„Pamiętnik z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza

Arkadiusz Morawiec

doi:10.18778/1505-9057.64.08

Autor

Arkadiusz Morawiec Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź https://orcid.org/0000-0001-6424-1194

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.08

Słowa kluczowe:

literatura polska, literatura łagrowa, Mieczysław Lenardowicz, sowieckie obozy koncentracyjne, Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia

Abstrakt

Artykuł dotyczy „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza, opublikowanego dwukrotnie w 1930 roku. Wersja krótsza utworu, zatytułowana Pamiętnik z Sołówek, ukazała się nakładem Towarzystwa Wydawniczego „Rój”, zaś wersja obszerniejsza, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek, została wydana przez Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Utwór Lenardowicza jest prawdopodobnie pierwszym polskim dziełem literatury łagrowej, i szerzej, literatury obozowej. Uwagi dotyczące utworu: jego genezy, wersji, formy, zawartości i pragmatyki, poprzedza próba ustalenia tożsamości autora, o którym praktycznie niczego nie wiadomo.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Arkadiusz Morawiec - Uniwersytet Łódzki, Wydział Filologiczny, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku, ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź

Arkadiusz Morawiec – prof. dr hab., literaturoznawca i krytyk literacki, zatrudniony w Uniwersytecie Łódzkim w Zakładzie Literatury Polskiej XX i XXI wieku. Zajmuje się historią literatury polskiej, w szczególności pisarstwem obrazującym totalitaryzm i ludobójstwo, w tym literaturą obozową i literaturą Holokaustu, oraz pisarstwem jako formą pamięci. Autor książek: Poetyka opowiadań Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Autentyzm – dyskursywność – paraboliczność (2000); Seweryna Szmaglewska (1916–1992). Bibliografia (2007); Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora (2009); Polityczne, prywatne, metafizyczne. Szkice o literaturze polskiej ostatnich dziesięcioleci (2014); Zofia Romanowiczowa. Pisarka nie tylko emigracyjna (2016); Literatura polska wobec ludobójstwa. Rekonesans (2018); Polish Literature and Genocide (2022).

Bibliografia

Archiwum Ośrodka „Karta”, Kolekcja Stowarzyszenia „Memoriał”, Materiały na temat obozów sołowieckich, sygn. PL-1001-AW-M-I-11.
Google Scholar

Archiwum Ośrodka „Karta”, Kolekcja Stowarzyszenia „Memoriał”, Materiały o Polakach represjonowanych z ZSRR w latach 30. XX wieku, sygn. PL-1001-AW-M-I-17.
Google Scholar

„Bez sądu, świadków i prawa…”. Listy z więzień, łagrów i zesłania do Delegatury PCK w Moskwie 1924–1927, red. Roman Dzwonkowski, Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 2002.
Google Scholar

Cybulski Mieczysław, Wspomnienia więźnia z Wysp Sołowieckich, „Dzwon Niedzielny” 1934, nr 12, s. 181–182; nr 13, s. 198–199; nr 14, s. 218–219; nr 15, s. 246–247; nr 16, s. 261–262; nr 17, s. 279–280; nr 18, s. 295–296; nr 19, s. 309–310; nr 20, s. 326–327; nr 21, s. 341–342; nr 22, s. 359–360; nr 23, s. 373–374; nr 24, s. 391–392; nr 25, s. 405–406; nr 26, s. 423–424; nr 27, s. 437–438; nr 28, s. 455–456; nr 29, s. 469–470.
Google Scholar

Czaplejewicz Eugeniusz, Polska literatura łagrowa, PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Duguet Raymond, Une bagne en Russie rouge. Solovki, l’île de la faim, des supplices, de la mort, przedm. Jules Claine, Jules Tallandier, Paris 1927.
Google Scholar

Giżejewska Małgorzata, Polacy na Kołymie w latach 1940–1958, „Niepodległość i Pamięć” 1996, nr 2, s. 85–97.
Google Scholar

Herling-Grudziński Gustaw, Inny świat. Zapiski sowieckie, przedm. Bertrand Russell, Gryf, London 1953.
Google Scholar

Hryńko M[arija] O., Meta, [w:] Encykłopedija Suczasnoji Ukrajiny: ełektronna wersija, Kol. red. I.M. Dziuba [i in.], Instytut encykłopedycznych doslidżeń NAN Ukrajiny, Kyjiw 2018, https://esu.com.ua/search_articles.php?id=66643 [dostęp: 25.01.2022].
Google Scholar

Ilgin Wincenty, Wspomnienia kapłana z Sołówek. Jak to było w raju bolszewickim. Charków – Sołówki – Piniega – Moskwa – Warszawa (1917–1933), słowo wstępne, oprac. Roman Dzwonkowski, Norbertinum, Lublin 2006.
Google Scholar

Krakowiecki Anatol, Książka o Kołymie, Veritas, London 1950.
Google Scholar

Ks. Donat [właśc. Nowicki Donat], Wśród tortur ducha i ciała (Z przeżyć kapłana w więzieniu sowieckim), „Przewodnik Katolicki” 1936, nr 34, s. 553.
Google Scholar

Lejeune Philippe, Pakt autobiograficzny, przekł. Aleksander Labuda, [w:] tegoż, Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, red. Regina Lubas-Bartoszyńska, przekł. Wincenty Grajewski [i in.], Universitas, Kraków 2001, s. 21–56.
Google Scholar

Lenardowicz M[ieczisław], Na ostrowach pytok i smierti (wospominanija s Sołowkow), przekł. M.S. Gorbunowa, [w:] Katorga i ssyłka na Siewierie Rossii, t. 3: Wospominanija polakow, wybór i red. M[ichaił] N. Suprun, Izdatielstwo Pomorskogo uniwiersitieta, Archangielsk 2008, s. 50–91.
Google Scholar

Lenardowicz Mieczysław, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1930.
Google Scholar

[Lenardowicz Mieczysław], Sołowky, ostrowy muk i smerty. Na pidstawi spomyniw sołowećkoho wjaznia M. Cybulśkoho, Meta, Lwów 1937.
Google Scholar

Lenardowicz Mieczysław, Za czerwonym kordonem. Wspomnienia z pobytu w Rosji sowieckiej, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1931.
Google Scholar

Lenartowicz M. [właśc. Lenardowicz Mieczysław], Pamiętnik z Sołówek, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa [1930].
Google Scholar

Leonartowicz M[ieczisław] [właśc. Lenardowicz Mieczysław], Na ostrowach pytok i smierti. Wospominanija s Sołowkow, przekł. M.S. Gorbunowa, [w:] Wospominanija sołowieckich uznikow 1923–1939 gg., t. 1: 1923–1927, red. Wiaczesław Umniagin, Izdatielstwo Spaso-Prieobrażenskogo Sołowieckogo mużskogo monastyria, Sołowki 2013, s. 596–632.
Google Scholar

[Malsagow Sozierko A.], Sołowki. Ostrow pytok i smierti (Zapiski bieżawszego s Sołowkow oficera S.A. Malsagowa), „Siegodnia” 1925, nr 269, s. 6–7; nr 270, s. 6; nr 271, s. 5; nr 272, s. 6; nr 273, s. 7; nr 274, s. 5; nr 276, s. 4; nr 277, s. 4; nr 278, s. 4; nr 279, s. 5; nr 280, s. 5; nr 282, s. 5; nr 283, s. 4; nr 284, s. 5; nr 285, s. 6; nr 286, s. 4; nr 288, s. 3; nr 289, s. 4; nr 290, s. 3; nr 292, s. 5.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2009.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, Początki polskiej literatury łagrowej. Wprowadzenie do lektury „pamiętnika z Sołówek” Mieczysława Lenardowicza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica” 2022, nr 1 (64).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1505-9057.64.07

Nasiłowska Anna, Łagierna moralność, „Odra” 2001, nr 12, s. 33–37.
Google Scholar

[B. nazw. aut.], Nota redakcyjna dot. ks. Donata Nowickiego, „Przewodnik Katolicki” 1936, nr 34, s. 553.
Google Scholar

Nowicki Donat, Wśród tortur ducha i ciała (Z przeżyć kapłana w więzieniu sowieckim), „Przewodnik Katolicki” 1936, nr 34, s. 553–554, nr 35, s. 569–570, 577.
Google Scholar

Obozy koncentracyjne OGPU w ZSRR, red. Bernadetta Gronek, Grzegorz Jakubowski, Irena Marczak, Bellona, Warszawa 1992.
Google Scholar

Olechnowicz Franciszek, Siedem lat w szponach GPU, nakł. autora, Wilno 1935.
Google Scholar

S.K. [Kriwienko Siergiej], Sołowiecki ITŁ OGPU, [w:] Łagry. Przewodnik encyklopedyczny, red. Nikita Ochotin i Arsenij Roginski, przekł. Romuald Niedzielko, Ośrodek „Karta”, Warszawa 1998, s. 464–467.
Google Scholar

Skarga Barbara, Świadectwo „Innego Świata”, „Kultura Niezależna”, nr 19 (1986), s. 41–49.
Google Scholar

[B. nazw. aut.], Straszliwe rządy zbirów bolszewickich. Zgnilizna moralna i tortury w bolszewii, „Głos Mazowiecki” 1936, nr 4, s. 4.
Google Scholar

Sucharski Tadeusz, O „piątą wolność człowieka” na „dnie człowieczeństwa”. Kołymska edukacja Anatola Krakowieckiego, [w:] Sucharski Tadeusz, Polskie poszukiwania „innej” Rosji. O nurcie rosyjskim w literaturze Drugiej Emigracji, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk 2008, s. 135–158.
Google Scholar

Suprun M[ichaił] N., Wospominanija M. Leonardowicza, [w:] Wospominanija sołowieckich uznikow 1923–1939 gg., t. 1: 1923–1927, red. Wiaczesław Umniagin, Izdatielstwo Spaso-Prieobrażenskogo Sołowieckogo mużskogo monastyria, Sołowki 2013, s. 594–595.
Google Scholar

Szyrajew Boris, Niegasnące światło, przekł. i oprac. Aniela Czendlik, AA, Kraków 2014.
Google Scholar

Śliwowska Wiktoria, Serańska-Giżejewska Małgorzata, Wstęp, [w:] Woronowicz Walenty, Przypadki XX wieku. 20 lat na Wyspach Sołowieckich i Kołymie. 1935–1955, do dr. przygot., wstępem i przypisami opatrzyły Wiktoria Śliwowska, Małgorzata Giżejewska, Instytut Historii PAN, Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Warszawa 1994, s. I–XV.
Google Scholar

„Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej” 1930.
Google Scholar

„Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej” 1937.
Google Scholar

Warlikowski Sebastian, Nie tylko Kołyma. Polacy w sowieckich łagrach. Wspomnienia i dokumenty, Zona Zero, Warszawa 2021.
Google Scholar

Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego w Warszawie, Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, teczka osobowa Mieczysława Cybulskiego, sygn. I.481.C.4995.
Google Scholar

Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy. Sprawozdanie z czynności za lata 1918–1924, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1925.
Google Scholar

Wołkow Oleg, W otchłani, przekł. Maria Kotowska, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1994.
Google Scholar

Woronowicz Walenty, Przypadki XX wieku. 20 lat na Wyspach Sołowieckich i Kołymie. 1935–1955, do dr. przygot., wstępem i przypisami opatrzyły Wiktoria Śliwowska, Małgorzata Giżejewska, Instytut Historii PAN, Warszawska Oficyna Wydawnicza „Gryf”, Warszawa 1994.
Google Scholar

Wymiana więźniów politycznych pomiędzy II Rzecząpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym. Dokumenty i materiały, oprac. Wojciech Materski, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2000.
Google Scholar