Teoria aktora-sieci jako ontologia dla socjologii wizualnej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.4.01Słowa kluczowe:
socjologia wizualna, ontologia obrazu, symptom, teoria aktora-sieci, ontologia społeczeństwAbstrakt
W artykule omówię możliwości, jakie niesie związanie socjologii wizualnej jako metody badawczej z teorią aktora-sieci, propagowaną przede wszystkim przez Bruno Latoura, przy czym ANT miałaby stanowić dla socjologii wizualnej ontologię uzasadniającą użycie obrazu w badaniach. Wychodzę bowiem z założenia, że wciąż niepewne położenie wizualności w ramach nauk społecznych wynika między innymi z braku odpowiedniego umocowania teoretycznego.
W celu uzgodnienia obu dziedzin posiłkuję się pojęciami pochodzącymi z teorii historii sztuki, przede wszystkim terminem symptomu Georges’a Didi-Hubermana. Jest to o tyle konieczne, że sam Latour, mimo że wykonał kilka projektów wizualnych i pewne wzmianki na temat obrazu są obecne w jego pismach, zbyt rzadko odnosi się bezpośrednio do socjologii wizualnej i problematyki wizualności w badaniach. Tematyka ontologii obrazu nie należy też do problemów socjologii – tego rodzaju teoretyczne rozważania powinna więc przyjąć z innych dziedzin.
Pobrania
Bibliografia
Abriszewski Krzysztof (2010) Splatając na nowo ANT. Wstęp do Splatając na nowo to, co społeczne [w:] Bruno Latour, Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Kraków: Universitas, s. III–XXXVI.
Google Scholar
Barthes Roland (2008) Światło obrazu. Uwagi o fotografii. Przełożył Jacek Trznadel. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar
Bateson George, Mead Margaret (2006) Balinese Character: A Photographic Analisys [w:] Antonius C. G. M. Robben, Jeffrey A. Sluka, eds., Ethnographic Fieldwork: An Anthropological Reader. Oxford: Blackwell, s. 389–403.
Google Scholar
Bogunia-Borowska Małgorzata, Sztompka Piotr, red. (2012) Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Kraków: Znak.
Google Scholar
Calvino Italo (1975) Niewidzialne miasta. Przełożyła Alina Kreisberg. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Didi-Huberman Georges (2011) Przed obrazem. Pytanie o cele historii sztuki. Przełożyła Barbara Brzezicka. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Didi-Huberman Georges (2012) Obrazy mimo wszystko. Przełożyła Mai Kubiak Ho-Chi. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Drozdowski Rafał (2006) Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar
Drozdowski Rafał, Krajewski Marek (2010) Za fotografię! W stronę radykalnego programu socjologii wizualnej. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
Google Scholar
Edwards Elizabeth, Hart Janice, eds. (2004) Photographs Objects Histories. On the Materiality of Images. New York, London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203506493
Emmison Michael, Smith Philip (2012) Trendy w badaniach wizualnych – przegląd koncepcji. Przełożyła Zuzanna Drożdżak [w:] Małgorzata Bogunia-Borowska, Piotr Sztompka, red., Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Kraków: Znak, s. 668–706.
Google Scholar
Harper Douglas (2012) Argument za socjologią wizualną. Przełożyła Małgorzata Krywult-Albańska [w:] Małgorzata Bogunia-Borowska, Piotr Sztompka, red., Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Kraków: Znak, s. 193–217.
Google Scholar
Kaczmarek Jerzy, Krajewski Marek, red. (2006) Co widać. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Konecki Krzysztof (2012) Wizualna teoria ugruntowana. Podstawowe zasady i procedury. „Przegląd socjologii jakościowej”, t. 8, nr 1, s. 12–45 [dostęp 5 maja 2014 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume18/PSJ_8_1_Konecki.pdf
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.02
Kurz Iwona, Kwiatkowska Paulina, Zaremba Łukasz (2012) Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Langer Susanne K. (1976) Nowy sens filozofii. Rozważania o symbolach myśli, obrzędu i sztuki. Przełożyła Alina Hanna Bogucka. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Latour Bruno (2002) What Is Iconoclash? Or Is There a World Beyond the Image Wars? [w:] Peter Weibel, Bruno Latour, eds., Iconoclash: Beyond the Image-Wars in Science, Religion, and Art. Karlsruhe: ZKM and MIT Press, s. 16–38.
Google Scholar
Latour Bruno (2009) Polityka natury. Nauki wkraczają do demokracji. Przełożyła Agata Czarnacka. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Latour Bruno (2010) Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci. Przełożyli Aleksandra Derra, Krzysztof Abriszewski i in. Kraków: Universitas.
Google Scholar
Latour Bruno, Hermant Emilie (b.d.) Paris: Invisible City [dostęp 22 sierpnia 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://bruno-latour.fr/virtual/EN/index.html
Google Scholar
Olechnicki Krzysztof (2003) Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk społecznych. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Palęcka Alicja (2012) Unaocznienie Innego: Film etnograficzny jako opis gęsty. „Opposite”, vol. 3 [dostęp 6 stycznia 2014 r.]. Dostępny w Internecie http://opposite.uni.wroc.pl/2012/palecka.htm
Google Scholar
Schnettler Bernt (2008) W stronę socjologii wiedzy wizualnej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 4, nr 3, s. 116–142 [dostęp 6 stycznia 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://przegladsocjologiijakosciowej.org/Volume8/PSJ_4_3_Schnettler.pdf
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.4.3.06
Vaughan Dai (1992) The Aesthetics of Ambiguity [w:] Peter Ian Crawford, David Turton, eds., Film as Ethnography. Manchester: Manchester University Press, s. 99–115.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
