Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe

Luka innowacyjna narodowych systemów innowacji w Unii Europejskiej

Edyta Dworak, Maria Magdalena Grzelak — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Głównym celem artykułu jest próba oceny luki innowacyjnej dzielącej narodowe systemy innowacji Unii Europejskiej od przeciętnego poziomu innowacyjności gospodarek krajów UE. W badaniu uwzględniono narodowe systemy innowacji (NSI) wyodrębnione w literaturze przedmiotu, tj. (a) systemy rozwinięte i (b) systemy się rozwijające.

W części teoretycznej artykułu dokonano przeglądu literatury przedmiotu w zakresie problematyki NSI i luki innowacyjnej, przedstawiono definicje i wybrane klasyfikacje NSI na świecie, jak również zdefiniowano pojęcie luki innowacyjnej między krajami. W części empirycznej oceniono poziom innowacyjności gospodarek krajów UE za pomocą syntetycznego miernika rozwoju Z. Hellwiga. Z kolei do pomiaru poziomu innowacyjności poszczególnych NSI zastosowano średnie arytmetyczne krajowych wartości syntetycznego miernika rozwoju (innowacyjności). Lukę innowacyjną obliczono między poziomem innowacyjności wyodrębnionych w badaniu NSI a średnim poziomem innowacyjności gospodarek UE. Badaniem objęto lata 2010 i 2021.

W artykule została sformułowana następująca hipoteza badawcza: poziom innowacyjności gospodarek krajów UE jest determinowany rodzajem NSI i w związku z tym kraje należące do systemów rozwijających się są mniej innowacyjne i tym samym charakteryzują się luką innowacyjną w stosunku do średniej unijnej. Wyniki analizy pozwoliły pozytywnie zweryfikować tę hipotezę.

Wartością dodaną prezentacji wyników analizy zmieszczonej w artykule jest wskazanie związku między poziomem innowacyjności gospodarek krajów UE i rodzajem NSI, jak również oszacowanie luki innowacyjnej między narodowymi systemami innowacji UE a średnim poziomem innowacyjności gospodarek krajów UE.

Rola BIZ w zrównoważonym rozwoju Unii Europejskiej

Janina Witkowska — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Celem artykułu jest zbadanie roli międzynarodowych zachowań biznesowych w procesie zrównoważonego rozwoju UE oraz udzielenie odpowiedzi na dwa pytania, a mianowicie: (1) „W jakim stopniu międzynarodowy biznes może przyczynić się do rozwoju »zielonej gospodarki« w warunkach niepewności spowodowanej pandemią COVID–19?”; (2) „W jaki sposób kraje otrzymujące mogłyby przyciągnąć „zielone” i społecznie odpowiedzialne bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ)?”

Analiza statystyczna zaangażowania biznesu międzynarodowego w gospodarce UE w sektorach/gałęziach uciążliwych dla środowiska wskazuje, że w latach 2015–2020 udział tego typu inwestycji w większości krajów członkowskich nie przekraczał 20% ogółu skumulowanych BIZ. Struktura inwestycji zmieniała się w przypadku połowy badanych krajów w kierunku sektorów/gałęzi mniej uciążliwych dla środowiska. Zmiany te oraz wysokie wymogi wobec firm krajowych i zagranicznych w ramach polityki ochrony środowiska UE pozwalają wnioskować, że biznes międzynarodowy przyczyniał się do transformacji ekologicznej UE. Natomiast zmiany w strukturze skumulowanych BIZ ulokowanych przez kraje członkowskie UE za granicą w latach 2015–2020 w sektorach/gałęziach uciążliwych dla środowiska były różnokierunkowe. Sześć spośród analizowanych krajów UE pozostawało nadal eksporterami netto bezpośrednich inwestycji w tych sektorach/gałęziach. Zaangażowanie bezpośrednich inwestorów zagranicznych w nowych krajach członkowskich UE w sektorach ważnych dla realizacji celów zrównoważonego rozwoju – SDGs Agendy 2030 osiągało niezbyt duże wartości, cechowało się dużą zmiennością, nie odgrywając znacznej roli w ich gospodarkach. Przyciąganie „zielonych BIZ” i społecznie odpowiedzialnych inwestycji wymaga zmian w polityce wobec inwestorów zagranicznych. Powinny one dotyczyć ułatwień dla inwestycji zagranicznych, w tym inwestycji ukierunkowanych na zrównoważony rozwój, zachęt do angażowania się inwestorów w „zielone inwestycje”, uelastycznienia umów inwestycyjnych w celu przeciwdziałania zmianom klimatycznym.

Dynamika napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych: przypadek Europy Środkowo-Wschodniej

Kunofiwa Tsaurai — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Opracowanie przedstawia wyniki badania dynamiki napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) do krajów Europy Środkowo‑Wschodniej (CEEC) z wykorzystaniem metod analizy danych panelowych (1994–2020), takich jak metoda efektów stałych, w pełni zmodyfikowana metoda najmniejszych kwadratów (FMOLS) i metoda efektów losowych. W szczególności zbadano, jakie czynniki mogą być odpowiedzialne za zróżnicowaną strukturę napływu BIZ do krajów Europy Środkowo‑Wschodniej. Różne wyniki prezentowane w istniejącej literaturze empirycznej na temat dynamiki napływu BIZ skłoniły autora do podjęcia się tego badania, aby wnieść wkład w toczącą się debatę. Zauważono, że rozwój infrastruktury, wzrost gospodarczy i inwestycje krajowe miały znaczący pozytywny wpływ na BIZ co potwierdziły wszystkie trzy metody analizy danych panelowych. Inne zmienne, które miały znaczący pozytywny wpływ na BIZ, obejmują (1) komplementarność rozwoju infrastruktury i rozwoju finansowego (metoda efektów stałych, metoda efektów losowych), (2) otwartość handlu (metoda efektów stałych) oraz (3) oszczędności (metoda efektów losowych, FMOLS). Stosując metodę FMOLS zaobserwowano znaczący negatywny wpływ kursu walutowego na BIZ. Zachęca się zatem kraje Europy Środkowo‑Wschodniej do wdrożenia polityki mającej na celu zwiększenie rozwoju infrastruktury, rozwoju finansowego, otwartości handlu i oszczędności w celu zwiększenia napływu BIZ. W przyszłych badaniach należy zbadać minimalne poziomy progowe zmiennych objaśniających BIZ.

Umieralność i wydatki na ochronę zdrowia w pierwszym roku pandemii COVID–19. Porównanie krajów Europy Środkowej, Wschodniej i Zachodniej

Agata Kliber, Elżbieta Rychłowska‑Musiał — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

W artykule przedstawiono zależności między liczbą zgonów zakwalifikowanych jako zgony z powodu COVID–19 oraz liczbą zgonów z innych przyczyn w pierwszym roku pandemii, w zestawieniu z surowością wprowadzonych ograniczeń i obowiązkowymi wydatkami na opiekę zdrowotną w większości krajów europejskich. Analizujemy dane tygodniowe i stosujemy modele kointegracyjne. Z uwagi na intensywność zachorowań w badanych krajach, dzielimy okres na dwie podpróby: marzec – sierpień 2020 oraz wrzesień 2020 – luty 2021. Stwierdzamy, że najczęściej, jeśli występowała zależność między SI a umieralnością z powodu COVID lub nie‑COVID, to była ona dodatnia, a zmienną wiodącą była umieralność. Sugeruje to, że chociaż rządy dostosowały ograniczenia do rosnącej liczby zgonów, nie były w stanie opanować pandemii. Brak zależności lub zależności ujemne najczęściej występowały w tych krajach, w których wydatki na opiekę zdrowotną były najwyższe (czyli w krajach Europy Północnej i Zachodniej). Największe tygodniowe zmiany liczby zgonów niezwiązanych z COVID w drugim podokresie obserwowano w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, gdzie wydatki rządowe na opiekę zdrowotną per capita są najniższe.

Wpływ pandemii COVID–19 na poziom i strukturę zatrudnienia w krajach Unii Europejskiej

Małgorzata Markowska, Andrzej Sokołowski — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Celem artykułu jest zaproponowanie i zastosowanie metod, które można wykorzystać do oceny zmian w ciągu jednego roku dowolnego mierzalnego zjawiska z punktu widzenia tego, w jaki sposób podążają one za schematem procesu obserwowanego w latach poprzednich. Badania przeprowadzono dla zatrudnienia ogółem oraz zatrudnienia w następujących sekcjach: Rolnictwo, leśnictwo i rybołówstwo; Przemysł; Budownictwo; Handel hurtowy i detaliczny, transport, usługi hotelowe i restauracyjne; Informacja i komunikacja; Działalność finansowa i ubezpieczeniowa; Nieruchomości; Działalność naukowa, fachowa i techniczna, usługi administracyjne i pomocnicze; Administracja publiczna, obrona narodowa, edukacja, ochrona zdrowia i opieka społeczna; Sztuka, rozrywka, rekreacja, inne usługi, działalność gospodarstw domowych i organizacji pozarządowych. Zastosowano dwa podejścia metodologiczne. W ramach pierwszego oszacowano modele trendu i autoregresji na podstawie danych z lat 2008–2019 oraz wyznaczono prognozy na rok 2020. Następnie porównano je z wartościami rzeczywistymi w roku 2020. Zaproponowano tzw. Regułę trzech dwójek. Drugie podejście to dynamiczna analiza skupień. Zmiany w składzie wyodrębnionych grup pozwoliły na ocenę wpływu pandemii COVID 19 na stopy zatrudnienia w roku 2020.

Przegląd najważniejszych inicjatyw na rzecz zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw i ich odporności podczas pandemii COVID–19

Svitlana Turchina, Kateryna Turchina, Liudmyla Dashutina, Liudmyla Batsenko — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Głównym celem badań jest określenie zalet wdrażania zasad społecznej odpowiedzialności biznesu (CSR) oraz ich wkładu w osiąganie zrównoważonych celów struktur biznesowych. Aby osiągnąć ten cel, zbadano aktywność gospodarczą małych, średnich i dużych przedsiębiorstw z różnych krajów. Artykuł koncentruje się na kryzysie gospodarczym wywołanym pandemią COVID–19, który dotknął całą gospodarkę światową. Udowodniono, że firmom, które wdrożyły zasady zrównoważonego rozwoju środowiskowego, społecznego i menedżerskiego, łatwiej jest dostosować się do zmian i są one bardziej odporne. Zidentyfikowano szereg czynników utrudniających rozwój CSR w przedsiębiorstwach: brak ustawodawstwa krajowego, w tym Narodowej Strategii na rzecz Społecznej Odpowiedzialności Biznesu na Ukrainie, brak wsparcia państwa dla rozwoju i zachęt w zakresie CSR, niewystarczający poziom postrzegania znaczenia CSR przez kierownictwo przedsiębiorstwa oraz oczywiście ograniczone zasoby finansowe. W pracy proponuje się, aby organizacja CSR w przedsiębiorstwach była organicznie zintegrowana z ich strategiami zarządzania. Istotnym warunkiem jest opracowanie i przyjęcie kodeksów korporacyjnych oraz wdrożenie sprawozdawczości niefinansowej. Ważne jest również wskazanie osób odpowiedzialnych za jej wdrożenie.

Skuteczność wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w okresie programowania 2014–2020. Analiza porównawcza Polski i Włoch

Krzysztof Lewandowski — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Polityka spójności Unii Europejskiej ma na celu zmniejszenie nierówności rozwojowych między regionami państw członkowskich oraz zwiększenie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Wydatki na nią stanowią około jednej trzeciej budżetu Unii Europejskiej, dlatego bardzo ważną rolę odgrywa skuteczne wykorzystanie funduszy strukturalnych.

Celem artykułu jest porównanie efektywności wykorzystania funduszy strukturalnych wśród dwóch krajów, które są największymi beneficjentami polityki spójności w okresie programowania 2014–2020. W pierwszej części artykułu omówiono kwestię efektywności i skuteczności wykorzystania funduszy strukturalnych UE oraz bariery związane z ich wdrażaniem, a także główne cechy okresu programowania 2014–2020. W drugiej części przeprowadzono analizę statystyczną skuteczności realizacji polityki spójności w Polsce i we Włoszech porównując wielkość wydanych i planowanych środków w analizowanym okresie. Główną metodą jest analiza statystyczna obejmująca obliczenie odsetka wykorzystanych funduszy w stosunku do przyznanych środków. W analizie tej uwzględniono cele tematyczne polityki spójności, a także krajowe i regionalne programy operacyjne.

Amerykańsko‑chińska wojna handlowa: przebieg, konsekwencje i perspektywy dla gospodarki USA. Analiza na przykładzie przemysłu tekstylnego

Ewa Stawasz‑Grabowska, Justyna Wieloch — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

W niniejszym artykule badana jest skala spadku amerykańskiego importu po nałożeniu ceł na chińskie towary w kontekście tzw. wojny handlowej. Analiza obejmuje cały okres prezydentury Donalda Trumpa (styczeń 2017 – styczeń 2021). W przeciwieństwie do dotychczasowych badań, które poświęcone były głównie wpływowi zmniejszonych przepływów handlowych na kluczowe wskaźniki makroekonomiczne, koncentrujemy się na specyficznym rynku wyrobów tekstylnych, który był jednym z najbardziej dotkniętych środkami protekcjonizmu. Przeprowadzona analiza wraz z badaniem ilościowym pozwala stwierdzić, że nałożone cła istotnie uderzyły w przemysł tekstylny, przynosząc zauważalny spadek importu do USA wybranych grup produktów z Chin. Ponadto przegląd długoterminowych konsekwencji wskazuje, że trwająca wojna handlowa nie tylko negatywnie wpłynęła na makroekonomiczne podstawy gospodarki amerykańskiej, ale prawdopodobnie będzie miała długotrwały wpływ na globalne łańcuchy dostaw i produkcji.

Wpływ ratingów aplikacji bankowości mobilnej na dochody z usług bankowych w Wietnamie

Tien Phat Pham, Boris Popesko, Sinh Duc Hoang, Tri Ba Tran — Wed, 29 Mar 2023 00:00:00 +0200

Na podstawie zależności pomiędzy wynikami przedsiębiorstw FinTech i banków a rolą aplikacji mobilnych w operacjach bankowych zbadano wpływ ratingów aplikacji bankowości mobilnej (MBA) na dochody z usług bankowych. Kwartalne dane z 15 największych wietnamskich banków komercyjnych z lat 2019–2020 pochodziły z publicznych sprawozdań finansowych oraz ze sklepu Google Play. Zastosowano uogólnioną metodę najmniejszych kwadratów do estymacji parametrów proponowanych modeli regresji. Potwierdzono pozytywny wpływ ratingów MBA na dochody z usług bankowych. Dodatkowo zbadano jakość aplikacji MBA dużego banku, który nie spełnia oczekiwań klientów i określono, jak interakcja między ocenami MBA a mechanizmem dźwigni obniża przychody z usług bankowych. Ponadto użytkownicy ogólnie doceniali jakość MBA, a COVID–19 nie wpływał na związek między ocenami MBA a dochodami z usług bankowych. Opracowanie dostarcza nowatorskiej wiedzy na temat zachowań klientów poprzez ratingi aplikacji MBA i ich wpływ na przychody z usług bankowych w kraju wschodzącym.