Logopedyczna ocena dwujęzyczności dziecięcej w kontekście ICF

Rafał Młyński

doi:10.18778/2544-7238.09.07

Autor

Rafał Młyński Uniwersytet Jagielloński, Wydział Polonistyki, Instytut Glottodydaktyki Polonistycznej, Zakład Logopedii https://orcid.org/0000-0001-9069-0612

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.09.07

Słowa kluczowe:

ICF, dwujęzyczność, LEAP‑Q, model RIOT, metoda biografii językowej, diagnoza

Abstrakt

Artykuł stanowi propozycję ujęcia diagnozy logopedycznej dwujęzyczności dziecięcej w stanie normatywnym według założeń Międzynarodowej Klasyfikacji Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (ICF). Autor przedstawia teoretyczne założenia swojej propozycji, tzn. rozumienie pojęcia „osoba dwujęzyczna”, polskie badania logopedyczne osób bilingwalnych, klasyfikację ICF oraz polskie publikacje opierające się na omawianej klasyfikacji. Przytacza trzy elementy diagnozy, tj. model RIOT, użycie kwestionariusza LEAP oraz metody biografii językowej i wyróżnia z nich części łączące się bezpośrednio z czynnikami kontekstowymi według ICF.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bloomfield L., 1933, Language, Chicago: Chicago University Press.
Google Scholar

Błasiak M., 2011, Dwujęzyczność i ponglish. Zjawiska językowo‑kulturowe polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii, Kraków: Collegium Columbinum.
Google Scholar

Błasiak‑Tytuła M., 2018, Terapia logopedyczna dwujęzycznego dziecka z autyzmem, „Studia Pragmalingwistyczne”, t. X, s. 197–208.
Google Scholar

Błasiak‑Tytuła M., 2019, Mowa dzieci dwujęzycznych. Norma i zaburzenia, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar

Boksa E., 2016, Ślinotok i zaburzenia komunikacji u pacjentów cierpiących na dysfagię, „Studia Pragmalingwistyczne”, t. VIII, s. 267–277.
Google Scholar

Boksa E., 2018, Perspektywy badań nad normą osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi, [w:] P. Zbróg (red.), Wybrane aspekty badań nad normą językową, Kraków: Wydawnictwo Libron, s. 231–246.
Google Scholar

Boksa E., 2020, Komunikacja dzieci i młodzieży z mózgowym porażeniem dziecięcym i niepełnosprawnością intelektualną na tle oceny życia, „Logopedia Silesiana”, t. 9, s. 14–27.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.10

Cheng L., 1990, The identification of communicative disorders in Asian–Pacific students, „Journal of Childhood Communication Disorders”, Vol. 13(1), s. 113–119.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/152574019001300112

Cheng L., 1997, Diversity: challenges and implications for assessment, „Journal of Children Communication Development”, Vol. 19(1), s. 55–62.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/152574019701900107

Cheng L., 2007, Improve your assessment of bilingual clients with communication disorders, „Therapy Insider”, No. 37, s. 10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/01.NURSE.0000277239.81488.b7

Cieszyńska J., 2006, Dwujęzyczność, dwukulturowość – przekleństwo czy bogactwo? O poszukiwaniu tożsamości Polaków w Austrii, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Cieszyńska J., 2010, Dwujęzyczność – rozumienie siebie jako Innego, [w:] J. Cieszyńska, Z. Orłowska‑Popek, M. Korendo (red.), Nowe podejście w diagnozie i terapii logopedycznej – metoda krakowska, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, s. 18–36.
Google Scholar

Cieszyńska‑Rożek J., 2013, Metoda krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci. Z perspektywy fenomenologii, neurobiologii i językoznawstwa, Kraków: Centrum Metody Krakowskiej.
Google Scholar

De Lamo White C., Jin L., 2007, Evaluation of speech and language assessment approaches with bilingual children, „International Journal Language & Communication Disorders”, Vol. 46(6), s. 613–627.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1460-6984.2011.00049.x

Dębski R., Wójcik‑Topór P., Knapek M., 2021, Polish language of aphasia: a scoping review in the era of the international classification of functioning, disability and health, „Linguistica Silesiana”, Vol. 42, s. 261–280.
Google Scholar

Faściszewska M., 2020, Diagnoza funkcjonalna dziecka jąkającego się w wieku szkolnym, [w:] K. Węsierska, M. Witkowski (red.), Zaburzenia płynności mowy: teoria i praktyka, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego”, t. 2, s. 245–254.
Google Scholar

Gagarina N., Klop D., Kunnari S., Tantele K., Välimaa T., Bohnacker U., Walters J., 2019, MAIN 63 Download, https://www.leibniz‑zas.de/de/publications/schriftenreihe/zaspil/zaspil-63/main-63‑download#c2844 (dostęp: 30.07.2024).
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.21248/zaspil.63.2019.516

Głuszkowski M., 2011, Socjologiczne i psychologiczne uwarunkowania dwujęzyczności staroobrzędowców regionu suwalsko‑augustowskiego, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Grabias S., 2008, Postępowanie logopedyczne. Diagnoza, programowanie terapii, terapia, „Logopedia”, nr 37, s. 13–27.
Google Scholar

Grosjean F., 2008, Studying bilinguals, Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199281282.001.0001

Gutierrez‑Clellen V., Peña E., 2001, Dynamic Assessment of Diverse Children, „Language, Speech, and Hearing Services in Schools”, Vol. 31(4), s. 212–224.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/0161-1461(2001/019)

Haugen E., 1953, The Norwegian Language in America: A study in bilingual behavior, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.9783/9781512820522

Hoffmann Ch., 1991, Introduction to bilingualism, London: Routledge.
Google Scholar

Kamińska S., 2023, Ocena zachowań językowych wielojęzycznej dziewczynki, [w:] S. Kamińska (red.), Wielojęzyczność. Wyzwanie współczesnej logopedii, Siedlce: Uniwersytet w Siedlcach, s. 157–192.
Google Scholar

Knopik T., 2018, Diagnoza funkcjonalna. Planowanie pomocy psychologiczno‑pedagogicznej. Działania postdiagnostyczne, Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Google Scholar

Kohnert K., 2013, Language disorders in bilingual children and adults, San Diego: Plural Publishing Inc.
Google Scholar

Krawczyk A., Vanryckeghem M., Węsierska K., Pak‑Hin Kong A., Xu P., 2023, Wstępne badanie jąkania i zwykłych niepłynności w mowie u dwujęzycznych polsko‑angielskich dorosłych osób z jąkaniem – studia przypadków, „Logopaedica Lodziensia”, nr 7, s. 79–96.
Google Scholar

Kuć J., 2018, Bilingwizm i mutyzm w kontekście opóźnionego rozwoju mowy, Kraków–Siedlce: Wydawnictwo Aureus.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31648/pj.4688

Kurcz I., 2006, Jakie problemy psychologiczne może rodzić dwujęzyczność?, [w:] I. Kurcz (red.), Psychologiczne aspekty dwujęzyczności, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 9–39.
Google Scholar

Langdon H., Saenz T., 2015, Working with interpreters and translators, San Diego: Plural Publishing Inc.
Google Scholar

Ligara B., 2010, Bilingwizm polsko‑francuski Adama Mickiewicza. W stronę antropologii lingwistycznej, „LingVaria”, t. VI, nr 1, s. 165–178.
Google Scholar

Ligara B., 2016, Kompetencja dwujęzyczna a zagadnienie błędu, normy, systemu. Refleksje o społecznej akceptacji bilingwizmu, [w:] R. Dębski, W. Miodunka (red.), Bilingwizm polsko‑obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 15–31.
Google Scholar

Lipińska E., 2003, Język ojczysty, język obcy, język drugi. Wstęp do badań dwujęzyczności, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Marian V., Blumenfeld H., Kaushanskaya M., 2007, Language Experience and Proficiency Questionnaire (LEAP‑Q), „Journal of Speech Language and Hearing Research”, Vol. 50(4), s. 940–967.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/1092-4388(2007/067)

McLeod S., 2004, Speech pathologists’ application of the ICF to children with speech impairment, „Advances in Speech‑Language Pathology”, Vol. 6(1), s. 75–81.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14417040410001669516

Michalska A., 2013, Funkcjonalne podejście do terapii pacjentów z mózgowym porażeniem dziecięcym – stosowanie systemów klasyfikacyjnych, [w:] E. Boksa, A. Michalska, P. Zbróg, Aktualne problemy diagnozy i terapii osób z niepełnosprawnościami sprzężonymi i zaburzeniami rozwojowymi, Kraków: Wydawnictwo Libron, s. 103–112.
Google Scholar

Miodunka W., 2003, Bilingwizm portugalsko‑polski w Brazylii, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Miodunka W., 2014, Dwujęzyczność polsko‑obca w Polsce i poza jej granicami. Rozwój i perspektywy badań, „LingVaria”, t. IX, nr 1, s. 199–226.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12797/LV.09.2014.17.12

Miodunka W., 2016, Biografia językowa jako jedna z metod badania dwujęzyczności, [w:] R. Dębski, W. Miodunka (red.), Bilingwizm polsko‑obcy dziś. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 49–87.
Google Scholar

Młyński R., 2015, Język polski dzieci dyslektycznych w sytuacji ich bilingwizmu, niepublikowana rozprawa doktorska, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Młyński R., 2016, Lingwistyczne objawy dysleksji i dwujęzyczności. Próba analizy różnicowej zachowań językowych, [w:] R. Dębski, W. Miodunka (red.), Bilingwizm polsko‑obcy. Od teorii i metodologii badań do studiów przypadków, Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 119–131.
Google Scholar

Młyński R., 2021, Ocena dwujęzyczności dziecięcej przy zastosowaniu formuły RIOT, „Logopaedica Lodziensia”, nr 5, s. 159–170.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.05.10

Młyński R., Redkva M., 2019, Speech‑language diagnosis of linguistics competences of multilingual children from Ukraine, „Logopedia Silesiana”, nr 8, s. 435–447.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2019.08.18

Myers‑Scotton C., 2006, Multiple voices. An introduction to bilingualism, Malden: Blackwell.
Google Scholar

Peña E., Quinn R., Iglesias A., 1992, The application of dynamic assessment: a nonbiased procedure, „Journal of Special Education”, Vol. 26(3), s. 269–280.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/002246699202600304

Trębacz‑Ritter A., 2022, Klasyfikacja ICF jako tło dla diagnozy funkcjonalnej uczniów z wyzwaniami rozwojowymi w obszarze mowy i języka. Polska adaptacja kwestionariuszy SPAA‑C (Speech Participation and Activity Assessment of Children), „Studia z Teorii Wychowania”, t. XIII, nr 3, s. 251–267.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0016.1136

Ukrainetz T., Harpell S., Walsh C., Coyle C., 2000, A preliminary investigation of dynamic assessment with Native American kindergartners, „Language, Speech and Hearing Services in Schools”, No. 31, s. 142–154.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/0161-1461.3102.142

Weinreich U., 1974, Languages and contact. Findings and problems, The Hague: Mouton Press.
Google Scholar

Westby C., Burda A., Mehta Z., 1990, Asking the right questions in the right ways – strategies for ethnographic interviewing, „Journal of Childhood Communication Disorders”, Vol. 13(1), s. 101–111.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/152574019001300111

Węsierska K., 2015, Zastosowanie modelu ICF w diagnozowaniu jąkania, https://www.konferencja‑zpm.edu.pl/wp‑content/uploads/2015/11/Zastosowanie‑modelu‑ICF‑w‑diagnozowaniu‑j%C4%85kania.pdf (dostęp: 30.07.2024).
Google Scholar

WHO, 2001, Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia (International Classification of Functioning, Disability and Health – ICF), https://rsk3.ezdrowie.gov.pl/resource/structure/icd11/99ICD1/2023-01/mms/details (dostęp: 30.07.2024).
Google Scholar

Wilmowska‑Pietruszyńska A., Bilski D., 2013, Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjonowania, Niepełnosprawności i Zdrowia, „Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania”, nr II, s. 5–20.
Google Scholar

Wróblewska‑Pawlak K., 2004, Język – tożsamość – imigracja. O strategiach adaptacyjnych Polaków zamieszkałych we Francji w latach osiemdziesiątych XX wieku, Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Zaborniak‑Sobczak M., Bieńkowska K., Drozd M., Senderski A., 2018, Wsparcie edukacyjne uczniów z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, nr 29, s. 115–131.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/25439561.NP.18.007.9845

Zawadka J., Kurowska M., Sadowska E., 2020, Rozpoznawanie sytuacji językowej dziecka dwu‑ i wielojęzycznego z wykorzystaniem Logopedycznego kwestionariusza rozpoznania sytuacji językowej dziecka w perspektywie wielojęzyczności i wielokulturowości, [w:] E. Zając, M. Szurek (red.), Interdyscyplinarne aspekty diagnozy i terapii logopedycznej, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 115–125.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8220-226-7.09