Wybory niekonkurencyjne w Polsce – wyniki badań terenowych

Paweł Stępień; Michał Pierzgalski

doi:10.18778/1733-8069.19.1.04

Autor

Paweł Stępień Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0002-3503-1056
Michał Pierzgalski Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-9185-9272

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.1.04

Słowa kluczowe:

wybory niekonkurencyjne, 'uncontested seats', wybory lokalne, samorząd terytorialny

Abstrakt

W wyborach demokratycznych zdarza się, że na skutek zgłoszenia tylko jednego kandydata zostaje przeprowadzony plebiscyt – jest to tzw. elekcja niekonkurencyjna (ang. uncontested election). W artykule przedstawiono wyniki badań terenowych nad zjawiskiem wyborów niekonkurencyjnych wójtów, burmistrzów, prezydentów miast (WBP), dokonano triangulacji metod – dane zebrane w terenie poddano jakościowemu opracowaniu, a następnie wnioski z realizacji terenowej skonfrontowano (tam, gdzie to oczywiście możliwe) z danymi zastanymi (Państwowej Komisji Wyborczej oraz Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego). W analizie jakościowej zastosowano dwupoziomowe kodowanie zmiennych oraz podejście indukcyjne, natomiast w analizie ilościowej regresję logistyczną oraz metody graficzne (wykresy pudełkowe i mapy). Wyniki przeprowadzonych badań pokazują, że wy- borom niekonkurencyjnym sprzyjają: duży margines zwycięstwa urzędującego WBP w elekcji poprzedzającej elekcję niekonkurencyjną, jego zwycięstwo w I turze głosowania, wielkość gminy (rozumiana jako liczba mieszkańców) oraz subiektywnie pojmowane zadowolenie mieszkańców ze zrealizowanych w gminie inwestycji.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Paweł Stępień - Uniwersytet Łódzki

Dr, politolog, pracownik badawczo-dydaktyczny zatrudniony w Katedrze Systemów Politycznych na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Członek Zespołu Badań Wyborczych UŁ. Zainteresowania badawcze: systemy i zachowania wyborcze, samorząd terytorialny.

Michał Pierzgalski - Uniwersytet Łódzki

Dr, politolog i ekonomista, pracownik badawczo-dydaktyczny zatrudniony w Katedrze Systemów Politycznych na Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politologicznych Uniwersytetu Łódzkiego. Kierownik Zespołu Badań Wyborczych UŁ. Zainteresowania badawcze: systemy i zachowania wyborcze, metodologia nauk społecznych.

Bibliografia

Abramowitz Alan, Alexander Brad, Gunning Matthew (2006), Don’t Blame Redistricting for Uncompetitive Elections, „Political Science and Politics”, vol. 39(1), s. 87–90, https://doi.org/10.1017/S1049096506060185
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S1049096506060185

Aggarwal Reena, Dahiya Sandeep, Prabhala Naqpurnanand (2019), The power of shareholder votes: Evidence from uncontested director elections, „Journal of Financial Economics”, vol. 133(1), s. 134–153, https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2018.12.002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2018.12.002

Ananth Pur Kripa (2007), Rivalry or Synergy? Formal and Informal Local Governance in Rural India, „Development and Change”, vol. 38(3), s. 401–421, https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.2007.00417.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.2007.00417.x

Ansolabehere Stephen, Snyder James (2002), The Incumbency Advantage in US Elections: An Analysis of State and Federal Offices, 1942–2000, „Election Law Journal”, vol. 1(3), s. 315–338, https://doi.org/10.1089/153312902760137578
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1089/153312902760137578

Antoszewski Andrzej (2019), Recenzja rozprawy doktorskiej mgra Pawła Stępnia pt. Wybory niekonkurencyjne do organów stanowiących samorządu terytorialnego w Polsce, https://www.wsmip.uni.lodz.pl/fileadmin/Wydzialy/Wydzial_Studiow_Miedzynarodowych_i_Politologicznych/wydzial/awansowe/doktorskie/stepien/SP_rec-AA.pdf [dostęp: 21.11.2021].
Google Scholar

Antoszewski Andrzej, Herbut Ryszard (1997), Demokracje zachodnioeuropejskie: analiza porównawcza, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar

Babbie Earl (2013), Podstawy badań społecznych, przełożył Witold Betkiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bartnicki Sławomir (2016), Uwarunkowania przewagi kandydatów w wyborach bezpośrednich do gminnej egzekutywy, „Acta Politica Polonica”, nr 36, s. 35–48, https://doi.org/10.18276/ap.2016.36-03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/ap.2016.36-03

Bartnicki Sławomir (2017), Egzemplifikacja efektu inkumbenta w wyborach bezpośrednich kierowników gminnej egzekutywy w Polsce i jego strukturalne uwarunkowania, „Acta Politica Polonica”, nr 41, s. 55–68, https://doi.org/10.18276/ap.2017.41-04
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/ap.2017.41-04

Bartnicki Sławomir (2018), Uwarunkowania szans wyborczych ubiegających się o reelekcję wójtów i burmistrzów w wyborach w 2014 roku, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, nr 25(1), s. 133–155, https://doi.org/10.17951/k.2018.25.1.133
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/k.2018.25.1.133

Bartnicki Sławomir (2019a), Głosowanie klientelizmem pisane, czyli jak zwiększać szanse reelekcji w wyborach wójtów i burmistrzów, „Studia Socjologiczne”, nr 232(1), s. 65–93.
Google Scholar

Bartnicki Sławomir (2019b), Czy wpisy na wniosek do rejestru stałego wyborców w gminach wpływają na wyniki wyborów organu wykonawczego gmin?, „Przegląd Socjologiczny”, nr 68(1), s. 39–75.
Google Scholar

Basham Patrick, Polhill Dennis (2005), Uncompetitive elections and the American political system, „Policy Analisis”, no. 547, https://www.cato.org/sites/cato.org/files/pubs/pdf/pa547.pdf [dostęp: 25.09.2022].
Google Scholar

Blais André, Dobrzyńska Agnieszka (1998), Turnout in Electoral Democracies, „European Journal of Political Research”, vol. 33(2), s. 239–261, https://doi.org/10.1111/1475-6765.00382
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1475-6765.00382

Blais André, Lago Ignacio (2009), A general measure of district competitiveness, „Electoral Studies”, vol. 28(1), s. 94–100, https://doi.org/10.1016/j.electstud.2008.07.007
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.electstud.2008.07.007

Bogdanor V. (2011), 2011 English Local Election, https://www.electoral-reform.org.uk/latest-news-and-research/publications/2011-english-local-elections/ [dostęp: 25.09.2022].
Google Scholar

Butler David, Howard Penniman, Austin Ranney (1981), Electoral systems. Democracy at the polls: A comparative study of competitive national elections, Washington–London: American Enterprise Institute for Public Policy Research.
Google Scholar

Buus Niels, Perron Amelie (2020), The quality of quality criteria: Replicating the development of the Consolidated Criteria for Reporting Qualitative Research (COREQ), „International Journal of Nursing Studies”, vol. 102, s. 1–8, https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2019.103452
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2019.103452

Caramani Daniele (2003), The End of Silent Elections: The Birth of Electoral Competition, 1832–1915, „Party Politics”, vol. 9(4), s. 411–443, https://doi.org/10.1177/135406880394001
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/135406880394001

Carey John, Niemi Richard, Powell Lynda (2000), Incumbency and the Probability of Reelection in State Legislative Elections, „Journal of Politics”, vol. 62(3), s. 671–700, https://doi.org/10.1111/0022-3816.00029
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/0022-3816.00029

Chandra Yanto, Shang Liang (2019), Qualitative Research Using R: A Systematic Approach, Singapore: Springer, https://doi.org/10.1007/978-981-13-3170-1
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-981-13-3170-1

Converse Philip, Clausen Aage, Miller Warren (1965), Electoral Myth and Reality: The 1964 Election, „The American Political Science Review”, vol. 9(2), s. 321–336, https://doi.org/10.2307/1953052
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1953052

Cox Gary (1999), Electoral rules and electoral coordination, „Annual Review of Political Science”, vol. 2(1), s. 145–161, https://doi.org/10.1146/annurev.polisci.2.1.145
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.polisci.2.1.145

Cox Gary, Katz Jonathan (1996), Why Did the Incumbency Advantage in US House Elections Grow?, „American Journal of Political Science”, vol. 40(22), s. 478–497, https://doi.org/10.2307/2111633
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2111633

Cox Gary, Katz Jonathan (2002), Elbridge Gerry’s Salamander: The Electoral Consequences of the Reapportionment Revolution, London: Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511606212
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606212

Cox Gary, Morgenstern Scott (1995), The incumbency advantage in multimember districts: Evidence from the US States, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 20(3), s. 329–349.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/440224

Cox Gary, Fiva Jon, Smith Daniel (2020), Measuring the Competitiveness of Elections, „Political Analysis”, vol. 28(2), s. 168–185, https://doi.org/10.1017/pan.2019.28
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/pan.2019.28

Dahl Robert A. (1995), Demokracja i jej krytycy, przełożył Stefan Amsterdamski, Kraków: Wydawnictwo Znak. Dahl Robert, Tufte Edward (1973), Size and democracy, Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar

Diamond Larry (2002), Elections Without Democracy: Thinking About Hybrid Regimes, „Journal of Democracy”, vol. 13(2), s. 21–35, https://doi.org/10.1353/jod.2002.0025
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1353/jod.2002.0025

Endersby James, Galatas Steven, Rackaway Chapman (2002), Closeness Counts in Canada: Voter Participation in the 1993 and 1997 Federal Elections, „The Journal of Politics”, vol. 64(2), s. 610–631, https://doi.org/10.1111/1468-2508.00143
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1468-2508.00143

Flis Jarosław, Stolicki Dariusz (2017), JOW-y w gminach: lokalne partie władzy a nowe reguły rywalizacji, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 79(3), s. 253–266, https://doi.org/10.14746/rpeis.2017.79.3.20
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rpeis.2017.79.3.20

Flis Jarosław, Gendźwiłł Adam, Stolicki Dariusz (2018), Rywale włodarzy: doświadczenia i szanse samorządowych pretendentów, „e-Politikon”, nr 26, s. 33–64.
Google Scholar

Franklin Mark (2004), Voter Turnout and the Dynamics of Electoral Competition in Established Democracies since 1945, London: Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511616884
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511616884

Gajdos Artur (2018), Analiza wyników wyborów prezydentów, burmistrzów i wójtów w latach 2002–2018, „Raport NIST”, nr 5, s. 1–20.
Google Scholar

Gelman Andrew, King Gary (1990), Estimating Incumbency Advantage without Bias, „American Journal of Political Science”, vol. 34(4), s. 1142–1164, https://doi.org/10.2307/2111475
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2111475

Gendźwiłł Adam (2015), Zmiany niezauważone? O tym, jak zadziałały jednomandatowe okręgi wyborcze w wyborach do rad gmin w 2014 roku, Warszawa: Fundacja im. Stefana Batorego.
Google Scholar

Gendźwiłł Adam (2017), Różne wybory, różne elektoraty? Specyfika uczestnictwa w wyborach lokalnych, „Studia Socjologiczne”, nr 224(1), s. 81–102.
Google Scholar

Gendźwiłł Adam (2020), Wybory lokalne w Polsce: uczestnictwo, konkurencja i reprezentacja polityczna w demokracjach mniejszej skali, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Gendźwiłł Adam, Żółtak Tomasz, Rutkowski Jakub (2015), Niekonkurencyjne wybory, brakujący kandydaci. Dlaczego niektóre komitety wyborcze nie wystawiają kandydatów na burmistrzów?, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 4(62), s. 64–79.
Google Scholar

Hogan Robert (2004), Challenger Emergence, Incumbent Success, and Electoral Accountability in State Legislative Elections, „The Journal of Politics”, vol. 66(4), s. 1283–1303, https://doi.org/10.1111/j.0022-3816.2004.00300.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.0022-3816.2004.00300.x

Jackman Robert (1987), Political Institutions and Voter Turnout in the Industrial. Democracies, „American Political Science Review”, vol. 81(2), s. 405–423, https://doi.org/10.2307/1961959
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1961959

Jankowski Michael, Müller Stefan (2021), The incumbency advantage in second-order PR elections: Evidence from the Irish context, 1942–2019, „Electoral Studies”, vol. 71, https://doi.org/10.1016/j.electstud.2021.102331
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.electstud.2021.102331

Kjaer Ulrik (2007), The decreasing number of candidates at Danish local elections: Local democracy in crisis?, „Local Government Studies”, vol. 33(2), s. 195–213, https://doi.org/10.1080/03003930701198599
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03003930701198599

Konisky David, Ueda Michiko (2011), The Effects of Uncontested Elections on Legislator Performance, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 36(2), s. 199–229, https://doi.org/10.1111/j.1939-9162.2011.00011.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1939-9162.2011.00011.x

Lay Cornelis, Hanif Hasrul, Rohman Noor (2017), The Rise of Uncontested Elections in Indonesia: Case Studies of Pati and Jayapura, „Contemporary Southeast Asia”, vol. 39(3), s. 427–448, https://doi.org/10.1355/cs39-3b
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1355/cs39-3b

Lee David (2008), Randomized experiments from non-random selection in U.S. House elections, „Journal of Econometrics”, vol. 142(2), s. 675–697, https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2007.05.004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jeconom.2007.05.004

Levitsky Steven, Way Lucan (2002), Elections Without Democracy: The Rise of Competitive Authoritarianism, „Journal of Democracy”, vol. 13(2), s. 51–65, https://doi.org/10.1353/jod.2002.0026
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1353/jod.2002.0026

Lindell Noah (2017), One Person, No Votes: Unopposed Candidate Statutes and the State of Election Law, „Wisconsin Law Review”, no. 5, s. 885–954.
Google Scholar

Mazurkiewicz Marek (2020), Wybory niekonkurencyjne w Polsce na poziomie lokalnym – wstępne oceny, „Studia Regionalne i Lokalne”, nr 21(79), s. 97–113.
Google Scholar

Mazurkiewicz Marek (2021), Non-competitive Elections at the Local Level and the Incumbency Advantage of Mayors-Research Experiences from Poland, „Lex Localis – Journal of Local Self-Government”, vol. 19(4), s. 1015–1041, https://doi.org/10.4335/19.3.1015-1041(2021)
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4335/19.3.1015-1041(2021)

Michalak Bartłomiej, Sokala Andrzej, Uziębło Piotr (2013), Leksykon prawa wyborczego i referendalnego oraz systemów wyborczych, Warszawa: Wolters Kluwer.
Google Scholar

Nohlen Dieter (2004), Prawo wyborcze i system partyjny: o teorii systemów wyborczych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Rallings Colin, Thrasher Michael, Denver David (2005), Trends in local elections in Britain, 1975–2003, „Local Government Studies”, vol. 31(4), s. 393–413, https://doi.org/10.1080/03003930500136725
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/03003930500136725

Redmond Paul, Regan John (2015), Incumbency advantage in a proportional electoral system: A regression discontinuity analysis of Irish elections, „European Journal of Political Economy”, vol. 38, s. 244–256, https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2015.03.002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.ejpoleco.2015.03.002

Sartori Giovanni (1994), Teoria demokracji, przełożył Piotr Amsterdamski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Sartori Giovanni (2005), Parties and party systems: A framework for analysis, Colchester: ECPR Press.
Google Scholar

Schumpeter Joseph (1995), Kapitalizm, socjalizm, demokracja, przełożył Michał Rusiński, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Sharman Campbell (2003), Uncontested Seats and the Evolution of Party Competition: The Australian Case, „Party Politics”, vol. 9(6), s. 679–702, https://doi.org/10.1177/13540688030096002
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/13540688030096002

Skotnicki Krzysztof (2007), Wpływ funkcji wyborów na prawo wyborcze i system wyborczy. Zarys problematyki, „Przegląd Sejmowy”, nr 2(79), s. 11–28.
Google Scholar

Squire Peverill (1989), Competition and uncontested seats in US House elections, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 14(2), s. 281–295.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/439761

Squire Peverill (1992), Legislative professionalization and membership diversity in state legislatures, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 17(1), s. 69–79.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/440081

Squire Peverill (2000), Uncontested seats in state legislative elections, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 25(1), s. 131–146.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/440396

Stępień Paweł (2021), Wybory bez wyborów. Niekonkurencyjne elekcje do rad gminnych w Polsce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Stępień Paweł, Pierzgalski Michał (2022), Wybory niekonkurencyjne – dowody z elekcji lokalnych w Polsce, „Studia Socjologiczne”, nr 2(245), s. 191–218.
Google Scholar

Tong Allison, Sainsbury Peter, Craig Jonathan (2007), Consolidated criteria for reporting qualitative research (COREQ): a 32-item checklist for interviews and focus groups, „International Journal for Quality in Health Care”, vol. 19(6), s. 349–357, https://doi.org/10.1093/intqhc/mzm042
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/intqhc/mzm042

Trounstine Jessica (2011), Evidence of a Local Incumbency Advantage, „Legislative Studies Quarterly”, vol. 36(2), s. 255–280, https://doi.org/10.1111/j.1939-9162.2011.00013.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1939-9162.2011.00013.x

Turska-Kawa Agnieszka, Wojtasik Waldemar (2020), Incumbency Advantage in the Context of Electoral Manipulation. Experiences of Local Elections in Poland, „Lex Localis – Journal of Local Self-Government”, vol. 18(4), s. 647–674, https://doi.org/10.4335/18.3.647-674(2020)
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4335/18.3.647-674(2020)

Wrighton Mark, Squire Peverill (1997), Uncontested Seats and Electoral Competition for the U.S. House of Representatives Over Time, „The Journal of Politics”, vol. 59(2), s. 452–468, https://doi.org/10.1017/S0022381600053524
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0022381600053524