
Google Scholar
Van Rhijn Tricia M., Lero Donna S. (2014) The influence of self-efficacy beliefs for student parents attending university. „International Journal of Lifelong Education”, vol. 33, no. 4, s. 541–555.
Google Scholar
Wrzesień Witold (2016) Kilka uwag o pokoleniowej sytuacji współczesnej polskiej młodzieży. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 78, nr 1, s. 229–241.
Google Scholar
Wyn Joanna, Dwyer Peter (1999) New directions in research on youth in transition. „Journal of youth studies”, vol. 2(1), s. 5–21.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
