Plastyczność ośrodkowego układu nerwowego a modele i mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze niedokrwiennym mózgu

Małgorzata Krajewska

doi:10.18778/2544-7238.02.06

Autor

Małgorzata Krajewska Studia Doktoranckie Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, ul. Podchorążych 2, 30-084 Kraków; Kliniczny Oddział Neurologiczny z Oddziałem Udarowym 5. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką w Krakowie, ul. Wrocławska 1–3, 30-901 Kraków

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.02.06

Słowa kluczowe:

neuroplastyczność, afazja, udar niedokrwienny mózgu, mechanizmy poprawy sprawności językowych po udarze mózgu

Abstrakt

Odkrycie zjawiska plastyczności dojrzałego układu nerwowego stało się nadzieją w procesie neurorehabilitacji pacjentów z różnymi uszkodzeniami mózgu, w tym w terapii logopedycznej pacjentów z afazją poudarową. Jako że udar niedokrwienny mózgu jest aktualnie najczęstszą przyczyną afazji wśród osób dorosłych, artykuł jest prezentacją potencjalnych mechanizmów poprawy sprawności językowych właśnie po udarze niedokrwiennym.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Daniluk Beata 2017, Afazja, [w:] Z. Tarkowski (red.), Patologia mowy, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 39–80.
Google Scholar

Drozdowski Wiesław, 2007, Neuroplastyczność – nadzieja w terapii chorób układu nerwowego, „Neurologia Praktyczna”, t. VII, nr 4(37), s. 9–15.
Google Scholar

Godecke Erin, Hird Kathryn, Lalor Erin E., Rai Tapan, Phillips Michael R., 2012, Very early poststroke aphasia therapy: a pilot randomized controlles efficacy trial, „International Journal of Stroke”, no. 7, s. 635–644.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1747-4949.2011.00631.x

Grabowska Anna, 2016, Plastyczny mózg – „używaj albo trać”, „Wszechświat. Pismo Przyrodnicze”, t. 117, nr 1–3, s. 20–28.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18318/napis.2016.1.1

Helm-Estabrooks Nancy, 1981, Elicited Program for Syntax Stimulation, Austin: PRO-ED.
Google Scholar

Herzyk Anna, 2005, Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Google Scholar

Huber Walter, Springer Luise, Willmes Klaus, 1993, Approaches to aphasia therapy in Aachen, [w:] A. Holland, F. Forbes (red.), Aphasia treatment. World perspectives, San Diego: Singular Publishing Group, s. 55–86.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4899-7248-4_3

Koenig-Bruhin Monica, Kolonko Beate, At Ayse, Annoni Jean-Marie, Hunziker Erika, 2013, Aphasia following a stroke: Recovery and recommendations for rehabilitation, „Swiss Archives of Neurology and Psychiatry”, no. 164(8), s. 292–298.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4414/sanp.2013.00209

Kossut Małgorzata, 2005, Neuroplastyczność, [w:] T. Górska, A. Grabowska, J. Zagrodzka (red.), Mózg a zachowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 590–613.
Google Scholar

Kossut Małgorzata, 2010, Synapsy i plastyczność mózgu, [w:] oprac. zbiorowe, Polskie i światowe osiągnięcia nauki. Nauki biologiczne, Gliwice: Wydawnictwo Fundacja im. Wojciecha Świętosławskiego na rzecz Wspierania Nauki i Rozwoju Potencjału Naukowego w Polsce, s. 285–305.
Google Scholar

Krajewska Małgorzata, 2015, Obraz afazji na tle procesów neurodynamicznych w ostrej fazie udaru – na przykładzie studium przypadku pacjentki z krwiakiem śródmózgowym lewej półkuli mózgu, „Neurolingwistyka Praktyczna”, nr 1, s. 125–139.
Google Scholar

Krajewska Małgorzata, 2016/2017, Dynamika i obraz afazji we wczesnej fazie udaru niedokrwiennego. Opis przypadku, „Biuletyn Logopedyczny”, nr 1–2(30–31), s. 97–117.
Google Scholar

Książkiewicz Barbara, Gąsecki Dariusz, 2004, Leczenie we wczesnym okresie udaru, [w:] R. Mazur, B. Książkiewicz, W. M. Nyka (red.), Udar mózgu w praktyce lekarskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Via Medica, s. 67–89.
Google Scholar

Laska Ann Charlotte, Kahan Thomas, Hellblom Anders, Murray Veronica, Arbin Magnus von, 2011, A randomized controlled trial on very early speech and language therapy in acute stroke patients with aphasia, „Cerebrovascular Diseases Extra”, no. 1(1), s. 66–74.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1159/000329835

Litwin Tomasz, Członkowska Anna, 2014, Ostre niedokrwienie mózgu – udar niedokrwienny i przemijające niedokrwienie mózgu, [w:] A. Stępień (red.), Neurologia, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Medical Tribune Polska, s. 189–215.
Google Scholar

Łuria Aleksander R., 1976, Podstawy neuropsychologii, przeł. D. Kądzielawa, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
Google Scholar

Maruszewski Mariusz, 1974, Chory z afazją i jego usprawnianie, Warszawa: Wydawnictwo Nasza Księgarnia.
Google Scholar

Nowakowska Maria T. (red.), 1978, Rehabilitacja chorych z afazją, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Nyka Wiesław, Jankowska Bożena, 2009, Zasady wczesnej rehabilitacji chorych z udarem niedokrwiennym mózgu, „Forum Medycyny Rodzinnej”, t. 3, nr 2, s. 85–91.
Google Scholar

Panasiuk Jolanta, 2008, Standard postępowania logopedycznego w afazji, „Logopedia”, t. 37, s. 255–279.
Google Scholar

Panasiuk Jolanta, 2014, Terapia zaburzeń mowy u chorych neurologicznie a mechanizmy neuroplastyczności, [w:] M. Michalik (red.), Nowa Logopedia, t. 5, Kraków: Wydawnictwo Collegium Columbinum, s. 41–65.
Google Scholar

Panasiuk Jolanta, 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadkach afazji, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 869–916.
Google Scholar

Papathanasiou Ilias, 2003, Nervous system mechanisms of recovery and plasticity following injury, „Acta Neuropsychologica”, no. 1(3), s. 345–354.
Google Scholar

Paradowski Bogusław, Pawlik Barbara, 2005, Zjawisko diaschizy w różnych chorobach układu nerwowego, „Wiadomości Lekarskie”, t. LVIII, nr 11–12, s. 575–677.
Google Scholar

Pąchalska Maria, 2007, Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, t. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Pąchalska Maria, 2008, Rehabilitacja neuropsychologiczna. Procesy poznawcze i emocjonalne, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Pąchalska Maria, 2011, Afazjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Pąchalska Maria, Kaczmarek Bożydar L. J., Kropotov Juri D., 2014, Neuropsychologia kliniczna. Od teorii do praktyki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Polanowska Katarzyna E., 2016, Mechanizmy odbudowy funkcji językowych po udarze mózgu, „Neurologia po Dyplomie”, t. 11, nr 2, s. 16–23.
Google Scholar

Powell Graham E., 1981, Brain function therapy, Aldershot: Gower.
Google Scholar

Rajtar Anna M., 2012, Zastosowanie przezczaszkowej stymulacji magnetycznej w modulowaniu mechanizmów neuroplastyczności po udarze niedokrwiennym mózgu, „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, nr 7(4), s. 206–211.
Google Scholar

Rejdak Konrad, 2007, Strategie neuroprotekcyjne w postępowaniu z pacjentem z udarem niedokrwiennym mózgu, „Neurologia Praktyczna”, t. VII, nr 5(38), s. 8–14.
Google Scholar

Robertson Ian H., Murre Jaap M., 1999, Rehabilitation of brain damage: Brain plasticity and principles of guided recovery, „Psychological Bulletin”, no. 125(5), s. 544–575.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.5.544

Robey Randall R., 1998, A meta-analysis of clinical outcomes in the treatment of aphasia, „Journal of Speech, Language and Hearing Research”, no. 41(1), s. 172–187.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/jslhr.4101.172

Rymarczyk Krystyna, Makowska Iwona, Pałka-Szafraniec Katarzyna, 2015, Plastyczność dorosłej kory mózgowej, „Aktualności Neurologiczne”, nr 15(2), s. 80–87.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15557/AN.2015.0011

Seniów Joanna, 2009, Proces zdrowienia chorych z afazją poudarową w kontekście współwystępujących nielingwistycznych dysfunkcji poznawczo-behawioralnych, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Google Scholar

Seniów Joanna, Krawczyk Maciej, Członkowska Anna, 2007, Rehabilitacja chorych po udarze mózgu, [w:] A. Szczudlik, A. Członkowska, H. Kwieciński, A. Słowik (red.), Udar mózgu, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 275–285.
Google Scholar

Seniów Joanna, Litwin Marika, 2013, Afazja poudarowa, „Neurologia po Dyplomie”, nr 8(2), s. 46–51.
Google Scholar

Sparks Robert, Helm Nancy, Albert Martin, 1974, Aphasia rehabilitation resulting from Melodic Intonation Therapy, „Cortex”, no. 10, s. 303–316.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0010-9452(74)80024-9

Springer Luise, 2008, Therapeutic approaches in aphasia rehabilitation, [w:] B. Stemmer, H. A. Whitaker (red.), Handbook of the Neuroscience of Language, London: Elsevier, s. 397–406.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/B978-008045352-1.00039-2

Turowska-Kowalska Jolanta, Nowacki Przemysław, 2013, Objawy błędnie lokalizujące w neurologii, „Polski Przegląd Neurologiczny”, t. 9, nr 3, s. 120–124.
Google Scholar

Wnuk Marcin, Słowik Agnieszka, 2016, Udar mózgu na dyżurze, Poznań: Wydawnictwo Termedia.
Google Scholar