Literatura obozowa. Wstęp

Arkadiusz Morawiec

doi:10.18778/1505-9057.42.01

Autor

Arkadiusz Morawiec Uniwersytet Łódzki, Instytut Filologii Polskiej i Logopedii, Zakład Literatury Polskiej XX i XXI wieku; ul. Pomorska 171/173, 90-236 Łódź

DOI:

https://doi.org/10.18778/1505-9057.42.01

Słowa kluczowe:

camp literature, definition, concentration camp, forced labor camp, death camp, internment camp, prisoner of war camp, ghetto

Abstrakt

The article contains terminological considerations concerning the term ‘camp literature’. In Polish literary studies it is most often referred to literature dealing with German Nazi camps, in particular concentration camps and death camps, and, less frequently, Soviet camps, especially forced labor camps. However, this definition turns out to be too narrow. It should also include the lesser-known works of Polish literature concerning, among others, the Polish internment camp (concentration camp) in Bereza Kartuska, communist labor camps set up in postwar Poland and the Spanish (Francoist) concentration camp in Miranda de Ebro. The term ‘camp literature’ could also include works on internment camps, prisoner camps, and even ghettos. The camp literaturę (not only Polish writings) requires, what is very important, a comparative approach.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Applebaum Anne, Gułag, przeł. Jakub Uchański, Świat Książki, Warszawa 2013.
Google Scholar

Autobiografia Rudolfa Hössa, komendanta obozu oświęcimskiego, przekł. Wiesław Grzymski, przedm. Franciszek Ryszka, oprac. przypisów Andrzej Pankowicz, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1990.
Google Scholar

Bartoszewski Władysław, Polskie judaica literackie w publikacjach konspiracyjnych lat 1939–1944, „Twórczość” 1962, nr 9, s. 48–62.
Google Scholar

Bereziacy, red. Leon Pasternak, Książka i Wiedza, Warszawa 1965.
Google Scholar

Blomme Yves, Les prêtres déportés sur les pontons de Rochefort, Bordessoules, Saint-Jean-d’Angély 1994.
Google Scholar

Borwicz [Boruchowicz] Michał Maksymilian, Literatura w obozie, Wojewódzka Żydowska Komisja Historyczna w Krakowie, Kraków 1946.
Google Scholar

Burkot Stanisław, Literatura polska w latach 1939–1999, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2002.
Google Scholar

Burska Lidia, Obozowa literatura, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka [i in.], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 740–746.
Google Scholar

Buryła Sławomir, Tematy (nie)opisane, Universitas, Kraków 2013, s. 241–423.
Google Scholar

Czaplejewicz Eugeniusz, Polska literatura łagrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar

Czapski Józef, Na nieludzkiej ziemi, Czytelnik, Warszawa 1990.
Google Scholar

Czapski Józef, Wspomnienia starobielskie, Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu, [b.m.] 1944.
Google Scholar

Dobraczyński Jan, Doścignięty, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1967.
Google Scholar

Drut opasał w krąg. Antologia poezji jenieckiej z lat 1939–1945, wybór, oprac. i wstęp Róża Bednorz, Muzeum Martyrologii i Walki Jeńców Wojennych w Łambinowicach, Łambinowice 1984.
Google Scholar

Dunin-Wąsowicz Krzysztof, Ruch oporu w hitlerowskich obozach koncentracyjnych 1933–1945, wyd. 2, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983.
Google Scholar

Dygat Stanisław, Jezioro Bodeńskie, Wiedza, Warszawa 1946.
Google Scholar

Fekecz Kazimiera, Ocalić człowieka, „Literatura na Świecie” 1979, nr 8, s. 299–301.
Google Scholar

Gojawiczyńska Pola, Krata, Czytelnik, Warszawa 1945.
Google Scholar

Gourley Catherine, The horrors of the Andersonville. Life and death inside a civil war prison, Twenty-First Century Books, Minneapolis 2010.
Google Scholar

Gruenwald Oskar, Yugoslav camp literature. Rediscovering the ghost of a nation’s past–present–future, „Slavic Review”, t. 46 (1987), s. 513–528.
Google Scholar

Grzymała-Siedlecki Adam, Sto jedenaście dni letargu (Wspomnienia z Pawiaka z lat 1942/1943), Wydawnictwo Literackie, Kraków 1965.
Google Scholar

Hołuj Tadeusz, Dom pod Oświęcimiem. Sztuka w 4 aktach, Sztuka, Warszawa 1948.
Google Scholar

Jasienica Paweł, Rozważania o wojnie domowej, Wydawnictwo Literackie, Kraków–Wrocław 1985.
Google Scholar

Jastrun Mieczysław, Mit śródziemnomorski, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962.
Google Scholar

Jedlicki Jerzy, Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone, w: Dzieło literackie jako źródło historyczne, pod red. Zofii Stefanowskiej i Janusza Sławińskiego, Czytelnik, Warszawa 1978, s. 344–371.
Google Scholar

Kamiński Andrzej Józef, Koszmar niewolnictwa. Obozy koncentracyjne od 1896 do dziś. Analiza, tł. Halina Zarychta i autor, Przedświt, Warszawa 1990.
Google Scholar

Kantor MacKinlay, Andersonville, World, Cleveland 1955.
Google Scholar

Kępiński Antoni, Refleksje oświęcimskie, wybór i wstęp Zdzisław Jan Ryn, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Google Scholar

Kopówka Edward, Treblinka. Nigdy więcej, Muzeum Walki i Męczeństwa w Treblince, Muzeum Regionalne w Siedlcach, Treblinka–Siedlce 2002.
Google Scholar

Krakowiecki Anatol, Książka o Kołymie, Veritas, London 1950.
Google Scholar

Kremer Johan Paul, [Pamiętnik], z przedm. Jerzego Rawicza i wstępem Jadwigi Bezwińskiej, przeł. Jerzy Rawicz, „Zeszyty Oświęcimskie”, z. 13 (1971), s. 29–115.
Google Scholar

Lenardowicz Mieczysław, Na wyspach tortur i śmierci. Pamiętnik z Sołówek, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa 1930.
Google Scholar

Leociak Jacek, Literatura dokumentu osobistego jako źródło do badań nad zagładą Żydów. Rekonesans metodologiczny, „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”, nr 1 (2005), s. 13–31.
Google Scholar

Levi Primo, Czy to jest człowiek, przeł. Halszka Wiśniowska, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978.
Google Scholar

Lipski Leo, Dzień i noc (na otwarcie kanału Wołga–Don), w: Lipski Leo, Dzień i noc (Opowiadania), Instytut Literacki, Paris 1957, s. 7–40.
Google Scholar

M.K., Literatura obozu, „Głos Demokratyczny” 1946, nr 32, s. 5.
Google Scholar

Maciejewska Irena, Getta doświadczenie w literaturze, w: Słownik literatury polskiej XX wieku, red. Alina Brodzka [i in.], Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1993, s. 331–338.
Google Scholar

Miejsca odosobnienia. Oświadczenie premjera L. Kozłowskiego. „Gazeta Polska” 1934, nr 168, s. 2.
Google Scholar

Mojzes Paul, Balkan genocides. Holocaust and ethnic cleansing in the twentieth century, Rowman & Littlefield, Lanham 2011.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, Campo de Concentración de Miranda de Ebro. Niedostrzeżony rozdział polskiej literatury obozowej, w: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Kontynuacje, pod red. Zbigniewa Andresa, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2011, s. 308–347.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, „Dezynfekcja”. Literatura polska wobec eksterminacji osób psychicznie chorych, „Przestrzenie Teorii”, nr 27 (2017), s. 261–295.
Google Scholar

Morawiec Arkadiusz, Literatura w lagrze, lager w literaturze. Fakt – temat – metafora, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej, Łódź 2009.
Google Scholar

Nałkowska Zofia, Dorośli i dzieci w Oświęcimiu, w: Nałkowska Zofia, Medaliony, Czytelnik, Warszawa 1946, s. 79–88.
Google Scholar

Nałkowska Zofia, Ludzie w Oświęcimiu, „Głos Ludu” 1945, nr 157, s. 5.
Google Scholar

Nowakowski Tadeusz, Obóz Wszystkich Świętych, Libella, Paris 1957
Google Scholar

Olusoga David, Erichsen Casper W., Zbrodnia Kajzera, przeł. Piotr Tarczyński, Wielka Litera, Warszawa 2012.
Google Scholar

Orman Kamila, Twórczość literacka internowanych w czasie stanu wojennego (1981–1983), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, t. 91 (2013), s. 199–218.
Google Scholar

Peczorski A[leksandr], Powstanie w Sobiborze, przekł. Anny Kubiak. „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” 1952, nr 1, s. 3–45.
Google Scholar

Петелин Виктор, История русской литературы второй половины XX века (1953–1993), Центрполиграф, Москва 2013.
Google Scholar

Poezja stanu wojennego. Antologia wierszy, piosenek, kontrafaktur, parafraz i fraszek, red. Anna Skoczek, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Dante, Kraków 2014.
Google Scholar

Ravensbrück. Wiersze obozowe, zebr. i do druku przygot. Wanda Kiedrzyńska, Irena Pannenkowa, Eliza Sulińska, Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, Klub Ravensbrück, Warszawa 1961, s. 29–63.
Google Scholar

Rees Lawrence, Naziści. Ostrzeżenie historii, przedm. Ian Kershaw, przeł. Sławomir Kędzierski, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
Google Scholar

Rogowicz Jerzy, W obozie koncentracyjnym, „Kurier Warszawski” 1936, nr 255 (wyd. wieczorne), s. 2–3; Za co? Od jak dawna?, nr 256 (wyd. wieczorne), s. 2–3; „Wychowanie” przez obóz, nr 258, s. 6; Wszerz i wzdłuż obozu, nr 260 (wyd. wieczorne), s. 2–3; „Korytarz” polski w obozie, nr 308 (wyd. wieczorne), s. 2; Jak ich żywią?, nr 314, s. 5; Przyszłość obozu, nr 321, s. 7–8.
Google Scholar

Romanowiczowa Zofia, Łagodne oko błękitu, Libella, Paris 1968.
Google Scholar

Romanowiczowa Zofia, Przejście przez Morze Czerwone, Libella, Paris 1960.
Google Scholar

Różewicz Tadeusz, Warkoczyk, w: tenże, Pięć poematów, Czytelnik, Warszawa 1950, s. 11.
Google Scholar

Różewicz Tadeusz, Wycieczka do muzeum, w: Różewicz Tadeusz, Wycieczka do muzeum, Czytelnik, Warszawa 1966, s. 11–22.
Google Scholar

Sawicki Stefan, Problematyka aksjologiczna w nauce o literaturze, w: Problemy teorii literatury, wyboru prac dokonał Henryk Markiewicz, seria 4, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1998, s. 355–366.
Google Scholar

Słotwiński Józef, Dwa oblicza obozowej literatury, „Za drutami” [Arnswalde Oflag] 1941, nr 1, s. 7–8.
Google Scholar

Słowiński Przemysław, Polska elita w niemieckiej niewoli. O jeńcach i Oflagu II C Woldenberg w monografiach, „Język. Religia. Tożsamość” 2016, nr 1, s. 201–216.
Google Scholar

Słownik języka polskiego PWN, pod red. Mieczysława Szymczaka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, t. 2.
Google Scholar

Szałamow Warłam, Życie inżyniera Kipriejewa, w: Szałamow Warłam, Opowiadania kołymskie, przeł. Juliusz Baczyński, wyd. 3 popr., Rebis, Poznań 2010, s. 606–619.
Google Scholar

Шаламов Варлам, Житие инженера Кипреева, w: Шаламов Варлам, Собрание сочинений в шести томах, red. Ирина П. Сиротинская, Терра, Москва 2004, t. 2 (Колымские рассказы. Анна Ивановна: пьеса), s. 152–165.
Google Scholar

Szlengel Władysław, Co czytałem umarłym. Wiersze getta warszawskiego, oprac. Irena Maciejewska, wyd. 2 uzup. i popr., Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1979.
Google Scholar

Szmaglewska Seweryna, Czarne stopy, Śląsk, Katowice 1960.
Google Scholar

Szymborska Wisława, Obóz głodowy pod Jasłem, w: Szymborska Wisława, Sól. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1962, s. 25–26.
Google Scholar

Śleszyński Wojciech, Obóz odosobnienia w Berezie Kartuskiej 1934–1939, Benkowski, Białystok 2003.
Google Scholar

Taterka Thomas, Dante Deutsch. Studien zur Lagerliteratur, Erich Schmidt, Berlin 1999.
Google Scholar

Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł., przedmową i przypisami opatrzył Kazimierz Kumaniecki, Czytelnik, Warszawa 1988.
Google Scholar

Wachsmann Nikolaus, Historia nazistowskich obozów koncentracyjnych, przeł. Maciej Antosiewicz, Świat Książki, Warszawa 2016.
Google Scholar

Wójcik Władysław, Byłem w piekle… Lublinianin w niemieckim obozie koncentracyjnym w Buchenwaldzie, „Głos Lubelski” 1939, nr 225–227, 229–234, 236–239.
Google Scholar

Wójcik Włodzimierz, Opowiadania Tadeusza Borowskiego, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1972.
Google Scholar

Wolski Paweł, Tadeusz Borowski – Primo Levi. Prze-pisywanie literatury Holocaustu, Stowarzyszenie „Pro Cultura Litteraria”, Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich, Warszawa 2013.
Google Scholar

Woźniczka Zygmunt, Centralny Obóz Pracy w Jaworznie na tle stalinowskiego systemu represji (1945–1950), w: Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956. Materiały z konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939–1956”, wyd. 2 uzup. i popr., [t. 1], red. Kazimierz Miroszewski, Zygmunt Woźniczka, Muzeum Miasta Jaworzna, Jaworzno 2007, s. 87–113.
Google Scholar

Wyka Kazimierz, Pogranicze powieści, „Twórczość” 1946, z. 2, s. 145–150.
Google Scholar

Za kratami więzień i drutami obozów (wspomnienia i notatki więźniów ideowych z lat 1914–1921), t. 1–2, zebr. i oprac. kom. red. Wacław Lipiński [i in.], Komitet Organizacyjny Zjazdu b. Więźniów Ideowych, Warszawa 1927–1928.
Google Scholar

Zieliński E[ryk], Literatura jeniecka, „Za drutami” [Arnswalde Oflag] 1940, nr 8, s. 6–7.
Google Scholar

Zieliński Stanisław, Dno miski, Książka i Wiedza, Warszawa 1949.
Google Scholar