Techniki językoznawstwa korpusowego wykorzystywane w krytycznej analizie dyskursu. Przegląd

Victoria Kamasa

doi:10.18778/1733-8069.10.2.06

Autor

Victoria Kamasa Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Językoznawstwa, Collegium Novum

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.2.06

Słowa kluczowe:

krytyczna analiza dyskursu, metody korpusowe, analiza kolokacji, analiza słów kluczowych, analiza konkordancji

Abstrakt

Krytyczna analiza dyskursu (KAD) jako nurt z pogranicza socjologii i językoznawstwa skupia się na analizie roli dyskursu w umacnianiu i reprodukowaniu relacji władzy i dominacji, zaś badaniu empirycznemu podlegają przede wszystkim różnego rodzaju teksty. Właśnie koncentrację na tekście uznać można za jedną z przyczyn wzrastającego zainteresowania wykorzystaniem metod językoznawstwa korpusowego w takich analizach. Prezentacji tych metod poświęcony jest niniejszy artykuł. Przedstawione zostaną podstawowe strategie doboru korpusu do badań w ramach KAD oraz najczęściej wykorzystywane metody: analiza frekwencji, analiza słów kluczowych, analiza kolokacji i analiza konkordancji. Zaprezentowane zostaną także przykłady zastosowania poszczególnych metod w różnorodnych tematycznie badaniach. Przegląd metod podsumowany zostanie omówieniem korzyści wypływających z ich zastosowania oraz kosztów, które się z nimi wiążą.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Victoria Kamasa - Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Językoznawstwa, Collegium Novum

Victoria Kamasa, dr, adiunkt w Instytucie Językoznawstwa na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jej zainteresowania badawcze mieszczą się na przecięciu tego, co językowe (doktorat z zakresu językoznawstwa stosowanego) i tego, co społeczne (magisterium z socjologii). Obecnie zajmuje się krytyczną analizą dyskursu Kościoła katolickiego w Polsce z wykorzystaniem narzędzi językoznawstwa korpusowego.

Bibliografia

Albakry Mohammed (2004) U.S. “Friendly Fire” Bombing of Canadian Troops: Analysis of the Investigative Reports. „Critical Inquiry in Language Studies”, vol. 1, no. 3, s. 163–178.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1207/s15427595cils0103_3

Alcaraz-Ariza, María Ángeles (2002) Evaluation in English-Medium Medical Book Reviews. „International Journal of English Studies”, vol. 2, no. 1, s. 137–153.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.6018/ijes/2011/1/137141

Almeida Eugenie P. (2011) Palestinian and Israeli Voices in Five Years of U.S. Newspaper Discourse. „International Journal of Communication”, vol. 5, s. 1586–1605.
Google Scholar

Babbie Earl R. (2003) Badania społeczne w praktyce. Przełożyła Agnieszka Kloskowska-Dudzińska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bachmann Ingo (2011) Civil partnership – “gay marriage in all but name”: a corpus-driven analysis of discourses of same-sex relationships in the UK Parliament. „Corpora”, vol. 6, no. 1, s. 77–105.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3366/cor.2011.0005

Baker Paul (2006) Using corpora in discourse analysis. London, New York: Continuum.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9781350933996

Baker Paul i in. (2008) A useful methodological synergy? Combining critical discourse analysis and corpus linguistics to examine discourses of refugees and asylum seekers in the UK Press. „Discourse & Society”, vol. 19, no. 3, s. 273–306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926508088962

Bondi Marina, Scott Mike (2010) Keyness in texts. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/scl.41

Breeze Ruth (2011) Critical Discourse Analysis and Its Critics. „Pragmatics”, vol. 21, no. 4, s. 493–525.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/prag.21.4.01bre

Brown Penelope, Levison Stephen C. (1987) Politeness. Some universals in language usage. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511813085

Chen Lily (2012) Reporting news in China: Evaluation as an indicator of change in the China Daily. „China Information”, vol. 26, no. 3, s. 303–329.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0920203X12456338

Degano Chiara (2007) Dissociation and Presupposition in Discourse: A Corpus Study. „Argumentation”, vol. 21, no. 4, s. 361–378.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10503-007-9058-7

Don Zuraidah Mohd, Knowles Gerry, Fatt Choong Kwai (2010) Nationhood and Malaysian identity: a corpus-based approach. „Text & Talk – An Interdisciplinary Journal of Language, Discourse & Communication Studies”, vol. 30, no. 3, s. 267–287.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/text.2010.014

Edwards Geraint O. (2012) A comparative discourse analysis of the construction of ‘in-groups’ in the 2005 and 2010 manifestos of the British National Party. „Discourse & Society”, vol. 23, no. 3, s. 245–258.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926511433477

Fabiszak Małgorzata, Hebda Anna, Konat Barbara (2012) Dichotomy between private and public experience: The case of Polish wierzyć ‘believe’. „Selected Papers from UK-CLA Meetings”, vol. 1, s. 164–176.
Google Scholar

Forchtner Bernhard, Kolvraa Christoffer (2012) Narrating a ‘new Europe’: From ‘bitter past’ to self-righteousness? „Discourse & Society”, vol. 23, no. 4, s. 377–400.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926512441108

Freake Rachelle, Gentil Guillaume, Sheyholislami Jaffer (2010) A bilingual corpus-assisted discourse study of the construction of nationhood and belonging in Quebec. „Discourse & Society”, vol. 22, no. 1, s. 21–47.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926510382842

Gabrielatos Costas, Baker Paul (2008) Fleeing, Sneaking, Flooding: A Corpus Analysis of Discursive Constructions of Refugees and Asylum Seekers in the UK Press, 1996-2005. „Journal of English Linguistics”, vol. 36, no. 1, s. 5–38.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0075424207311247

Gabrielatos Costas., Marchi Anna (2011) Keyness: Matching metrics to definitions. Refereat zaprezentowany podczas Theoretical-methodological challenges in corpus approaches to discourse studies – and some ways of addressing them, 5 listopada, Portsmouth, Anglia.
Google Scholar

Gabrielatos Costas, Marchi Anna (2012) Keyness: Appropriate metrics and practical issues. Refereat zaprezentowany podczas CADS International Conference 2012, 13–14 września, Bologna, Włochy.
Google Scholar

Głowińska Katarzyna, Przepiórkowski Adam (2010) The Design of Syntactic Annotation Levels in the National Corpus of Polish [dostęp 15 stycznia 2014 r.]. Dostępny w Internecie http://nlp.ipipan.waw.pl/~adamp/Papers/2010-lrec-kg/lrec-nkjp_0324.pdf
Google Scholar

Gregory Ian N. (2008) Different Places, Different Stories: Infant Mortality Decline in England and Wales, 1851–1911. „Annals of the Association of American Geographers”, vol. 98, no. 4, s. 773–794.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00045600802224406

Gries Stefan Thomas (2009) Quantitative corpus linguistics with R. A practical introduction. New York: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203880920

Gries Stefan Thomas (2010) Useful statistics for corpus linguistics [w:] Aquilino Sánchez, Moisés Almela, eds., A mosaic of corpus linguistics: selected approaches. Frankfurt am Main: Peter Lang, s. 269–291.
Google Scholar

Halliday Michael, Matthiessen Christian (2004) An introduction to functional grammar. London, New York: Arnold.
Google Scholar

Hamilton Craig, Adolphs Svenja, Nerlich Brigitte (2007) The meanings of ‘risk’: a view from corpus linguistics. „Discourse & Society”, vol. 18, no. 2, s. 163–181.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926507073374

Hardt-Mautner Gerlinde (1995) ‘Only Connect.’ Critical Discourse Analysis and Corpus Linguistics [dostęp: 20 maja 2012 r.]. Dostępny w Internecie http://ucrel.lancs.ac.uk/papers/techpaper/vol6.pdf
Google Scholar

Hebda Anna (2011) Onde and envy: A diachronic cognitive approach [w:] Jacek Fisiak, ed., Studies in Old and Middle English. Frankfurt am Main: Peter Lang, s. 107–126.
Google Scholar

Herbel-Eisenmann Beth, Wagner David (2010) Appraising lexical bundles in mathematics classroom discourse: obligation and choice. „Educ Stud Math”, vol. 75, no. 1, s. 43–63.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10649-010-9240-y

Hidalgo Tenorio Encarnacion (2011) Critical Discourse Analysis, An overview. „Nordic Journal of English Studies”, vol. 10, no. 1, s. 184–210.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35360/njes.247

Kamasa Victoria (2013a) Naming “In Vitro Fertilization”: Critical Discourse Analysis of the Polish Catholic Church’s Official Documents. „Procedia – Social and Behavioral Sciences”, vol. 95, s. 154–159.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.10.634

Kamasa Victoria (2013b) Rodzina w dyskursie Polskiego Kościoła Katolickiego. Badania korpusowe z perspektywy Krytycznej Analizy Dyskursu. „Socjolingwistyka”, vol. 27, s. 139–152.
Google Scholar

Koller Veronika (2004) Businesswomen and war metaphors: ‘Possessive, jealous and pugnacious’? „Journal of Sociolinguistics”, vol. 8, no. 1, s. 3–22.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9841.2004.00249.x

Lischinsky Alon (2011) In times of crisis: a corpus approach to the construction of the global financial crisis in annual reports. „Critical Discourse Studies”, vol. 8, no. 3, s. 153–168.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17405904.2011.589231

Louw Bill (1993) Irony in the Text or Insincerity in the Writer? The Diagnostic Potential of Semantic Prosodies [w:] M. Baker, ed., Text and Technology. Amsterdam: John Benjamins, s. 157–176.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/z.64.11lou

Lukac Morana (2011) Down to the bone: A corpus-based critical discourse analysis of pro-eating disorder blogs. „Jezikoslovlje”, vol. 12.2, s. 187–209.
Google Scholar

Marling Raili (2010) The Intimidating Other: Feminist Critical Discourse Analysis of the Representation of Feminism in Estonian Print Media. „NORA – Nordic Journal of Feminist and Gender Research”, vol. 18, no. 1, s. 7–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/08038741003626767

Mautner Gerlinde (2005) The Entrepreneurial University. „Critical Discourse Studies”, vol. 2, no. 2, s. 95–120.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17405900500283540

Mautner Gerlinde (2007) Mining large corpora for social information: The case of elderly. „Language in Society”, vol. 36, no. 1, s. 51–72.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/S0047404507070030

McEnery Tony, Wilson Andrew (2001) Corpus linguistics. An introduction. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar

Miechowicz-Mathiasen Katarzyna, Scheffler Paweł (2008) A corpus-based analysis of the Polish verb podobać się [w:] Jacek Witkoś, ed.,
Google Scholar

Elements of Slavic and Germanic grammars: a comparative view. Papers on topical issues in syntax and morphosyntax. Frankfurt, Berlin, Bern, Brussels, New York, Oxford, Vienna: Peter Lang, s. 89–111.
Google Scholar

Młodzki Rafał, Przepiórkowski Adam (2009) The WSD Development Environment [w:] Zygmunt Vetulani, ed., Proceedings of LTC 2009, s. 185–189 [dostęp 15 stycznia 2014 r.]. Dostępny w Internecie http://nlp.ipipan.waw.pl/~adamp/Papers/2009--ltc-wsd/ltc-034-lodzki.pdf
Google Scholar

Mohamad Subakir Mohd Yasin i in. (2012) Linguistic Sexism In Qatari Primary Mathematics Textbooks. „GEMA Online™ Journal of Language Studies”, vol. 12, no. 1, s. 53–68.
Google Scholar

Mulderrig Jane (2011) Manufacturing Consent: A corpus-based critical discourse analysis of New Labour’s educational governance. „Educational Philosophy and Theory”, vol. 43, no. 6, s. 562–578.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2010.00723.x

O’Halloran Kieran (2009) Inferencing and cultural reproduction: a corpus-based critical discourse analysis. „Text & Talk – An Interdisciplinary Journal of Language, Discourse Communication Studies”, vol. 29, no. 1, s. 21–51.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/TEXT.2009.002

Orpin Debbie (2005) Corpus Linguistics and Critical Discourse Analysis. Examining the ideology of sleaze. „International Journal of Corpus Linguistics”, vol. 10:1, s. 37–61.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/ijcl.10.1.03orp

Oster Ulrike (2010) Using corpus methodology for semantic and pragmatic analyses: What can corpora tell us about the linguistic expression of emotions? „Cognitive Linguistics”, vol. 21, no. 4, s. 727–763.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/cogl.2010.023

Prentice Sheryl (2010) Using automated semantic tagging in Critical Discourse Analysis: A case study on Scottish independence from a Scottish nationalist perspective. „Discourse & Society”, vol. 21, no. 4, s. 405–437.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926510366198

Przepiórkowski Adam i in. (2009) Narodowy Korpus Języka Polskiego. „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, t. 65, s. 47–56.
Google Scholar

Rayson Paul (2009) Wmatrix: a web-based corpus processing environment, Computing Department, Lancaster University, dostępny na stronie http://ucrel.lancs.ac.uk/wmatrix
Google Scholar

Rogers Rebecca i in. (2005) Critical Discourse Analysis in Education: A Review of the Literature. „Review of Educational Research”, vol. 75, no. 3, s. 365–416.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3102/00346543075003365

Salama Amir H.Y. (2011) Ideological collocation and the recontexualization of Wahhabi-Saudi Islam post-9/11: A synergy of corpus linguistics and critical discourse analysis. „Discourse & Society”, vol. 22, no. 3, s. 315–342.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926510395445

Schmidt Filip, Skowrońska Marta (2006) Człowiek w sieci przedmiotów. Socjologiczna analiza roli i znaczenia przedmiotów w przestrzeni domowej [w:] Jacek Kowalewski, Wojciech Piasek, Marek Śliwa, red., Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności. Olsztyn: Colloquia Humaniorum, s. 197–222.
Google Scholar

Scott Mike (2013a) WordSmith Tools Help [dostęp 20 sierpnia 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://www.lexically.net/downloads/version6/HTML/index.html?keywords_info.htm
Google Scholar

Scott Mike (2013b) WordSmith Tools. Liverpool: Lexical Analysis Software.
Google Scholar

Stubbs Michael (1997) Whorf’s Children: Critical comments on Critical Discourse Analysis (CDA) [w:] Ann Ryan, Alison Wray, eds., Evolving models of language. Papers from the annual meeting of the British Association for Applied Linguistics held at the University of Wales, Swansea, September 1996. Clevedon: British Association for Applied Linguistics, s. 100–116.
Google Scholar

Stubbs Michael (2001)Words and phrases. Corpus studies of lexical semantics. Oxford, Malden: Blackwell Publishers.
Google Scholar

Subtirelu Nicholas Close (2013) ‘English… it’s part of our blood’: Ideologies of language and nation in United States Congressional discourse. „Journal of Sociolinguistics”, vol. 17, no. 1, s. 37–65.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/josl.12016

van Dijk Teun A. (2001) Multidisciplinary CDA: a plea for diversity [w:] Ruth Wodak, Michael Meyer, eds., Methods of critical discourse analysis. London: Sage, s. 95–120.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857028020.n5

van Leeuwen Theo (2008) Discourse and practice. New tools for critical discourse analysis. Oxford, New York: Oxford University Press.
Google Scholar

Weninger Csilla (2010) The lexico-grammar of partnerships: corpus patterns of facilitated agency. „Text & Talk – An Interdisciplinary Journal of Language, Discourse & Communication Studies”, vol. 30, no. 5, s. 591–613.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/text.2010.029

Whitsitt Sam (2005) A critique of the concept of semantic prosody. „International Journal of Corpus Linguistics”, vol. 10, no. 3, s. 283–305.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/ijcl.10.3.01whi

Wodak Ruth (2001) The discourse-historical approach [w:] Ruth Wodak, Michael Meyer, eds., Methods of critical discourse analysis. London: Sage, s. 63–94.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857028020.n4