Tempus fugit. Analiza metafor czasu – propozycja metodologiczna

Barbara Fatyga; Przemysław Zieliński

doi:10.18778/1733-8069.2.1.02

Autor

Barbara Fatyga Uniwersytet Warszawski, Polska
Przemysław Zieliński Politechnika Warszawska, Polska

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.02

Słowa kluczowe:

Analiza jakościowa, interpretacja, metafora, metoda warstwowego zdejmowania metafor, rekonstrukcja piramidy, typy metafor, podstawa metafory, rama metaforyczna, typologie czasu, orientacje temporalne

Abstrakt

Artykuł prezentuje opracowany przez autorów sposób analizy jakościowej narracyjnych wywiadów biograficznych. Jego podstawą teoretyczną jest kognitywna teoria metafory Georga Lakoffa oraz pojęcia stosowane w teoriach chronozoficznych. Metody warstwowego zdejmowania metafor z tekstu i rekonstrukcji piramidy metafor zastosowane tu do badania językowego ujmowania czasu, pokazują możliwości interpretacyjne metodologii jakościowej. Metaforyzacja zjawiska, tak trudnego do językowego ujęcia, jakim jest czas, badana jest tutaj na trzech głównych poziomach: prostych wyrażeń metaforycznych, zdań i ciągów (całości) metaforycznych. Czwarty poziom i zarazem czubek piramidy metafor tworzą metametafory tekstowe zrekonstruowane przez badaczy. Wywiady, które dostarczyły materiału do analiz, przeprowadzone zostały w latach 1989-1992 wśród liderów organizacji, grup, ruchów młodzieżowych i młodzieżówek partii politycznych. Analiza pokazuje możliwości zastosowanych metod w procesie tworzenia intersubiektywnie sprawdzalnej interpretacji, zaś wyniki badania – sposoby postrzegania i użytkowania konstruktów temporalnych, takich jak czas biografii, czasy społeczne, publiczne, środowiskowe i osobiste.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Barbara Fatyga - Uniwersytet Warszawski, Polska

Barbara Fatyga (dr hab., prof. UW) – z wykształcenia kulturoznawca, pracuje jako antropolog i socjolog młodzieży. Od 1992 roku kieruje Ośrodkiem Badań Młodzieży Instytutu Stosowanych Nauk społecznych UW oraz specjalizacją na studiach dziennych i zaocznych "Antropologia Współczesności. Animacja działań lokalnych" w ISNS. Przewodnicząca Oddziału Warszawskiego PTS. Współpracuje jako ekspert z licznymi instytucjami badawczymi i organizacjami pozarządowymi w Polsce i zagranicą.

Zainteresowania naukowe: teoria kultury, style życia, socjologia i antropologia młodzieży, metodologia badań jakościowych, warsztat badawczy antropologii wizualnej.

Przemysław Zieliński - Politechnika Warszawska, Polska

Przemysław Zieliński (mgr) – socjolog i antropolog kultury, absolwent ISNS UW, gdzie ukończył również specjalizacją antropologiczną. Obecnie pracuje w Kolegium Nauk Społecznych i Administracji Politechniki Warszawskiej.

Zainteresowania naukowe: psychologia ewolucyjna, procesy anomijne, metodologia badań jakościowych.

Bibliografia

Banaszczyk, Tadeusz (1981) Czas jako kategoria społeczna. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Berger, Peter i Thomas Luckmann (1983) Społeczne tworzenie rzeczywistości. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Baudrillard, Jean (1981) Simulacres et simulation. Paris: Ed. Galilée.
Google Scholar

Bernstein, Basil (1990) Odtwarzanie kultury. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Bourdieu, Pierre i Jean-Claude Passeron (1990) Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Durkheim, Émile (1992) Elementarne formy życia religijnego. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Davies, Paul (2002) Czas. Niedokończona rewolucja Einsteina. Warszawa: Prószyński i Ska.
Google Scholar

Fatyga, Barbara (1993) ”Śmietnik symboliczny.” S. 39-46 w Kulturowy wymiar przemian społecznych, (Red.) A. Jawłowska, M. Kempny. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Fatyga, Barbara (1999) Dzicy z naszej ulicy. Antropologia kultury młodzieżowej. Warszawa: OBM ISNS UW.
Google Scholar

Fatyga, Barbara i Jadwiga Siemaszko (1989) Życie i poglądy młodzieży wiejskiej w latach kryzysu 1982-83. Warszawa: IBPM.
Google Scholar

Fatyga, Barbara i Jadwiga Siemaszko (1991) Świadomość potoczna pokoleń młodych Polaków. Niepublikowany maszynopis, Warszawa.
Google Scholar

Fatyga, Barbara i Katarzyna Górniak, Grzegorz Gredecki, Przemysław Zieliński (1995) Czas biografii – czas społeczny. Niepublikowany wydruk komputerowy, Warszawa.
Google Scholar

Halbwachs, Maurice (1969) Społeczne ramy pamięci. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Hall, Edward (1984) Poza kulturą. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Hawking, Stephen (1998) Krótka historia czasu. Warszawa: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Helling, Ingeborg K. (1990) ”Metoda badań biograficznych.” S. 13-39 w Metoda biograficzna w socjologii, (Red.) I. Włodarczyk, M. Ziółkowski. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Ingarden, Roman (1972) Książeczka o człowieku. Kraków: WL.
Google Scholar

Ingarden, Roman (1988) O dziele literackim. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Jäkel, Olaf (2003) Metafory w abstrakcyjnych domenach dyskursu. Warszawa: Universitas.
Google Scholar

Lakoff, George (1993) ”The Contemporary Theory of Methafor.” W Methafor and Thought, (Red.) A.Ortony , (Cambridge MA), Cambridge University Press.
Google Scholar

Lakoff, George i Mark Johnson (1988) Metafory w naszym życiu. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Lamnek, Siegfried (1995) Qualitative Sozialforschung. Band 2. Methoden und Techniken. Weinheim: Beltz.
Google Scholar

Lejeune, Philippe (2001) Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii. Warszawa: Universitas.
Google Scholar

Lloyd G.E.R. (1988) ”Czas w myśli greckiej.” S. 207-258 w Czas w kulturze, (Red.) A Zajączkowski. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Lévi-Strauss, Claude (1968) Myśl nieoswojona. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Ricoeur, Paul (1989) Język, tekst, interpretacja. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Rosner, Katarzyna (2003) Narracja, tożsamość i czas. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Schütz, Alfred (1984) ”Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania.” S. 137-193 w Kryzys i schizma, tom 1, (Red.) E. Mokrzycki. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Schütze, Fritz (1983) ”Biographiesorschung und narrative interview.” Neue praxis, band 13:283-293.
Google Scholar

Siciński, Andrzej (1983) ”Dwie socjologie: czasu stabilizacji i czasu kryzysu.” S. 9-18 w Styl życia, obyczaje, Ethos w Polsce lat siedemdziesiątych z perspektywy roku1981, (Red.) A. Siciński. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Sitek, Wojciech (1997) Wspólnota i zagrożenie. Wrocławianie wobec Wielkiej Powodzi. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Szczepański, Jan (1973) Odmiany czasu teraźniejszego. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Skarga, Barbara (1989) Granice historyczności. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Tarkowska, Elżbieta (1987) Czas w społeczeństwie. Problemy, tradycje, kierunki badań. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Tarkowska, Elżbieta (1992) Czas w życiu Polaków. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Tarkowska, Elżbieta (1996) ”Wokół czasu i polityki.” S. 5-15 w O czasie, politykach i czasie polityków, (Red.) E. Tarkowska. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar