Polish literature and the Konzentrationslager. The beginning
DOI:
https://doi.org/10.18778/1505-9057.44.02Słowa kluczowe:
Concentration camp literature, definition, concentration campAbstrakt
In the article the author discusses the beginnings of Polish camp literature, more precisely: literature referring to the Nazi German concentration camps. For decades it was assumed that the earliest Polish texts of that type were published in 1945. It appears that the first works – reports and memoirs – were published before the outbreak of WWII. In this article, the author discusses them in the historical and historical-literary contexts (mainly in the context of German writings).
Pobrania
Bibliografia
Abraham M., Juda verrecke. Ein Rabbiner im Konzentrationslager. Introduction K. L. Reiner. Teplitz-Schönau 1934.
Google Scholar
Als sozialdemokratischer Arbeiter im Konzentrationslager Papenburg. Introduction W. Bredel. Moscow 1935.
Google Scholar
Anculewicz Z., “Obóz koncentracyjny w Dachau w reportażu Jerzego Rogowicza.” Mrągowskie Studia Humanistyczne, vol. 2 (2000).
Google Scholar
Aus Hitlers Konzentrationslagern. K. Bürger (ed.). Moscow 1934.
Google Scholar
Autobiografia Rudolfa Hössa, komendanta obozu oświęcimskiego Trans. W. Grzymski. Foreword F. Ryszka. Notes developed by A. Pankowicz. Warsaw 1990.
Google Scholar
Beimler H., Im Mörderlager Dachau. 4 Wochen in den Händen der Braunen Banditen. Moscow 1933.
Google Scholar
Beimler H., In hitleristishn kontsentracye-lager Dakhau. For vokhn in di hent fun di broyne banditn. Trans. V. L. Z. Varshe 1934.
Google Scholar
Beimler H., W katowni faszystowskich zbirów. Foreword G. Rwala. Moscow 1934.
Google Scholar
Billinger K. [aka Massing P. W.], Schutzhäftling 880. Aus einem deutschen Konzentrationslager. Roman. Paris 1935.
Google Scholar
[Borowski T.], “Czasy pogardy”, [in:] [ibid.], gdziekolwiek ziemia… cykl poetycki. [Warsaw 1942].
Google Scholar
Braunbuch über Reichstagbrand und Hitler Terror. Basel 1933.
Google Scholar
Bredel W., Egzamin. Powieść. Trans. A. Linke. Warsaw 1954.
Google Scholar
Bredel W., Die Prüfung. Roman aus einem Konzentrationslager. London 1934.
Google Scholar
Brunatna księga. Podpalenie Reichstagu i teror [!] hitlerowski. Foreword Lord Marley. Warsaw 1934.
Google Scholar
Cieślak T., Oranienburg-Sachsenhausen. Hitlerowskie obozy koncentracyjne 1933–1945. Warsaw 1972.
Google Scholar
Czaplejewicz E., Polska literatura łagrowa. Warsaw 1992.
Google Scholar
Deutsch für Deutsche. Leipzig [1935].
Google Scholar
Dunin-Wąsowicz K., Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych 1933–1945. 2nd edition. Warsaw 1983.
Google Scholar
Dymek S., Hans Beimler (1895–1936). Warsaw 1975.
Google Scholar
Escaped Prisoner, The Sonnenburg Torture Camp. New York 1934.
Google Scholar
Fiedor K., Militaryzmowi i faszyzmowi – nie. Carl von Ossietzky, życie i walka. Warsaw 1986.
Google Scholar
Frank B., Der Reisepass. Roman. Amsterdam 1937.
Google Scholar
Frank B., Paszport księcia. Trans. R. Granicy. [Lviv 1938].
Google Scholar
Das Gesetz zur Ordnung der Nationalen Arbeit. Leipzig [1934].
Google Scholar
Gittig H., Illegale antifaschistische Tarnschriften 1933 bis 1945. Leipzig 1972.
Google Scholar
Gul R. B., Oranenburg. Čto ja videl v gitlerovskom koncentrationnom lagere. [Paris 1937].
Google Scholar
Hinrichs K., Staatliches Konzentrationslager VII. Eine „Erzihungsanstalt” im Dritten Reich. London 1936.
Google Scholar
Hirsch W., Hinter Stacheldraht und Glitter. Erlebnisse und Erfahrungen in den Konzentrationslagern und Gafängnissen Hitlerdeutschlands. Zürich–Paris 1934.
Google Scholar
Hirsch W., Sozialdemokratische and kommunistische Arbeiter im Konzentrationslager. [Strasbourg] 1934.
Google Scholar
Hornung W. [aka Zerfaβ J.], Dachau – Eine Chronik. Zürich 1936.
Google Scholar
Kachnicz Z., “Muzyka, pieśni i piosenki jako sposób na samoobronę psychiczną więźniów obozów hitlerowskich.” Przegląd Humanistyczny, 2005, issue 2.
Google Scholar
Kiedrzyńska W., “Międzynarodowa bibliografia hitlerowskich obozów koncentracyjnych 1933– 1976.” Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, [vol.] 30 (1981).
Google Scholar
Kiedrzyńska W., Ravensbrück. Kobiecy obóz koncentracyjny. 2nd edition, amended. Warsaw 1965.
Google Scholar
Kogon E., Der SS-Staat. Das System der deutschen Konzentrationslager. Frankfurt am Main 1946.
Google Scholar
Kühnrich H., Der KZ-Staat. Die faschistischen Konzentrationslager 1939 bis 1945. Berlin 1980.
Google Scholar
Kulesza D., Dwie prawdy. Zofia Kossak i Tadeusz Borowski wobec obrazu wojny w polskiej prozie lat 1944–1948. Białystok 2006.
Google Scholar
Kunicki W., “Liepmann Heinz”, [in:] Pisarze niemieckojęzyczni XX wieku. Leksykon encyklopedyczny PWN. Marek Zubyra (ed.) Warsaw 1996.
Google Scholar
Langhoff W., Die Moorsoldaten. 13 Monate Konzentrationslager. Unpolitischer Tatsachenbericht. Zürich 1935.
Google Scholar
Lenardowicz M., Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek. Warsaw 1930.
Google Scholar
Lenardowicz M., Za czerwonym kordonem. Wspomnienia pobytu w Rosji Sowieckiej. Warsaw 1931.
Google Scholar
[Liepmann H.], “Śmierć made in Germany”. Wiadomości Literackie, 1934, issue 1.
Google Scholar
Liepmann H., Das Vaterland. Ein tatsachen Roman aus dem heutigen Deutschland. Amsterdam 1933.
Google Scholar
Liepmann H., Śmierć made in Germany. Powieść. Trans. I. Berman. Lviv [1934].
Google Scholar
Liste des deutschfeindlichen, schädlichen und unerwünschten polnischen Schrifttums. Herausgegeben im Amt des Generalgouverneurs für besetzen polnischen Gebiete. Issue 1. Krakow 1940.
Google Scholar
Makowiecki A. Z., “Opowieść o zagładzie: Seweryny Szmaglewskiej «Dymy nad Birkenau».” Kultura, 1969, issue 26.
Google Scholar
Malewski S., Karol Ossietzky, laureat nagrody pokojowej Nobla. Lviv 1936.
Google Scholar
Malraux A., Czasy pogardy. Trans. W. Rogowicz. Warsaw 1936.
Google Scholar
Malraux A., Le temps de mépris. Paris [1935].
Google Scholar
Mańkowski Z., “Obozy hitlerowskie – Majdanek – Lubelszczyzna”, [in:] Majdanek 1941–1944. T. Mencel (ed.) Lublin 1991.
Google Scholar
Meyer W., Wernicke K., Der Elektromotor im Kleingewerbe und Haushalt. Leipzig [1934].
Google Scholar
“Miejsca odosobnienia. Oświadczenie premjera L. Kozłowskiego.” Gazeta Polska, 1934, issue 168. Mnichowski P., Obóz koncentracyjny i więzienie w Sonnenburgu (Słońsku) 1933–1945. Warsaw 1982.
Google Scholar
Morawiec A., Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora. Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, Łódź 2009.
Google Scholar
Mord im Lager Hohenstein. Berichte aus dem Dritten Reich. Moscow 1933.
Google Scholar
Musioł T., Dachau 1933–1945. 2nd edition, amended. Opole–Katowice 1971.
Google Scholar
Niedyskrecje pocztowe. Korespondencja Tadeusza Borowskiego. Collected, explained, and discussed by Tadeusz Drewnowski. Warsaw 2001.
Google Scholar
Nogaj S., Gusen. Pamiętnik dziennikarza. Part 1. Katowice 1945.
Google Scholar
Nogaj S., Za drutami i kratami Trzeciej Rzeszy. Reportaże. Vol. 2. Katowice 1939.
Google Scholar
Nogaj S., Za kratami i drutami Trzeciej Rzeszy. Reportaże. [Katowice] 1937.
Google Scholar
Nogaj S., Za kratami i drutami Trzeciej Rzeszy. Reportaże. [2nd edition. Vol. 1. Katowice] 1939.
Google Scholar
Obóz w Dachau. Trans. Z. Gr[abowski]. Wiadomości Literackie, 1937, issue 51.
Google Scholar
“O czym p. Goebbels nie mówił w Warszawie? Obóz izolacyjny – Oranienburg”. Robotnik, 1934, issue 221.
Google Scholar
“Oświęcimskie książki.” Wolni Ludzie, 1947, issue 5.
Google Scholar
“O wolność dla pacyfistów niemieckich.” Robotnik, 1934, issue 231.
Google Scholar
Pilichowski Cz., “Hitlerowskie obozy i ośrodki przymusowego odosobnienia oraz ich rola w realizacji programu ludobójstwa i zagłady narodu polskiego”, [in:] Obozy hitlerowskie na ziemiachpolskich 1939–1945. Informator encyklopedyczny. Author and editorial team: Czesław Pilichowski et al. Warsaw 1979.
Google Scholar
Polit I., Miejsce odosobnienia w Berezie Kartuskiej w latach 1934–1939. Toruń 2003.
Google Scholar
Poraj K., Koszary i koszmary. Lviv [1939].
Google Scholar
Rajewski L., “Seweryna Szmaglewska.” Na straży, 1963, issue 23.
Google Scholar
Rogowicz J., “W obozie koncentracyjnym.” Kurier Warszawski, 1936, issue 255 (evening issue); “Za co? Od jak dawna?”, issue 256 (evening issue); “«Wychowanie» przez obóz”, issue 258; “Wszerz i wzdłuż obozu”, issue 260 (evening issue); “«Korytarz» polski w obozie”, issue 308 (evening issue); “Jak ich żywią?”, issue 314; “Przyszłość obozu”, issue 321.
Google Scholar
Rost N., De brouwerij van Oraniënburg. Een concentratiecamp in het Derde Rijk. Amsterdam 1933.
Google Scholar
“Rozporządzenie w sprawie osób zagrażających bezpieczeństwu, spokojowi i porządkowi publicznemu.” Gazeta Polska, 1934, issue 168.
Google Scholar
Rulewicz [aka Weintraub] K., Karol Ossietzky. Lviv 1937 [correctly 1936].
Google Scholar
Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego. Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy. 3rd edition, amended. Wrocław 1985.
Google Scholar
Schäfer W., Konzentrationslager Oranienburg. Das Anti-Braunbuch über das erste deutsche Konzentrationslager. Berlin [1934].
Google Scholar
Seger G., Oranienburg. Erster autentischer Bericht eines aus dem Konzentrationslager Geflüchteten. Afterword by H. Mann. Karlsbad 1934.
Google Scholar
Siegelberg M., Schutzhaftjude 13877. Die Leidensgeschichte zweier Menschen. Shanghai 1939.
Google Scholar
Skwarczyńska S., Wstęp do nauki o literaturze. Vol. 1. Warsaw 1954.
Google Scholar
Słonimski A., “Kronika tygodniowa.” Wiadomości Literackie, 1934, issue 37.
Google Scholar
Sobański A., Cywil w Berlinie. Warsaw 1934.
Google Scholar
Sofsky W., The Order of Terror. The Concentration Camp. Trans. W. Templer. Princeton 1997.
Google Scholar
Szyszkowski W., “Rogowicz Jerzy”, [in:] Polski słownik biograficzny. Vol. 31. Wrocław 1988–1989.
Google Scholar
Śleszyński W., Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939. Białystok 2003.
Google Scholar
Vogler H., “Liryka i piekło.” Gazeta Polska, 1946, issue 69.
Google Scholar
Werner A., “Wstęp”, [in:] Borowski T., Utwory wybrane. A. Werner (ed.) Wrocław 1991.
Google Scholar
“W niemieckich obozach koncentracyjnych.” Przewodnik Katolicki, 1939, issue 27.
Google Scholar
Wójcik W., “Byłem w piekle… Lublinianin w niemieckim obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie.” Głos Lubelski, 1939, issues 225–227; 229–234; 236–239.
Google Scholar
Wyka K., “Pogranicze powieści.” Twórczość, 1946, vol. 2.
Google Scholar
“Z praktyki obozów izolacyjnych. Los Karola Ossietzkiego.” Robotnik, 1934, issue 237.
Google Scholar
Zürcher F., Kreuzzug gegen das Christentum. Zürich–New York 1938.
Google Scholar
Zürcher F., Krucjata przeciw chrześcijaństwu. Zurich–New York 1938.
Google Scholar
