Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2023-11-29. Przeczytaj wersję najnowszą.

Ocena sprawności językowej, komunikacyjnej i grafomotorycznej na przykładzie opisu. Studium przypadku ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.07.04

Słowa kluczowe:

niepełnosprawność intelektualna, język mówiony, język pisany, sprawność językowa, opis, grafomotoryka

Abstrakt

Niniejszy artykuł poświęcony jest problematyce opisu jako formy wypowiedzi mówionej i pisanej na przykładzie wypowiedzi/tekstów jednego ucznia z niepełnosprawnością w stopniu lekkim. Została w nim przeprowadzona ocena wypowiedzi pisanej na podstawie profilu grafomotorycznego, ocena zasobu leksykalnego oraz ocena struktury wypowiedzi. Analiza wypowiedzi mówionej oparta została na realizacji takich procedur, jak generalizacja zdarzeń, przestrzenność, prezentatywność, atemporalność. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają obniżoną sprawność ucznia z niepełnosprawnością umysłową w stopniu lekkim w posługiwaniu się opisem zarówno w formie ustnej, jak i pisanej. Niedostatki w realizacji poszczególnych wypowiedzi wynikają ze stanu niepełnosprawności intelektualnej, która ogranicza rozwój sprawności językowych i komunikacyjnych jednostki, ale też wielu innych uwarunkowań.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adaszak E., 2006, Oczekiwania a rzeczywiste osiągnięcia uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim w zakresie pisania po pierwszym etapie edukacyjnym, [w:] S. Sadowska (red.), Nauczanie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Wybrane problemy teorii i praktyki, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, s. 109–129.
Google Scholar

Bałachowicz J., 1995, Konstruowanie tekstu uczniów klas II–IV na temat obrazka, [w:] J. Bałachowicz, J. Paluszewski (red.), Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, s. 7–17.
Google Scholar

Błeszyńska L., 2006, Zasób słownictwa uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim klas gimnazjalnych – diagnoza i propozycje rozwiązania problemu, [w:] S. Sadowska (red.), Nauczanie uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, s. 153–162.
Google Scholar

Błeszyński J.J., 2013, Niepełnosprawność intelektualna. Mowa. Język. Komunikacja. Czy iloraz inteligencji wyjaśnia wszystko?, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Cackowska M., 1984, Nauka czytania i pisania w klasach przedszkolnych, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Cichoń‑Piasecka M., 1995, Przyczyny trudności w uczeniu się ortografii przez dzieci upośledzone w stopniu lekkim, [w:] J. Bałachowicz, J. Paluszewski (red.), Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, s. 59–71.
Google Scholar

Dereń E., 2005, Opis a opowiadanie: typowe słownictwo szkolnych form wypowiedzi, „Nauczyciel i Szkoła”, nr 3–4(28–29), s. 145–159.
Google Scholar

Dobrzańska T., 1991, Teks: próba syntezy, „Pamiętnik Literaki”, nr 82/2, s. 142–183.
Google Scholar

Domagała A., 2001, Kategorie generujące opis i ich realizacja u osób upośledzonych umysłowo,[w:] S. Grabias (red.), Zaburzenia mowy, t. 1, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 133–148.
Google Scholar

Domagała A., Mirecka U., 2009, Grafomotoryka w diagnozie logopedycznej, „Logopedia”, t. 38, s. 215–227.
Google Scholar

Dzięcioł‑Chlibiuk E., 2019, Realizacja struktury opisu na podstawie wypowiedzi ustnych i pisanych osób z uszkodzonym słuchem, „Logopedia Silesiana”, t. 8, s. 327–350.
Google Scholar

Górniewicz E., 1998, Pedagogiczna diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Górniewicz E., 2017, Diagnozowanie trudności w czytaniu i pisaniu, Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.
Google Scholar

Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] S. Grabias, T. Woźniak, J. Panasiuk (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 13–35.
Google Scholar

Grabias S., 2021, Wypowiedź jako narzędzie w diagnozie i terapii logopedycznej, [w:] A. Maciejewska (red.), Narracja w diagnozie i terapii logopedycznej, Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo‑Humanistycznego, s. 13–29.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 1990, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 39–46.
Google Scholar

Grzegorczykowa R., 2004, Wykłady z polskiej składni, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Jęczeń U., 2022, Przyczyny niepowodzeń w tworzeniu wypowiedzi narracyjnych w grupie dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, „Logopedia Lodziensia”, nr 6, s. 97–115.
Google Scholar

Jęczeń U., Krupa S., 2016, Wady wymowy oraz trudności w czytaniu i pisaniu u dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, „Logopedia Siesiana”, nr 5, s. 275–294.
Google Scholar

Kaczorowska‑Bray K., 2012, Zaburzenia komunikacji językowej w grupie osób z niepełnosprawnością intelektualną, [w:] J. Błeszyński, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Diagnoza i terapia logopedyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 36–64.
Google Scholar

Kaczorowska‑Bray K., 2017, Kompetencja i sprawność językowa dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu znacznym, umiarkowanym i lekkim, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar

Labocha J., 2012, Pragmatyczne mechanizmy składni języka mówionego, „Slavia Occidentalis”, nr 69, s. 69–145.
Google Scholar

Łuczyński J., 1992, Mowa pisana jako środek komunikowania się (na przykładzie przekazywania instrukcji przez dzieci), [w:] B. Bokus, M. Haman (red.), Z badań nad kompetencją komunikacyjną dzieci, Warszawa: Wydawnictwo Energeia, s. 41–62.
Google Scholar

Malendowicz J., 1978, O trudnej sztuce czytania i pisania, Warszawa: Nasza Księgarnia.
Google Scholar

Marciniak‑Firadza R., 2017, Kilka uwag o stanie badań nad kompetencją słowotwórczą dzieci z niepełnosprawnością intelektualną, „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej”, nr 18, s. 145–163.
Google Scholar

Maurer A., 1984, Badania nad trudnościami dzieci upośledzonych umysłowo w opanowaniu umiejętności czytania i pisania, „Szkoła Specjalna”, nr 5(XLV), s. 339–350.
Google Scholar

Maurer A., 1987, Zależność poziomu opanowania umiejętności czytania i pisania przez uczniów szkół podstawowych dla dzieci upośledzonych umysłowo od poziomu rozwoju funkcji percepcyjno‑motorycznych, [w:] J. Pańczyk (red.), Wyniki kształcenia specjalnego upośledzonych umysłowo. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej przez Zakład Pedagogiki Specjalnej WSPS w Warszawie w dniu 14 września 1984 r., Warszawa: Wydawnictwo WSPS im. M. Grzegorzewskiej, s. 192–204.
Google Scholar

Michalik M., 2006, Diagnozowanie kompetencji lingwistycznej ucznia szkoły specjalnej, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Minczakiewicz E., 1997, Mowa. Rozwój – zaburzenia – terapia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
Google Scholar

Nadolska H., 1995, Kompetencja narracyjna uczniów na różnym poziomie inteligencji: przejawy – uwarunkowania – tendencje rozwojowe, Białystok: Agencja Usługowo‑Wydawnicza przy współpracy Trans Humana.
Google Scholar

Nartowska H., 1980, Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Ożóg K., 1993, Ustna odmiana języka ogólnego, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 87–100.
Google Scholar

Pisarkowa K., 1978, Zdanie mówione a rola kontekstu, [w:] T. Skubalanka (red.), Studia nad składnią polszczyzny mówionej, Wrocław: Ossolineum, s. 7–20.
Google Scholar

Rakowska A., 1986, Stopień opanowania języka przez dzieci lekko upośledzone umysłowo uczęszczające do niższych klas szkoły specjalnej, [w:] A. Hulek (red.), Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, s. 267–271.
Google Scholar

Rakowska A., 1997, Struktura słownictwa wypowiedzi mówionych dzieci lekko upośledzonych umysłowo (na materiale list frekwencyjnych), [w:] J. Ożdżyński, T. Rittel (red.), Sprawności językowe. Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Edukacja”, s. 355–363.
Google Scholar

Rakowska A., 2003, Język, komunikacja, niepełnosprawność intelektualna. Wybrane zagadnienia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Szurek M., 2022, Przegląd badań kompetencji słowotwórczych dzieci w normie oraz z niepełnosprawnością intelektualną, „Interdyscyplinarne Konspekty Pedagogiki Specjalnej”, nr 34, s. 17–38.
Google Scholar

Szymerska H., 1995, Umiejętność pisania uczniów klas III i niektóre jej uwarunkowania, [w:] J. Bałachowicz, J. Paluszewski (red.), Sprawności językowe dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, s. 18–25.
Google Scholar

Tarkowski Z., 1999, Zaburzenia mowy dzieci upośledzonych umysłowo, [w:] T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 489–495.
Google Scholar

Twardowski A., 2002, Kształcenie dialogowej kompetencji komunikacyjnej u uczniów niepełnosprawnych intelektualnie, Kalisz–Poznań: Instytut Pedagogiczno‑Artystyczny UAM w Kaliszu.
Google Scholar

Wątorek A., 2014, Kompetencja językowa uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną, Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Wilkoń A., 2000, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Witosz B., 1997, Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Wyczesany J., 1999, Pedagogika upośledzonych umysłowo. Wybrane zagadnienia, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Zalewski T., 1992, Opóźniony rozwój mowy, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2023-11-29

Wersje

Jak cytować

Jęczeń, U., & Rękawek , O. (2023). Ocena sprawności językowej, komunikacyjnej i grafomotorycznej na przykładzie opisu. Studium przypadku ucznia z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim. Logopaedica Lodziensia, (7), pp. 18. https://doi.org/10.18778/2544-7238.07.04