„Pomieszany świat” dzieciństwa Johna Maxwella Coetzee. Pisarstwo autobiograficzne jako przedmiot zainteresowania antropologa kultury
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.9.4.07Słowa kluczowe:
John Maxwell Coetzee, autobiografia, dzieciństwo, chłopięctwo, pamięć, wspomnienie, opowieść, narracja, tożsamośćAbstrakt
Przedmiotem zainteresowania są w prezentowanym tekście wspomnienia wybitnego południowoafrykańskiego pisarza – Johna Maxwella Coetzee – zatytułowane Chłopięce lata. Sceny z prowincjonalnego życia. Lektura wybranego tekstu stanowi dla autorki pretekst, by zastanowić się nad tym, jak zapisywany jest w narracji autobiograficznej proces tworzenia własnej tożsamości, kształtowania własnego Ja, jaki jest wpływ dziedzictwa rodzinnego oraz otoczenia społecznego na los człowieka, a także, jakie obrazy dzieciństwa wyłaniają się z badanej opowieści oraz na ile są one zgodne z ugruntowanymi kulturowo wyobrażeniami tego okresu życia. Tym, czego autorka poszukuje w opowieści Coetzee i za czym podąża, nie jest jednak prawda faktów, ale tak zwana prawda narracyjna, powiązana z kategorią tożsamości narracyjnej, czyli wyobrażenia podmiotu o samym sobie, które to wyobrażenie podmiot ujawnia i udostępnia innym w formie autonarracji. Z uwagi na właściwe językowi oraz ludzkiej pamięci ograniczenia nikt nie jest bowiem w stanie dokonać wiernego odtworzenia własnej biografii, jest zdolny jedynie odsłonić jej aktualne wyobrażenie.
Pobrania
Bibliografia
Balicki Jan (1980) Historia Burów. Geneza państwa apartheidu. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Baszczak Błażej (2011) Tożsamość człowieka a pojęcie narracji. „Analiza i Egzystencja”, nr 14, s. 123–140.
Google Scholar
Benedyktowicz Zbigniew (2000) Portrety obcego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Blumer Herbert (1939) An Appraisal of Thomas and Znaniecki’s “The Polish Peasant in Europe and America”. New York: Social Science Research Council.
Google Scholar
Cieplińska Joanna (2003) Montaż i rytuał, czyli o autokreacjach pisarskich. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (1974) Dusklands. Johannesburg: Ravan Press.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (1977) In the Heart of the Country. London: Secker and Warburg.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (1984) Life and Times of Michael K. New York: Viking Press.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (1997) Boyhood. Scenes from Provincial Life. London: Secker and Warburg.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (1999) Disgrace. New York: Viking Press.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2002) Youth. Scenes from Provincial Life II. New York: Viking Press.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2003) Hańba. Przełożył Michał Kłobukowski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2004) W sercu kraju. Przełożyła Magdalena Konikowska. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2007a) Chłopięce lata. Sceny z prowincjonalnego życia. Przełożył Michał Kłobukowski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2007b) Młodość. Sceny z prowincjonalnego życia II. Przełożył Michał Kłobukowski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2009a) Ciemny kraj. Przełożyła Magdalena Konikowska. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2009b) Summertime. Scenes from Provincial Life III. New York: Viking Press.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2010a) Lato. Sceny z prowincjonalnego życia III. Przełożył Dariusz Żukowski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Coetzee John Maxwell (2010b) Życie i czasy Michaela K. Przełożyła Magdalena Konikowska. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Czabanowska-Wróbel Anna (1991) Dziecko, czyli niewinność zagrożona [dostęp 2 maja 2011]. Dostępny w Internecie: http://dekadaliteracka.pl/index.php?id=907
Google Scholar
Denzin Norman K. (1970) The Research Act in Sociology. A Theoretical Introduction to Sociological Methods. London: Butterworths.
Google Scholar
Grzegorek Anna (2003) Narracja jako forma strukturyzująca doświadczenie [w:] Krzysztof Krzyżewski, red., Doświadczenie indywidualne. Szczególny rodzaj poznania i wyróżniona postać pamięci. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego – „Psychologia Osobowości”, t. 5, s. 209–225.
Google Scholar
Helling Ingeborg K. (1990) Metoda badań biograficznych [w:] Jan Włodarek, Marek Ziółkowski, red., Metoda biograficzna. Przełożyli: Krystyna Droździał, Jan Włodarek. Warszawa–Poznań: PWN, s. 13–37.
Google Scholar
Jagodzińska Maria (2005) Pamięć bez wspomnień [w:] Ewa Czerniawska, red., Pamięć. Zjawiska zwykłe i niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwa Szkole i Pedagogiczne, s. 11–31.
Google Scholar
Jakubowski Piotr (2011) J. M. Coetzee: morfologia nieporozumienia (na przykładzie Hańby). Czasopismo internetowe „Kultura i Historia”, nr 20 [dostęp 24 października 2011]. Dostępny w Internecie: http://www.kulturaihistoria.umcs.lublin.pl/archives/3040
Google Scholar
Kabzińska Iwona (1999a) O słowach, emocjach i „polskiej krzywdzie”. „Etnografia Polska”, t. 43, z. 1/2, s. 81–99.
Google Scholar
Kabzińska Iwona (1999b) Wśród „kościelnych Polaków”. Wyznaczniki tożsamości etnicznej (narodowej) Polaków na Białorusi. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Kabzińska Iwona (2000) Przestrzeń – pamięć – tożsamość. Elementy przestrzeni (miejsca) we wspomnieniach ekspatriantów z byłych Kresów Wschodnich. „Literatura Ludowa”, nr 2, s. 3–23.
Google Scholar
Kabzińska Iwona (2003) Metoda biograficzna i jej zastosowanie w badaniach etnologicznych [w:] Jolanta Kowalska, Sławoj Szynkiewicz, Ryszard Tomicki, red., Czas zmiany, czas trwania. Studia etnologiczne. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN – „Biblioteka Etnografii Polskiej”, nr 56, s. 39–61.
Google Scholar
Kabzińska Iwona (2009) „Pomieszany świat” jako kategoria opisu etnologicznego/ antropologicznego. Zarys problemu. „Etnografia Polska”, t. 53, z. 1/2, s. 21–45.
Google Scholar
Kaniowska Katarzyna (2003) Antropologia i problem pamięci. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, r. 57, nr 3/4, s. 59–65.
Google Scholar
Kaniowska Katarzyna (2008) Postpamięć indywidualna – postpamięć zbiorowa jako kategorie poznania w antropologii [w:] Sławomir M. Nowinowski, Jan Pomorski, Rafał Stobiecki, red., Pamięć i polityka historyczna. Łódź: Wydawnictwo Naukowe IBIDEM, s. 65–77.
Google Scholar
Karpińska Grażyna Ewa (2010) Lato w getcie. Piekło okupacyjnej heterotopii [w:] Róża Godula-Węcławowicz, red., Lato w mieście. Różne oblicza kultury. Warszawa–Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 73–100.
Google Scholar
Kłobukowski Michał. Chłopięce lata. Sceny z prowincjonalnego życia [recenzja] [dostęp 22 kwietnia 2011]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/1,75517,4083675.html#ixzz1Dk7A3cmN
Google Scholar
Kość Katarzyna (2008) Żywi we wspomnieniach. Doświadczenia śmierci w relacjach polskich zesłańców w ZSRR (w latach 1940-1946). Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – „Prace Etnologiczne”, t. 19.
Google Scholar
Maruszewski Tomasz (2005) Pamięć autobiograficzna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Modnicka Noemi (2000) Kościół Ewangelicznych Chrześcijan w Polsce jako Kościół wyboru. Analiza etnologiczna wspólnoty religijnej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar
Niedźwieńska Agnieszka (2004) Poznawcze mechanizmy zniekształceń w pamięci zdarzeń. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Nowak-Dziemianowicz Mirosława (2002) Doświadczenia rodzinne w narracjach. Interpretacje sensów i znaczeń. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Price Jonathan (2000) J. M. Coetzee [dostęp 31 sierpnia 2011]. Dostępny w Internecie: http://english.emory.edu/Bahri/Coetzee.html
Google Scholar
Ricoeur Paul (2008) Czas i opowieść, t. 1–3. Przełożyli: Małgorzata Frankiewicz, Jarosław Jakubowski, Urszula Zbrzeźniak. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar
Rosner Katarzyna (2003) Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Google Scholar
Salvadori Roberto (2001) Włoskie dzieciństwo. Przełożyła Halina Kralowa. Warszawa: Zeszyty Literackie.
Google Scholar
Stanisławiak Ewa (2005) Pamięć autobiograficzna. Najbardziej osobista forma ludzkiej pamięci [w:] Ewa Czerniawska, red., Pamięć, zjawiska zwykłe i niezwykłe. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, s. 50–74.
Google Scholar
Stemplewska-Żakowicz Katarzyna (2002) Koncepcje narracyjnej tożsamości. Od historii życia do dialogowego „ja” [w:] Jerzy Trzebiński, red., Narracja jako sposób rozumienia świata. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 81–113.
Google Scholar
Stomma Ludwik (2002) Antropologia kultury wsi polskiej XIX wieku oraz wybrane eseje. Łódź: Piotr Dopierała.
Google Scholar
Szczepaniak-Kroll Agnieszka (2002) Bamberska rodzina Bajerleinów – jej wkład w historię i kulturę Poznania. „Etnografia Polska”, t. 46, z. 1/2, s. 163–180.
Google Scholar
Wejland Andrzej Paweł (2004) Wspólnota świadectwa. Charyzmatyczne opowieści o uzdrowieniu [w:] Grażyna Ewa Karpińska, red., Codzienne i niecodzienne. O wspólnotowości w realiach dzisiejszej Łodzi. Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – „Łódzkie Studia Etnograficzne”, t. 43, s. 29–77.
Google Scholar
Wojnowski Jan, red., (2001) Wielka Encyklopedia PWN, t. 1. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Wojnowski Jan, red., (2003) Wielka Encyklopedia PWN, t. 16. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Zaleski Marek (2004) Formy pamięci. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar
Życzyńska-Ciołek Danuta (1996) Pomieszany świat. „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, nr 3/4, s. 203–207.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.