„Były problemy ze znalezieniem pracy”. Doświadczenia osób głuchoniewidomych na rynku pracy

Tomasz Kasprzak

doi:10.18778/1733-8069.21.1.03

Autor

Tomasz Kasprzak Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0003-0955-3464

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.1.03

Słowa kluczowe:

osoba głuchoniewidoma, rynek pracy, aktywizacja zawodowa

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie uwarunkowań podejmowania pracy przez osoby głuchoniewidome w Polsce oraz ich szans zatrudnieniowych. Opracowanie jest relacją z badań, które autor zrealizował w latach 2022–2023 wśród osób głuchoniewidomych oraz osób związanych ze środowiskiem osób głuchoniewidomych (m.in. z wolontariuszką i tłumaczem-przewodnikiem). W ich ramach przeprowadzono dziesięć autobiograficznych wywiadów narracyjnych. Badane przez autora osoby głuchoniewidome doświadczyły stereotypowego postrzegania i niechęci do ich zatrudnienia. Wyniki badań wskazują na potrzebę tworzenia szkół zawodowych skierowanych wyłącznie do uczniów głuchoniewidomych, a następnie wsparcia instytucjonalnego i pozainstytucjonalnego ze strony środowiska w wejściu na rynek pracy. Badania lokowane są w obrębie disability studies i deaf blind studies.

Pobrania

Biogram autora

Tomasz Kasprzak - Uniwersytet Śląski w Katowicach

Doktor, adiunkt badawczo-dydaktyczny w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Główne obszary jego zainteresowań to socjologia niepełnosprawności i deaf blind studies.

Bibliografia

Bloeming-Wolbrink Kitty A., Janseen Marleen J., Weerth Carolina de, Ruijssenaars Wied A.J.J.M., Sweep Fred C.G.J., Eijsbouts Agnes, Riksen-Walraven J. Marianne A. (2012), Stress in adults with congenital deafblindness and an intellectual disability: Information from their cortisol curves, „British Journal of Visual Impairment”, vol. 30(3), s. 149–159, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/0264619612456375#tab-contributors [dostęp: 5.03.2024].
Google Scholar

Bodsworth Sarah M., Clare Isabel C.H., Simblett Sara K., Deafblind UK (2011), Deafblindness and mental health: Psychological distress and unmet need among adults with dual sensory impairment, „British Journal of Visual Impairment”, vol. 29(1), s. 6–26, https://doi.org/10.1177/0264619610387495
Google Scholar

Charmaz Kathy (2009), Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Ehn Mattias, Möller Kerstin, Danermark Berth, Möller Claes (2016), The Relationship between Work and Health in Persons with Usher Syndrome Type 2, „Journal of Visual Impairment & Blindness”, vol. 110(4), s. 233–244, https://doi.org/10.1177/0145482X1611000403
Google Scholar

Ehn Mattias, Wahlqvist Moa, Möller Claes, Anderzén-Carlsson Agneta (2020), The lived experiences of work and health of people living with deaf-blindness due to Usher syndrome type 2, „International Journal of Qualitative Studies in Health and Well-being”, vol. 15(1), s. 1–12, https://doi.org/10.1080/17482631.2020.1846671
Google Scholar

Ellis Liz, Hodges Liz (2013), Life and change with Usher. The experiences of diagnosis for people with Usher Syndrome, Birmingham: University of Birmingham.
Google Scholar

Gąciarz Barbara (2014), Przemyśleć niepełnosprawność na nowo. Od instytucji państwa opiekuńczego do integracji aktywizacji społecznej, „Studia Socjologiczne”, nr 2(213), s. 15–42.
Google Scholar

Gąciarz Barbara, Giermanowska Ewa (red.) (2009), Zatrudniając niepełnosprawnych: wiedza, opinie i doświadczenia pracodawców, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (2016), Niepełnosprawni. Ukryty segment polskiego rynku pracy, „Prakseologia”, nr 158, t. 1, s. 275–298.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (2018), O roli socjologii i socjologów w diagnozowaniu i wspieraniu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, [w:] Łukasz Koperski (red.), Niepełnosprawność w socjologii. Stan obecny i perspektywy rozwoju, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, s. 43–60.
Google Scholar

Giermanowska Ewa, Racław Mariola (2014), Pomiędzy polityką życia, emancypacją i jej pozorowaniem. Pytania o nowy model polityki społecznej wobec zatrudnienia osób niepełnosprawnych, „Studia Socjologiczne”, nr 2(213), s. 107–127.
Google Scholar

Giermanowska Ewa, Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka, Racław Mariola, Zakrzewska-Manterys Elżbieta (2015), Niedokończona emancypacja. Wejście niepełnosprawnych absolwentów szkół wyższych na rynek pracy, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Giermanowska Ewa (red.) (2014), Zatrudniając niepełnosprawnych. Dobre praktyki pracodawców w Polsce i innych krajach Europy, Kraków: Wydawnictwo AGH.
Google Scholar

Glaser Barney G. (1978), Theoretical Sensitivity. Advances in the Methodology of Grounded Theory, San Francisco: The Sociology Press.
Google Scholar

Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (2009), Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Jakoniuk-Diallo Anna (2020), Formy komunikacji wykorzystywane w porozumiewaniu się osób głuchoniewidomych, „Studia Edukacyjne”, nr 57, s. 67–75, https://doi.org/10.14746/se.2020.57.5
Google Scholar

Kaźmierska Kaja, Waniek Katarzyna (2020), Autobiograficzny wywiad narracyjny. Metoda – technika – analiza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, https://doi.org/10.18778/8142-868-2
Google Scholar

Kocejko Magdalena (2017), Specyfika zatrudnienia wspomaganego osób głuchoniewidomych, [w:] Ewa Domagała-Zyśk, Grzegorz Wiącek, Małgorzata Książek (red.), Świat osób głuchoniewidomych. Wyzwania współczesności, Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 215–230.
Google Scholar

Kodeks etyki socjologa (2012), https://pts.org.pl/wp-content/uploads/2016/04/kodeks.pdf [dostęp: 5.03.2024].
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2000), Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Masłyk Tomasz (2023), Osoby z niepełnosprawnościami w pracy. Analiza porównawcza cech pracy i oceny satysfakcji z pracy osób z niepełnosprawnościami i osób sprawnych, „Polityka Społeczna”, nr 9, s. 8–16.
Google Scholar

Najwyższa Izba Kontroli (2021), Aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych przez powiatowe urzędy pracy, https://www.nik.gov.pl/plik/id,25417,vp,28178.pdf [dostęp: 5.03.2024].
Google Scholar

Racław Mariola (2018), Sprawny badacz wśród niepełnosprawnych badanych. Wybrane etyczne i polityczne ograniczenia procesu gromadzenia i upowszechniania danych, „Societas/Communitas”, nr 2(2), s. 161–180.
Google Scholar

Rymsza Marek (2013), Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Rymsza Marek (2016), Niepełnosprawny jako aktywny obywatel – problematyka integracji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce, [w:] Elżbieta Zakrzewska-Manterys, Jakub Niedbalski (red.), Samodzielni, zaradni, niezależni. Ludzie niepełnosprawni w systemie polityki, pracy i edukacji, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 13–46, https://doi.org/10.18778/8088-074-0.02
Google Scholar

Second Global Report on the Situation of Persons with Deafblindness. Good Practices and Recommendation for the Inclusion of Persons with Deafblindness (2023), https://wfdb.eu/wp-content/uploads/2023/03/ENG_WFDB-2nd-Global-Report_-FINAL-V6.pdf [dostęp: 5.03.2024].
Google Scholar

Simcock Peter (2016), One of society’s most vulnerable groups? A systematically conducted literature review exploring the vulnerability of deafblind people, „Health & Social Care in the Community”, vol. 25(3), s. 813–839, https://doi.org/10.1111/hsc.12317
Google Scholar

Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym (2016), Głuchoniewidomi w Polsce 2016, Warszawa.
Google Scholar

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 1997 r. Nr 123, poz. 776).
Google Scholar

Wojda Piotr, Kozłowski Grzegorz (2021), Wspieranie osób głuchoniewidomych w komunikowaniu się i przewodnictwie w świetle polskich rozwiązań prawnych i nowych propozycji, „Rocznik Przekładoznawczy”, nr 16, s. 229–255, https://doi.org/10.12775/RP.2021.011
Google Scholar

Zaorska Marzenna (1998), Rewalidacja indywidualna głuchoniewidomych dzieci w wieku przedszkolnym na podstawie studium przypadku, [w:] Stanisław Kowalik, Augustyn Bańka (red.), Perspektywy rehabilitacji osób głuchoniewidomych, Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, s. 121–130.
Google Scholar