Screening bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Unii Europejskiej: konsekwencje dla stosunków zewnętrznych

Abstrakt

Traktat Lizboński nadał instytucjom Unii Europejskiej (UE) nowe kompetencje w stosunkach zewnętrznych, włączając bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) do wspólnej polityki handlowej. Wykorzystując te kompetencje Komisja Europejska sformułowała propozycję regulacji ustanawiającej ramy dla screeningu BIZ, która weszła w życie w kwietniu 2019 r. Celem niniejszego artykułu jest dyskusja nad kwestią screeningu jako elementu polityki wobec inwestorów zagranicznych, prowadzonej przez kraje rozwinięte, ocena uzasadnienia wprowadzenia screeningu oraz jego potencjalnych konsekwencji dla napływu BIZ do UE. Przyczyną wprowadzenia nowego instrumentu na poziomie UE była potrzeba ochrony strategicznych ekonomicznych interesów UE w stosunkach z krajami trzecimi. Nowy system screeningu BIZ napływających do UE nie jest scentralizowany. Prawo do screeningu pozostaje w wyłącznej kompetencji krajów członkowskich. Jednak mechanizm koordynacji na szczeblu UE wydaje się dawać gwarancję, że wspólne interesy będą chronione. Należy spodziewać się, że nowa regulacja przyniesie ekonomiczne i polityczne konsekwencje. Oprócz kosztów administracyjnych, a także związanych z procesami dostosowawczymi, niepewnością i opóźnieniami projektów inwestycyjnych, dwie kategorie skutków wydają się być szczególnie istotne. Są to: ograniczenia w napływie BIZ do niektórych krajów członkowskich UE, w szczególności tzw. ‘nowych’ oraz pogorszenie się relacji z krajami trzecimi, w szczególności z Chinami.