Pozacenowe kryteria oceny ofert w Polsce i Unii Europejskiej

Abstrakt

Cel artykułu. Celem pracy jest identyfikacja preferencji, w zakresie stosowania pozacenowych kryteriów oceny ofert, zarówno zamawiających krajowych, jak i unijnych, ze szczególnym uwzględnieniem okresu funkcjonowania nowej ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Badanie poszerzono o identyfikację rodzajów kryteriów pozacenowych stosowanych przez krajowych zamawiających.

Metoda badawcza. W badaniach wykorzystano dane pochodzące z europejskiej bazy Ted za lata 2019–2023. W celu wyznaczenia wskaźników struktury opisujących udział kryteriów pozacenowych w krajach Unii Europejskiej z podziałem na rodzaje zamówień wykorzystano dokumenty obejmujące wszystkie udzielone w Unii Europejskiej zamówienia przeprowadzone w latach 2021–2023. Preferencje krajowych zamawiających określono na podstawie próby losowej (losowanie proste) pobranej ze wszystkich udzielonych przez te podmioty zamówień w okresie, od stycznia 2021 r. do końca września 2023 r. W analizach wykorzystano metody statystyki opisowej oraz statystyki matematycznej (parametryczne i nieparametryczne testy istotności).

Wyniki badań. Zidentyfikowano zmiany w strukturze stosowanych modeli oceny ofert oraz dokonano porównania preferencji stosowania modelu wielokryteriowego pomiędzy krajami członkowskimi UE, których data akcesji była sprzed roku 2004 i pozostałych. Wykazano statystycznie istotne zróżnicowanie w zakresie stosowania kryteriów pozacenowych, w państwach, które włączono do struktur UE przed 2004 r. i pozostałych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że dłuższa obecność w strukturach UE wpływa na zwiększenie wykorzystania kryteriów pozacenowych wyłącznie w obszarze dostaw i usług. Na rynku krajowym zmiana prawodawstwa, która miała miejsce w roku 2021 nie wyeliminowała patologii systemu polegającej na wprowadzaniu przez zamawiających martwych kryteriów pozacenowych.