Autonomiczna czy kontrolowana? O motywacji pracowników platformowych w systemie pracy na żądanie w Polsce

Dominika Polkowska

doi:10.18778/1733-8069.20.1.06

Autor

Dominika Polkowska Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-6698-5821

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.20.1.06

Słowa kluczowe:

praca platformowa, teoria autodeterminacji, motywacja do pracy

Abstrakt

Praca za pośrednictwem platform na żądanie obok cech pozytywnych, do których zaliczają się np. elastyczność czasu pracy czy łatwość wejścia i wyjścia, wykazuje również cechy negatywne: wysoki poziom niepewności zatrudnienia, niskie i niepewne zarobki czy wpływ algorytmów, których zasad funkcjonowania nie znamy. Mimo tego coraz więcej osób podejmuje takie zajęcie. Wykorzystując teorię autodeterminacji Deciego i Ryana, artykuł odpowiada na pytanie, jakie rodzaje motywacji – motywacja autonomiczna czy kontrolowana – wyjaśniają podejmowanie pracy platformowej typu offline. Badania przeprowadzone wśród kurierów i kierowców pracujących za pośrednictwem aplikacji w Polsce pokazują, że w tym przypadku mamy do czynienia z obydwoma rodzajami motywacji. Jednak motywacja autonomiczna przeważa nad kontrolowaną, czego przejawem jest zaspokajanie potrzeb autonomii, kompetencji oraz więzi z innymi poprzez wykonywanie pracy platformowej.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Dominika Polkowska - Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Doktor habilitowana, socjolożka, zastępczyni dyrektora Instytutu Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół socjologii pracy i stosunków przemysłowych. Od kilku lat prowadzi badania dotyczące pracy platformowej w kontekście zatrudnienia prekarnego (w tym migrantów) i nowych uregulowań prawnych na poziomie Unii Europejskiej. Wykorzystuje głównie badania jakościowe. Kierowniczka kilku projektów międzynarodowych.

Bibliografia

Cramer Judd, Krueger Alan B. (2016), Disruptive Change in the Taxi Business: The Case of Uber, „American Economic Review: Papers & Proceedings”, vol. 106(5), s. 177–182.
Google Scholar

De Stefano Valerio (2016), The Rise of the ‘Just-in-Time Workforce’: On-Demand Work, Crowd Work and Labour Protection in the ‘Gig-Economy’, „ILO Working Papers”, no. 994899823402676, International Labour Organisation.
Google Scholar

Deci Edward L., Ryan Richard M. (1985), Intrinsic motivation and self-determination in human behavior, New York: Plenum.
Google Scholar

Deci Edward L., Ryan Richard M. (2000), The ‘what’ and ‘why’ of goal pursuits: human needs and the self-determination of behavior, „Psychological Inquiry”, vol. 11(4), s. 227–268.
Google Scholar

Dunn Michael (2020), Making gigs work: digital platforms, job quality and worker motivations, „New Technology, Work and Employment”, vol. 35(2), s. 232–349.
Google Scholar

Eurofound (2023), Gender differences in motivation to engage in platform work, https://eige.europa.eu/publications-resources/publications/gender-differences-motivation-engage-platform-work?language_content_entity=en (dostęp: 7.07.2023).
Google Scholar

European Commission (b.r.), Platform work and the “gig economy”: the JRC COLLEEM surveys of digital labour platforms, https://joint-research-centre.ec.europa.eu/scientific-activities-z/employment/platform-work_en (dostęp: 7.07.2023).
Google Scholar

Fabo Brian, Beblavý Miroslav, Kilhoffer Zachary, Lenaerts Koen (2017), An Overview of European Platforms: Scope and Business Models, Joint Research Centre: Science for Policy Report, Brussels: European Commission.
Google Scholar

Flick Uwe (2010), Projektowanie badania jakościowego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Fusch Patricia, Ness Lawrence R. (2015), Are we there yet? Data saturation in qualitative research, „The Qualitative Report”, vol. 20(9), s. 1408–1416.
Google Scholar

Gagné Marylene, Deci Edward L. (2005), Self-determination theory and work motivation, „Journal of Organizational Behavior”, vol. 26(4), s. 331–362.
Google Scholar

Hakim Catherine (1991), Grateful slaves and self-made women: Fact and fantasy in women’s work orientations, „European Sociological Review”, vol. 7(2), s. 101–121.
Google Scholar

Harmon Ellie, Silberman M. Six (2019), Rating Working Conditions on Digital Labor Platforms, „Computer Supported Cooperative Work”, vol. 28, s. 911–960.
Google Scholar

Hauben Harald, Lenaerts Karolien, Waeyaert Willem (2020), The platform economy and precarious work, Luxembourg: Publication for European Parliament.
Google Scholar

Hua Julietta, Kasturi Ray (2018), Beyond the Precariat: Race, Gender, and Labor in the Taxi and Uber Economy, „Social Identities”, vol. 24(2), s. 271–289.
Google Scholar

Huws Ursula, Spencer Neil H., Syrdal Dag S. (2018), Online, on call: the spread of digitally organised just-in-time working and its implications for standard employment models, „New Technology, Work and Employment”, vol. 33(2), s. 113–129.
Google Scholar

Jabagi Nura, Croteau Anne-Marie, Audebrand Luc K., Marsan Josianne (2019), Gig-workers’ motivation: thinking beyond carrots and sticks, „Journal of Managerial Psychology”, vol. 34, s. 192–213.
Google Scholar

Kalleberg Arne L., Dunn Michael (2016), Good Jobs, Bad Jobs in the Gig Economy, „Perspective on Work”, vol. 20(2), s. 10–14.
Google Scholar

Kashyap Rina, Anjali Bhatia (2018), Taxi Drivers and Taxidars: A Case Study of Uber and Ola in Delhi, „Journal of Developing Societies”, vol. 34(2), s. 1–26.
Google Scholar

Kaufmann Nicolas, Schulze Thimo, Veit Daniel (2011), More than fun and money. Worker Motivation in Crowdsourcing – A Study on Mechanical Turk, „AMCIS”, vol. 340, s. 1–11.
Google Scholar

Kim Namwon, Kyuhan Lee, Jaehwan Lee, Jihae Suh (2023), The motivation to work in an online platform economy money-view or self-view?, „Current Psychology”, 6 July.
Google Scholar

Kowalik Zuzanna, Lewandowski Piotr, Kaczmarczyk Paweł (2023), Job quality gaps between migrant and native gig workers: evidence from Poland, “IZA Discussion Paper Series”, no. 16216, s. 1–39.
Google Scholar

Malin Brenton, Curry Chandler (2017), Free to Work Anxiously: Splintering Precarity Among Drivers for Uber and Lyft, „Communication, Culture and Critique”, vol. 10(2), s. 382–400.
Google Scholar

Meszmann Tibor, Podgórska Karolina, Kolasa-Nowak Agnieszka (2022), Bargaining for working conditions and social rights of migrant workers in Central and Eastern European countries, Bratislava: Central European Labour Studies Institute.
Google Scholar

Mrozowicki Adam, Czarzasty Jan (2020), Oswajanie niepewności. Studia społeczno-ekonomiczne nad młodymi pracownikami sprekaryzowanymi, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Muldoon James, Apostolidis Paul (2023), ‘Neither work nor leisure’: Motivations of microworkers in the United Kingdom on three digital platforms, „New Media & Society”, 12 July.
Google Scholar

Muszyński Karol, Pulignano Valeria, Domecka Markieta, Mrozowicki Adam (2021), Coping with precarity during COVID‐19: A study of platform work in Poland, „International Labour Review”, vol. 161(3), s. 463–485.
Google Scholar

Norlander Peter, Jukic Nenad, Varma Arup, Nestorov Svetlozar (2021), The effects of technological supervision on gig workers: organizational control and motivation of Uber, taxi, and limousine drivers, „The International Journal of Human Resource Management”, vol. 32(19), s. 4053–4077.
Google Scholar

Pesole Annarosa, Urzí Brancati Cesira, Fernández Macías Enrique, Biagi Federico, González Vázquez Ignacio (2018), Platform Workers in Europe, Luxembourg: Office of the European Union.
Google Scholar

Peticca-Harris Amanda, DeGama Nadia, Ravishankar M.N. (2020), Postcapitalist Precarious Work and Those in the ‘Drivers’ Seat: Exploring the Motivations and Lived Experiences of Uber Drivers in Canada, „Organization”, vol. 27(1), s. 36–59.
Google Scholar

Pichault François, McKeown Tui (2019), Autonomy at work in the gig economy: analysing work status, work content and working conditions of independent professionals, „New Technology, Work and Employment”, vol. 34(1), s. 59–72.
Google Scholar

Polkowska Dominika (2019), Does the App Contribute to the Precarization of Work? A Case of Uber Drivers in Poland, „Partecipazione e Conflitto”, vol. 12(3), s. 717–741.
Google Scholar

Polkowska Dominika (2021), Platform work during the COVID-19 pandemic: a case study of Glovo couriers in Poland, „European Societies”, vol. 23(supl), s. S321–S331.
Google Scholar

Porter Lyman W., Lawler III Edward E. (1968), Managerial attitudes and performance, Homewood: Irwin-Dorsey.
Google Scholar

Ravenelle Alexandrea J. (2019), Hustle and Gig. Struggling and Surviving in The Sharing Economy, Oakland: University of California Press.
Google Scholar

Rodgers Gerry, Rodgers Janine (1989), Precarious Jobs in Labour Market Regulation: The Growth of Atypical Employment in Western Europe, Geneva: ILO.
Google Scholar

Rosenblat Alex (2018), Uberland: How Algorithms Are Rewriting the Rules of Work, Oakland: University of California Press.
Google Scholar

Rosenblat Alex, Stark Luke (2016), Algorithmic Labor and Information Asymmetries: A Case Study of Uber’s Drivers, „International Journal of Communication”, vol. 10, s. 3758–3784.
Google Scholar

Ryan Richard M., Connell James (1989), Perceived locus of causality and internalization – examining reasons for acting in two domains, „Journal of Personality and Social Psychology”, vol. 57(5), s. 749–761.
Google Scholar

Ryan Richard M., Deci Edward L. (2017), Self-Determination Theory: Basic Psychological Needs in Motivation, Development, and Wellness, New York: Guilford.
Google Scholar

Schor Juliet B., Attwood-Charles William, Cansoy Mehmet, Ladegaard Isak, Wengronowitz Robert (2020), Dependence and precarity in the platform economy, „Theory and Society”, vol. 49, s. 833–861.
Google Scholar

Umer Hamza (2021), Illusory freedom of physical platform workers: Insights from Uber Eats in Japan, „The Economic and Labour Relations Review”, vol. 32(3), s. 437–452.
Google Scholar

Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r., poz. 2201 ze zm.).
Google Scholar

Vosko Leah, Zukewich Nancy, Cranford Cynthia (2003), Precarious jobs: A new typology of employment, „Perspectives on Labour and Income”, vol. 15(4), s. 16–26.
Google Scholar

Vroom Victor H. (1964), Work and motivation, New York: Wiley.
Google Scholar

Wood Alex (2019), The Taylor Review: Understanding the gig economy, dependency and the complexities of control, „New Technology, Work and Employment”, vol. 34(2), s. 111–115.
Google Scholar

Wood Alex (2020), Despotism on Demand. How Power Operates in the Flexible Workplace, Ithaca: Cornell University Press.
Google Scholar

Wood Alex, Graham Mark, Lehdonvirta Vili, Hjorth Isis (2019), Good Gig, Bad Gig: Autonomy and Algorithmic Control in the Global Gig Economy, „Work, Employment and Society”, vol. 33(1), s. 56–75.
Google Scholar

Wojtowicz Ewa (2014), Motywowanie do szczęścia poprzez wspieranie autonomii dziecka – perspektywa autodeterminacji, „Kwartalnik Naukowy”, nr 3, s. 29–37.
Google Scholar

Zwysen Wouter, Piasna Agnieszka (2023), Juggling Online Gigs with Offline Jobs: How Local Labour Markets Are Driving the Growth in Internet and Platform Work, „ETUI Research Paper – Working Paper”, no. 02.
Google Scholar