Nowe oblicza konfliktu ról wśród młodych Polek i Polaków w świetle łączenia rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową

Izabela Mleczko; Paula Pustułka; Justyna Sarnowska; Marta Buler

doi:10.18778/1733-8069.15.4.06

Autor

Izabela Mleczko Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-3734-7951
Paula Pustułka Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa https://orcid.org/0000-0001-6679-0365
Justyna Sarnowska Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa https://orcid.org/0000-0001-5376-7625
Marta Buler Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa https://orcid.org/0000-0001-7205-4831

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.4.06

Słowa kluczowe:

konflikt ról, młodzi, przejście z edukacji na rynek pracy, rodzicielstwo

Abstrakt

Tematykę artykułu stanowi łączenie rodzicielstwa ze studiami i pracą zawodową, które jest wyjątkową egzemplifikacją współczesnego nakładania się ról i wyzwań wynikających z konfliktu doświadczanego przez młode osoby realizujące jednocześnie liczne, konkurencyjne względem siebie role społeczne. Jest to efekt wyłaniający się z szerszego kontekstu społecznego, w którym zdobywanie wykształcenia na poziomie wyższym jest coraz powszechniejsze wśród młodych Polek i Polaków, a w szeregach studentów nie brakuje rodziców i osób o ugruntowanej pozycji na rynku pracy. Bazą empiryczną artykułu jest materiał zebrany w badaniu jakościowym przeprowadzonym na przełomie 2017 i 2018 roku. Na potrzeby artykułu przeanalizowano 30 wywiadów z jednocześnie pracującymi i studiującymi rodzicami. Respondenci łączą lub łączyli pracę zawodową, zdobywanie dyplomu uczelni oraz wychowywanie dzieci w różnym wieku (od 0 do 15 lat). Zaprezentowane wyniki wskazują na występowanie konfliktu ról, jednocześnie pokazując zróżnicowanie i uzależnienie poczucia konfliktu od takich elementów jak płeć, wsparcie społeczne czy też instytucjonalne. Konflikt w tej analizie jest ściśle powiązany z koncepcją „chciwych instytucji”, jakimi są edukacja, rodzicielstwo i praca zawodowa. Widoczna jest również normalizacja łączenia tych trzech aspektów życia jednostki przy jednoczesnym poczuciu konieczności realizowania się na wszystkich polach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Izabela Mleczko - Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

Izabela Mleczko, absolwentka Uniwersytetu SWPS; specjalizuje się w zagadnieniach rynku pracy i edukacji. Jest praktykującym doradcą zawodowym młodzieży oraz dorosłych.

Paula Pustułka - Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

Paula Pustułka, dr, adiunkt na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu SWPS w Warszawie. W ośrodku badawczym „Młodzi w Centrum LAB” zajmuje się tematyką międzynarodowych migracji, życiem młodych ludzi, zmianami w obrębie rodziny, gender studies oraz metodologią badań jakościowych.

Justyna Sarnowska - Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

Justyna Sarnowska, dr, adiunkt na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu SWPS. Interesuje się procesem wchodzenia na rynek pracy i osiągania dorosłości. Bada młodych Polaków doświadczających różnych form mobilności społecznej i przestrzennej.

Marta Buler - Uniwersytet SWPS, ul. Chodakowska 19/31, 03-815 Warszawa

Marta Buler, doktorantka socjologii na Uniwersytecie SWPS oraz stypendystka NCN. Prowadzi badania z zakresu wpływu migracji na kształt i funkcjonowanie rodziny. Interesuje się zagadnieniami z zakresu studiów nad rodziną oraz gender studies.

Bibliografia

Anielska Agnieszka (2017) Edukacja dorosłych w ofercie szkół wyższych. Strategie uczelni w świetle teorii zależności od zasobów. „Edukacja”, t. 3, nr 142, s. 94–108.
Google Scholar

Arnett Jeffrey Jensen (2014) Emerging adulthood: The winding road from the late teens through the twenties. New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Bobrowicz Barbara (2007) Alokacja czasu: praca zawodowa i edukacja versus funkcje opiekuńcze i prace domowe [w:] Irena E. Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wóycicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 81–131.
Google Scholar

Bojarska Anna (2017) Przeżywanie macierzyństwa podjętego w trakcie studiów na przykładzie studentek lubelskich uczelni. „Roczniki Pedagogiczne”, t. 6, nr 3, s. 69–93.
Google Scholar

Carney-Crompton Shawn, Tan Josephine (2002) Support systems, psychological functioning, and academic performance of nontraditional female students. „Adult Education Quarterly”, vol. 52, no. 2, s. 140–154.
Google Scholar

Chung Ethel, Turnbull Deborah, Chur-Hansen Anna (2014) Who are ‘non-traditional students’? A systematic review of published definitions in research on mental health of tertiary students. „Educational Research and Reviews”, vol. 9, no. 22, s. 1224–1238.
Google Scholar

Coser Lewis A. (1974) Greedy institutions; patterns of undivided commitment. New York: The Free Press.
Google Scholar

Currie Jan, Harris Patricia, Thiele Bev (2000) Sacrifices in greedy universities: are they gendered? „Gender and Education”, vol. 12, no. 3, s. 269–291.
Google Scholar

Dahrendorf Ralf (1973) Homo Sociologicus. London: Routledge and Kegan Paul.
Google Scholar

Eurofound (2014) Mapping youth transitions in Europe. Luxembourg: Publications Office of the European Union [dostęp 15 czerwca 2017 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.eurofound.europa.eu/publications/report/2014/labour-market/mapping-youth-transitions-in-europe
Google Scholar

Eurostat (2018a) Population by educational attainment level, sex and age – main indicators [dostęp 7 października 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/submitViewTableAction.do
Google Scholar

Eurostat (2018b) EU Indicators in the Field of Youth [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://ec.europa.eu/eurostat/web/youth/data/eu-dashboard
Google Scholar

Fenton Steve, Dermott Esther (2006) Fragmented careers? Winners and losers in young adult labour markets. „Work, Employment and Society”, vol. 20, no. 2, s. 205–221.
Google Scholar

Furlong Andy (1992) Growing up in a classless society? School to work transitions. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar

Goffman Erving (2011) Człowiek w teatrze życia codziennego. Przełożyli Paweł Śpiewak, Helena Datner-Śpiewak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Goode William J. (1960) A Theory of Role Strain. „American Sociological Review”, vol. 25, no. 4, s. 483–496.
Google Scholar

Grabowska-Lusińska Izabela (2012) Raport końcowy z monitoringu losów zawodowych absolwentów. [niepublikowany komputeropis].
Google Scholar

Gregory Abigail, Milner Susan (2009) Editorial: work–life balance: a matter of choice? „Gender, Work & Organization”, vol. 16, no. 1, s. 1–13.
Google Scholar

GUS (2011) Wejście ludzi młodych na rynek pracy w Polsce w 2009 r. [dostęp 16 sierpnia 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/wejscie-ludzi-mlodych-na-rynek-pracy-w-polsce-w-2009-r-,2,1.html
Google Scholar

GUS (2013) Kształcenie dorosłych 2011 [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/ksztalcenie-doroslych-2011,3,2.html
Google Scholar

GUS (2016) Małżeństwa oraz dzietność w Polsce [dostęp 16 maja 2018 r.] Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5468/23/1/1/malzenstwa_i_dzietnosc_w_polsce.pdf
Google Scholar

GUS (2017) Osoby młode na rynku pracy w 2016 r. [dostęp 8 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf›https://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5821/13/1/1/osoby_mlode_na_rynku_pracy_w_2016r.pdf
Google Scholar

GUS (2019) Szkolnictwo wyższe w roku akademickim 2018/2019 (wyniki wstępne) [dostęp 25 października 2019 r.]. Dostępny w Internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/edukacja/edukacja/szkolnictwo-wyzsze-w-roku-akademickim-20182019-wynikiwstepne,8,6.html
Google Scholar

Haponiuk Marzena (2014) Sytuacja kobiet na rynku pracy w Polsce. „Zeszyty Naukowe”, nr 1, s 38–51.
Google Scholar

Hochschild Arlie R. (1997) The Time Bind. When Work becomes Home and Home Becomes Work. New York: Metropolitan Books.
Google Scholar

Home Alice M. (1997) Learning the hard way: Role strain, stress, role demands, and support in multiple-role women students. „Journal of Social Work Education”, vol. 33, no. 2, s. 335–347.
Google Scholar

Inglot-Brzęk Elżbieta (2012) Przemiany demograficzne a rozwój szkolnictwa wyższego w Polsce. „Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy”, t. 26, s. 216–229.
Google Scholar

Jelonek Magdalena, Antosz Patrycja, Balcerzak-Raczyńska Anna (2014) Przyszłe kadry polskiej gospodarki. Na podstawie badań studentów oraz analizy kierunków kształcenia zrealizowanych w 2013 roku w ramach IV edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 15 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/20014.pdf
Google Scholar

Jelonek Magdalena, Kasparek Krzysztof, Magierowski Mateusz (2015) Młodzi na rynku pracy-pracownicy, przedsiębiorcy, bezrobotni: na podstawie analizy kierunków kształcenia zrealizowanej w 2014 roku w ramach V edycji projektu Bilans Kapitału Ludzkiego [dostęp 10 maja 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.uj.edu.pl/documents/102715934/2e0bba6c-e1e6-4248-8a4e-443f8573fca0
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2018) Problem ontologicznej niepewności. Czego możemy się nauczyć od socjologii dzisiaj? Inspiracje buddyzmem zen. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 14, s. 50−83.
Google Scholar

Kotowska Irena E. (2007) Sytuacja kobiet powracających na rynek pracy po przerwie spowodowanej macierzyństwem i opieką nad dzieckiem [w:] Julian Auleytner, red., Wieloaspektowa diagnoza sytuacji kobiet na rynku pracy. Raport końcowy. EFS, SPO RZL 1.6(b). Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, s. 30–45.
Google Scholar

Kotowska Irena E., Sztanderska Urszula, Wóycicka Irena, red., (2007) Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Liberska Hanna (2007) Współczesny obraz moratorium [w:] Barbara Harwas-Napierała, Hanna Liberska, red., Tożsamość a współczesność. Nowe tendencje i zagrożenia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 25–52.
Google Scholar

Litwiński Jacek (2007) Aktywność edukacyjna [w:] I rena E . Kotowska, Urszula Sztanderska, Irena Wójcicka, red., Aktywność zawodowa i edukacyjna a obowiązki rodzinne w Polsce: w świetle badań empirycznych. Warszawa: Scholar, s. 219–238.
Google Scholar

Marshall Gordon, ed., (1998) A dictionary of sociology. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Milkie Melissa A., Peltola Pia (1999) Playing all the roles: Gender and the work-family balancing act. „Journal of Marriage and the Family”, vol. 61, no. 2, s. 476–490.
Google Scholar

Neale Bren i in. (2015) Researching the lives of young fathers: The following Young Fathers Study & Dataset. „Following Young Fathers Briefing Paper No. 8”, s.1−71.
Google Scholar

Orczykowska Anna (2016) Szkolnictwo wyższe a wymagania rynku pracy. „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 28, nr 2, s. 49–64.
Google Scholar

Parsons Talcott (2009) System społeczny. Przełożył Michał Kaczmarczyk. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.
Google Scholar

Pustułka Paula, Ślusarczyk Magdalena (2016) Work-life balance in the Polish migrant families settled in Norway. „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, t. 17, nr 3, s. 71–91.
Google Scholar

Ricco Robert, Sabet Sarah, Clough Cassandra (2009) College mothers in the dual roles of student and parent: Implications for their children’s attitudes toward school. „Merrill-Palmer Quarterly”, vol. 55, no. 1, s. 79–110.
Google Scholar

Rosińska-Kordasiewicz, A. (2008). Służąca, pracownik, domownik. Polki jako pomoce domowe w Neapolu w kontekście retradycjonalizacji instytucji. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 52, nr 2.
Google Scholar

Ruszkiewicz Dorota (2012) Macierzyństwo w czasie studiów. „Pedagogika Rodziny”, t. 2, nr 4, s. 175–187.
Google Scholar

Sadura Przemysław (2018) Państwo, szkoła, klasy. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Sarnowska Justyna, Grabowska Izabela (2018) Pracująco-studiujący. Przejście z edukacji do zatrudnienia socjologów i kulturoznawców na przykładzie prywatnego uniwersytetu w Polsce. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”, t. 9, s. 47–62.
Google Scholar

Sarnowska Justyna, Winogrodzka Dominika, Pustułka Paula (2018) The changing meanings of work among university-educated young adults from a temporal perspective. „Przegląd Socjologiczny/Sociological Review”, vol. 67, no. 3, s. 111−134.
Google Scholar

Sarnowska Justyna i in. (2016) Łączenie edukacji z pracą jako wyznacznik współczesnego pokolenia młodych dorosłych w potransformacyjnej Polsce? „Prace o Młodych / Youth Working Papers”, 1/2016, s. 1−48.
Google Scholar

Scott Catherine, Burns Ailsa, Cooney George (1996) Reasons for discontinuing study: The case of mature age female students with children. „Higher education”, vol. 31, no. 2, s. 233–253.
Google Scholar

Settersten Richard A. Jr. (2007) Passages to adulthood: Linking demographic change and human development. „European Journal of Population”, vol. 23, no. 3–4, s. 251–272.
Google Scholar

Slany Krystyna (2013) Zagadnienia małżeństwa i rodzin w perspektywie feministyczno-genderowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Slany Krystyna, Krzaklewska Ewa, Warat Marta (2016) Wzory życia rodzinnego w kontekście równości płci: między tradycją a partnerstwem [w:] Iwona Przybył, Aldona Żurek, red., Role rodzinne. Między przystosowaniem a kreacją. Poznań: Wydawnictwo UAM, s. 77–96.
Google Scholar

Stone, Catherine, O’Shea Sarah Elizabeth (2013) Time, money, leisure and guilt-the gendered challenges of higher education for mature-age students. „Australian Journal of Adult Learning”, vol. 53 no. 1, s. 95–116.
Google Scholar

Szafraniec Krystyna (2012) Młodość jako wyłaniający się problem i nowa polityczna siła. „Nauka”, t. 1, s. 101–122.
Google Scholar

Szafraniec Krystyna i in. (2017) Zmiana warty. Młode pokolenie a transformacje we wschodniej Europie i Azji. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Szulc Tadeusz (2016) Dynamika przemian w szkolnictwie wyższym w Polsce a realizacja procesu bolońskiego. „ Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, t. 24, nr 2, s. 7–36.
Google Scholar

Titkow Anna (2007) Tożsamość polskich kobiet: Ciągłość, zmiana, konteksty. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Tones Megan i in. (2009) Supporting mature-aged students from a low socioeconomic background. „Higher Education”, vol. 58, no. 4, s. 505-529.
Google Scholar

Van Rhijn Tricia M. (2014) Barriers, enablers, and strategies for success identified by undergraduate student parents. „Canadian Journal for New Scholars in Education”, vol. 5, no. 1, s. 1–11.
Google Scholar

Van Rhijn Tricia M., Lero Donna S. (2014) The influence of self-efficacy beliefs for student parents attending university. „International Journal of Lifelong Education”, vol. 33, no. 4, s. 541–555.
Google Scholar

Wrzesień Witold (2016) Kilka uwag o pokoleniowej sytuacji współczesnej polskiej młodzieży. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 78, nr 1, s. 229–241.
Google Scholar

Wyn Joanna, Dwyer Peter (1999) New directions in research on youth in transition. „Journal of youth studies”, vol. 2(1), s. 5–21.
Google Scholar