Analiza dwujęzyczności i dysleksji u dziecka polonijnego w ramach klasyfikacji ICF

Rafał Młyński

doi:10.18778/2544-7238.11.08

Autor

Rafał Młyński JUniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Instytut Glottodydaktyki Polonistycznej, Zakład Logopedii https://orcid.org/0000-0001-9069-0612

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.11.08

Słowa kluczowe:

ICF, RIOT, biografia językowa, LEAP-Q, dwujęzyczność

Abstrakt

Artykuł zawiera propozycję użycia autorskiej koncepcji oceny dwujęzyczności i zaburzenia komunikacji językowej. Jej podstawą jest klasyfikacja ICF, połączona z diagnostyczną formułą RIOT, informacjami pozyskanymi dzięki kwestionariuszowi Doświadczenia i Biegłości Językowej (LEAP-Q) oraz metodzie biografii językowej. Omówiono założenia teoretyczne powyższych narzędzi oraz zaprezentowano ich użycie na przykładzie E. – bilingwalnego chłopca z dysleksją.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Blake H.L., McLeod S., 2019, Speech-language pathologists’ support for multilingual speakers’ English intelligibility and participation informed by the ICF, „Journal of Communication Disorders”, vol. 77, s. 56–70.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2018.12.003

Boksa E., 2016, Ślinotok i zaburzenia komunikacji u pacjentów cierpiących na dysfagię, „Studia Pragmalingwistyczne”, t. VIII, s. 267–277.
Google Scholar

Boksa E., 2018, Perspektywy badań nad normą osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, [w:] P. Zbróg (red.), Wybrane aspekty badań nad normą językową, Kraków: Wydawnictwo Libron, s. 231–246.
Google Scholar

Boksa E., 2020, Komunikacja dzieci i młodzieży z mózgowym porażeniem dziecięcym i niepełnosprawnością intelektualną na tle oceny życia, „Logopedia Silesiana”, t. 9, s. 14–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.10

Cheng L., 1997, Diversity: challenges and implications for assessment, „Journal of Children Communication Development”, vol. 19(1), s. 55–62.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/152574019701900107

Cheng L., 2006, Lessons from the Da Vinci Code: Working with Bilingual/Multicultural Children and Families, „ASHA Leader”, vol. 11(13), s. 14–15.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/leader.FTR4.11132006.14

Cheng L., 2007, Improve your assessment of bilingual clients with communication disorders, „Therapy Insider”, vol. 37, 10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/01.NURSE.0000277239.81488.b7

Cieszyńska J., 2005, Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Cieszyńska J., 2006, Kocham czytać, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Google Scholar

Cieszyńska J., Korendo M., 2009, Symultaniczne ćwiczenia ortograficzne, Kraków: Wydawnictwo Edukacyjne.
Google Scholar

Cieszyńska-Rożek J., 2013, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków: Omega Stage Systems.
Google Scholar

Faściszewska M., 2020, Diagnoza funkcjonalna dziecka jąkającego się w wieku szkolnym, [w:] K. Węsierska, M. Witkowski (red.), Zaburzenia płynności mowy: teoria i praktyka, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, t. 2, s. 245–254.
Google Scholar

Franco A., Latrin T., Beck A., 2019, Assessing Bilingual Children with a Language Disorder, https://ir.library.illinoisstate.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1015&context=giscsd (dostęp: 12.01.2025).
Google Scholar

Gréaux M., Gibson J.L., Katsos N., 2024, ‘It’s not just linguistically, there’s much more going on’: The experiences and practices of bilingual paediatric speech and language therapists in the UK, „International Journal of Language & Communication Disorders”, vol. 59(5), s. 1–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.13027

Grosjean F., 2018, Studying bilinguals, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Hoffman Ch., 1991, Introduction to bilingualism, New York: Routledge.
Google Scholar

Howe T.J., 2008, The ICF Contextual Factors related to speech-language pathology, „International Journal of Speech-Language Pathology”, vol. 10(1–2), s. 27–37.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14417040701774824

Kamińska S., 2023, Ocena zachowań językowych wielojęzycznej dziewczynki, [w:] S. Kamińska (red.), Wielojęzyczność. Wyzwanie współczesnej logopedii, Siedlce: Uniwersytet w Siedlcach, s. 157–192.
Google Scholar

Lipińska E., 2015, Dwujęzyczność kognitywna, „LingVaria”, t. X, nr 2(20), s. 55–68.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.20.05

Lipińska E., Seretny A., 2012, Między językiem ojczystym a obcym. Nauczanie i uczenie się języka odziedziczonego na przykładzie chicagowskiej diaspory, Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Marian V., Blumenfeld H., Kaushanskaya M., 2007, Language Experience and Proficiency Questionnaire (LEAP-Q), „Journal of Speech Language and Hearing Research”, vol. 50(4), s. 940–967.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/1092-4388(2007/067)

McLeod S., 2004, Speech pathologists’ application of the ICF to children with speech impairment, „Advances in Speech Language Pathology”, vol. 6(1), s. 75–81.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14417040410001669516

McNeilly L., 2018, Using the International Classification of Functioning, Disability and Health Framework to Achieve Interprofessional Functional Outcomes for Young Children: A Speech- -Language Pathology Perspective, „Pediatric Clinics of North America”, vol. 65(1), s. 125–134.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.pcl.2017.08.025

Michalska A., 2013, Funkcjonalne podejście do terapii pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym – stosowanie systemów klasyfikacyjnych, [w:] E. Boksa, A. Michalska, P. Zbróg (red.), Aktualne problemy diagnozy i terapii osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi i zaburzeniami rozwojowymi, Kraków: Wydawnictwo Libron, s. 103–112.
Google Scholar

Miodunka W., 2016, Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności, [w:] R. Dębski, W. Miodunka (red.), Bilingwizm polsko-obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków: Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, s. 49–87.
Google Scholar

Młyński R., 2021, Ocena dwujęzyczności dziecięcej przy zastosowaniu formuły RIOT, „Logopaedica Lodziensia”, nr 5, s. 159–170.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.05.10

Młyński R., 2024, Logopedyczna ocena dwujęzyczności dziecięcej w kontekście ICF, „Logopaedica Lodziensia”, nr 9, s. 103–118.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.09.07

Młyński R., Majewska-Tworek A., 2024, Typy i funkcje przełączania kodu językowego (code switching) w wywiadzie z dzieckiem bilingwalnym, „Prace Językoznawcze”, nr 2, s. 271–286.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.10151

Muysken P., 1997, Code switching processes. Alternation, insertion, congruent lexicalization, [w:] M. Pütz (red.), Language Choices. Conditions, constraints, and consequences. Studies in Language, Culture and Society, Amsterdam: Benjamins, s. 361–380.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/impact.1.25muy

Orłowska-Popek Z., 2017, Programowanie języka w terapii logopedycznej (na przykładzie rozwoju dzieci niesłyszących), Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Orłowska-Popek Z., Błasiak-Tytuła M., 2021, Mój język polski, Kraków: Wydawnictwo WiR.
Google Scholar

Pluta-Wojciechowska D., 2019, Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno-lingwistyczna analiza wyników badań, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Rabiej A., Dębski R., Szelc-Mays M., 2016, Czytam, bo lubię! Program wczesnej nauki czytania wraz z poradnikiem dla rodziców i nauczycieli dzieci dwujęzycznych, Kraków: Wydawnictwo Avalon.
Google Scholar

Riva G., Antonietti A., 2010, The application of ICF CY model in specific learning difficulties: a case study, „Psychology of Language and Communication”, vol. 14, s. 37–58.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10057-010-0009-2

Seretny A., Lipińska E., 2019, E/I/Ree/migracyjny język polski, „Języki Obce w Szkole”, nr 4, s. 5–10.
Google Scholar

Trębacz-Ritter A., 2022, Klasyfikacja ICF jako tło dla diagnozy funkcjonalnej uczniów z wyzwaniami rozwojowymi w obszarze mowy i języka. Polska adaptacja kwestionariuszy SPAA-C (Speech Participation and Activity Assessment of Children), „Studia z Teorii Wychowania”, t. XIII, nr 3, s. 251–267.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1136

Washington K., 2007, Using the ICF within speech language pathology: application to developmental language impairment, „Advances in Speech Language Pathology”, vol. 9(3), s. 242–255.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14417040701261525

Węsierska K., 2015, Zastosowanie modelu ICF w diagnozie jąkania, https://www.logolab.edu.pl/wp-content/uploads/2021/02/Zastosowanie-modelu-ICF-w-diagnozowaniu-jakania.pdf [dostęp: 12.09.2024].
Google Scholar

WHO, 2001, Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health – ICF), https://ezdrowie.gov.pl/downloadFile/740 [dostęp: 12.09.2024].
Google Scholar

Zaborniak-Sobczak M., Bieńkowska I., Drozd M., Senderski A., 2018, Wsparcie edukacyjne uczniów z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 29, s. 115–131.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.18.007.9845