Stosunek człowieka do doznań słuchowych a świadomość własnego ciała i cielesności. Perspektywa ekologii akustycznej
DOI :
https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.05Mots-clés :
ekologia akustyczna, ciało, cielesność, głębokie słuchanie, uważnośćRésumé
Celem artykułu jest przedstawienie powiązań pomiędzy zagadnieniem ciała i cielesności w kulturze współczesnej a refleksją i praktyką ekologii akustycznej. W koncepcji ekologii akustycznej Raymonda Murraya Schafera (1933–2021), stanowiącej punkt wyjścia prezentowanych rozważań, można odnaleźć wiele treści wskazujących na znaczenie kontaktu z ciałem i subiektywnej oceny jego dobrostanu. Szczególną rolę odgrywają zaplanowane przez myśliciela ćwiczenia tzw. „czyszczenia uszu” oraz spacery dźwiękowe i inne sposoby rozwijania wrażliwości akustycznej. Rozwijanie wrażliwości na dźwięki – wszelkiego rodzaju bodźce akustyczne, nie tylko dźwięki stricte muzyczne – autorka uznaje za szczególnie ważne w sytuacji nadmiaru bodźców i zmysłowego przestymulowania współczesnego człowieka.
Références
Ball S. J. (1999) Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, tłum. K. Kwaśniewicz, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Basiński K. (2020) Podstawy działania ludzkiego systemu słuchowego w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 47–62.
View in Google Scholar
Bauman Z. (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Bernat S. (2009) Perspektywy ekologii dźwiękowej w Polsce, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, t. 25, s. 175–182.
View in Google Scholar
Błajet P. (2006a) Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
View in Google Scholar
Błajet P. (2006b) O potrzebie edukacji cielesnej dorosłych, „Rocznik Andragogiczny”, s. 28–46.
View in Google Scholar
Bojańczyk J. (2020) W milczeniu, „Do Rzeczy”, nr 48/401, s. 88–89.
View in Google Scholar
Czech A. (2013) Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
View in Google Scholar
Čapek S. M. (2020) Upodobanie do ciszy, „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 12–23.
View in Google Scholar
Dziuban A. (2013) Starzejące się ciało w społeczeństwie somatycznym, „Zeszyty Pracy Socjalnej”, t. 18, nr 1, s. 13–25.
View in Google Scholar
Foucault M. (2020) Nadzorować i karać, tłum. T. Komendant, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia.
View in Google Scholar
Gibała-Kapecka B., Kamisiński T., Kapecki T. (2019) O dźwięku, akustyce i hałasie w przestrzeni miasta, Kraków, Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.
View in Google Scholar
Gwizdalanka D. (1987) Strojenie trąb jerychońskich. Rewaloryzacja homo musicus, „Ruch Muzyczny”, nr 24, s. 20–21.
View in Google Scholar
Kapelański M. (1999) Koncepcja „pejzażu dźwiękowego” (soundscape) w pismach R. Murraya Schafera, praca magisterska napisana w Instytucie Muzykologii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999, maszynopis w bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Internecie, https://static1.squarespace.com/static/50b19a2ae4b01c11f0ef421b/t/51439234e4b0d8ae42620f76/1363382836313/M.+Kapelanski+-+Pisma+Schafera.pdf [dostęp: 27.09.2021].
View in Google Scholar
Konieczna-Nowak L. (2020) Muzykoterapia, czyli pogranicza nauki i sztuki. Praktyka, teoria, stan badań w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 153–174.
View in Google Scholar
Kornas-Biela D. (1998) Prenatalne uwarunkowania rozwoju mowy w: Opieka logopedyczna od poczęcia, B. Rocławski (red.), Gdańsk, Glottispol, s. 13–24.
View in Google Scholar
Kubiak-Jabłońska D. (2014) Ciało jako kategoria pedagogiczna, „Roczniki Pedagogiczne” nr 1, s. 69–85.
View in Google Scholar
Losiak R. (2015) Malowniczość pejzażu dźwiękowego. O pewnym aspekcie estetycznego doświadczenia audiosfery, „Teksty Drugie”, 5, s. 45–57.
View in Google Scholar
Matyja J. R. (2011) Ciało ożywiane muzyką, „Avant” 2/1, s. 193–197.
View in Google Scholar
Merleau-Ponty M. (1993) Fenomenologia percepcji. Fragmenty, tłum. praca zbiorowa, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
View in Google Scholar
Młodkowski J. (1998) Aktywność wizualna człowieka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Oliveros P. (2005) Deep Listening. A Composer’s Sound Practice, iUniverse.
View in Google Scholar
Pikała A., Sasin M. (2016) Arteterapia. Scenariusze zajęć, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-014-6
Pułka P. (2010) Dźwiękoterapia misami tybetańskimi i gongami, „Sztuka Leczenia”, nr 3–4, t. 21, s. 57–66.
View in Google Scholar
Rokicki J. (2011) Ciało w koncepcji Michela Foucaluta w: Kulturowe emanacje ciała, M. Banaś, K.
View in Google Scholar
Warmińska (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 151–164.
View in Google Scholar
Sasin M. (2019a) Ekologia akustyczna – nieobecny dyskurs w pedagogice, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, tom 22, nr 1 (85), s. 31–48.
View in Google Scholar
Sasin M. (2019b) Kształtowanie środowiska dźwiękowego jako wyraz kreatywności dzieci. Perspektywa ekologii akustycznej, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 22, nr 3 (87), s. 71–83.
View in Google Scholar
Schafer R. M. (1967) Ear cleaning. Notes for an experimental music course, Clark & Cruickshank, BMI Canada Limited.
View in Google Scholar
Schafer R. M. (1982) Muzyka środowiska, tłum. D. Gwizdalanka, „Res Facta. Teksty o muzyce współczesnej”, nr 9, s. 288–315.
View in Google Scholar
Schafer R. M. (1992) A Sound Education. 100 Excercises in Listening and Sound-Making, Indian River, Ontario, Arkana Editions.
View in Google Scholar
Schreiber E. (2012) Muzyka i metafora. Koncepcje kompozytorskie Pierre’a Schaeffera, Raymonda Murraya Schafera i Gerarda Griseya, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
View in Google Scholar
Shilling C. (2021) Socjologia ciała, tłum. M. Skowrońska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Shusterman R. (2016) Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, tłum. P. Poniatowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”.
View in Google Scholar
Sierzputowski K. (2019) Ciała w dźwięku. Wydarzenie muzyczne w perspektywie somatoestetycznej, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 20(2), s. 70–82.
View in Google Scholar
Szpunar M (2008) Kultura obrazu a ikonosfera internetu, „Studia Medioznawcze”, nr 3(34), s. 104–124.
View in Google Scholar
Sztumski W. (2010) Ekologia ciszy jako element sozologii systemowej wzmacniający koncepcję rozwoju zrównoważonego, „Problemy Ekorozwoju”, t. 5, nr 2, s. 61–68.
View in Google Scholar
Szulc W. (2011) Arteterapia: narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Warszawa, Difin.
View in Google Scholar
Trybalska G., Namysłowski G., Morawski K. (1997) Hałas i jego wpływ na organizm człowieka, „Audiofonologia”, t. 11, s. 295–301.
View in Google Scholar
Wierszyłowski J. (1970) Psychologia muzyki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar
Zielińska L. (1995) Rozmowa z R. Murrayem Schaferem, „Monochord. De musica acta, studia et commentarii”, nr 8–9, s. 13–21.
View in Google Scholar
Lisok M. (2019) Dźwięk pożyczony od kogoś innego – o projekcie „Głębokie słuchanie” w: Głębokie słuchanie. Deep Listening, eadem (red.), Katowice, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, s. 6–17, https://issuu.com/790065/docs/glebokie_sluchanie_book_web [dostęp: 30.09.2021].
View in Google Scholar
International Year of Sound, https://sound2020.org [dostęp: 28.09.2021].
View in Google Scholar
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
