(Nie)widzialne środowisko? – o tym, czy i do czego potrzebujemy shinrin-yoku

Marcin M. Bogusławski; Monika Modrzejewska-Świgulska

doi:10.18778/2450-4491.15.16

Autor

Marcin M. Bogusławski Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6319-2431
Monika Modrzejewska-Świgulska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-3133-0443

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.15.16

Słowa kluczowe:

niewidzialne środowisko, atmosfery miejsca, sposoby doświadczania przestrzeni, dzienniki spacerów, shinrin-yoku

Abstrakt

Przedmiotem naszego namysłu jest shinrin-yoku, praktykowane w ramach zaliczenia przedmiotu z arteterapii przez studentów Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ. Przeprowadzane przez nas działania dydaktyczne i analizy materiału empirycznego (dzienniki spacerów) wpisują się w nurt badań opartych na sztuce.

Park rozumiemy jako świadomie kształtowany krajobraz, a ten uznajemy za empiryczny przykład środowiska w rozumieniu Radlińskiej. Poprzez swoje atmosfery parki przenoszą znaczenia i wartości kształtowane także przez minione pokolenia, a w relacje z nimi wchodzą sprawcze podmioty, które w przestrzeni parków uczestniczą. Odnosząc się do dzienników spacerów przygotowanych przez studentów i powiązanych z nimi prac plastycznych, wyróżniamy cztery wyidealizowane typy uczestniczenia w parku (krajobrazie, środowisku): antropocentryczny zamknięty, antropocentryczny otwarty, równoległy, nieantropocentryczny/autoteliczny. Wyróżniamy także trzy etapy edukacji związanej z nabywaniem kompetencji do uczestniczenia w środowisku: utylitarny, pośredni, nieantropocentryczny/dialogiczny.

Biogramy autorów

Marcin M. Bogusławski - Uniwersytet Łódzki

Marcin Bogusławski – filozof, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii, adiunkt w Katedrze Filozofii Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Redaktor naczelny Internetowego Magazynu Filozoficznego „HYBRIS”. Jego zainteresowania badawcze dotyczą posthumanizmu i posthumanistyki, filozofii miasta, epistemologii. Autor książek: Humanistyka z perspektywy ontologii kulturowej (2018) oraz Wariacje (post)humanistyczne (2020).

Monika Modrzejewska-Świgulska - Uniwersytet Łódzki

Monika Modrzejewska-Świgulska – pedagog, doktor nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Katedrze Edukacji Artystycznej i Pedagogiki Twórczości Uniwersytetu Łódzkiego. Jej zainteresowania badawcze dotyczą pedagogiki twórczości, twórczości profesjonalnej, badań jakościowych. Autorka książek: Twórczość codzienna w narracjach pedagogów (2015), W stronę samorealizacij. Re-decyzje życiowe kobiet (z A. Chmielińską 2021).

Bibliografia

Archer M. (2007) Making Our Way throught the World: Human Reflexivity and Social Mobility, Cambridge, Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511618932
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511618932

Archer M. (2013) Człowieczeństwo. Problem sprawstwa, tłum. A. Dziuban, Kraków, Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Augé M. (2010) Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, tłum. R. Chymkowski, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Barbier J.M. (2016) Leksykon analizy aktywności. Konceptualizacje zwyczajowych pojęć, tłum. i oprac. E. Marynowicz-Hetka, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Bogusławski M., Lewandowski T. (2019) Atmosfery pamięci – à propos Parku Ocalałych w Łodzi, „Przegląd Kulturoznawczy”, nr 4(42), s. 466-491, https://doi.org/10.4467/20843860PK.19.024.11920
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/20843860PK.19.024.11920

Böhme G. (2002) Filozofia i estetyka przyrody w dobie kryzysu środowiska naturalnego, tłum. J. Merecki, Warszawa, Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Böhme G. (2017) Atmospheric Architectures: The Aesthetics of Felt Spaces, tłum. A. Chr. Engels-Schwarzpaul, London–New York, Bloomsbury Publishing, https://doi.org/10.5040/9781474258111
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9781474258111

Flick U. (2010) Projektowanie badania jakościowego, tłum. P. Tomanek, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Flick U. (2011) Jakość w badaniach jakościowych, tłum. P. Tomanek, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Jaworska-Witkowska M., Witkowski L. (red.) (2016) Humanistyczne wyzwania ekologii umysłu. Gregory Bateson w Polsce, Warszawa, Fundacja na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi.
Google Scholar

Konecki K. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Leavy P. (2018) Metoda spotyka sztukę. Praktyki badawcze oparte na sztuce, tłum. K. Stanisz, J. Kucharska, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Majbroda K. (2017) Po pierwsze – człowiek. Autoetnografia w kontekście teorii sprawstwa Margaret Archer, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3, s. 33–52, https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.3.3
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.3.3

Merleau-Ponty M. (2001) Fenomenologia percepcji, tłum. M. Kowalska, J. Migasiński, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Mirucka B. (2018) Podmiot ucieleśniony. Psychologiczna analiza reprezentacji ciała i tożsamości cielesnej, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Pietraszko S. (2012) Krajobraz i kultura w: Kultura. Studia teoretyczne i metodologiczne, S. Pietraszko, red. nauk. S. Bednarek, Wrocław, Wrocławskie Wydawnictwo Naukowe Atla 2.
Google Scholar

Putnam H. (2004) The Collapse of the Fact/Value Dichotomy and Other Essays, Cambridge, MA – London, Harvard University Press, https://doi.org/10.2307/j.ctv1pdrpz4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1pdrpz4

Radlińska H. (1961) Pedagogika społeczna, wstęp R. Wroczyński, A. Kamiński, oprac. W. Wyrobkowa-Pawłowska, Wrocław–Warszawa–Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Google Scholar

Rewers E. (2018) Sztuka podstawą nowej kultury naukowej. Wstęp do wydania polskiego w: P. Leavy, Metoda spotyka sztukę. Praktyki badawcze oparte na sztuce, tłum. K. Stanisz, J. Kucharska, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury, s. 11–22.
Google Scholar

Sasin M. (2020) Possible Applications of Arts-Based Research in Creatology Studies, „Creativity. Theories – Research – Applications”, nr 7, s. 38–53, https://doi.org/10.2478/ctra-2020-0003
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/ctra-2020-0003

Simonienko K., Jakubowska M., Konarzewska B. (2020) Shinrin-yoku i terapia lasem – przegląd literatury, „Psychiatria”, t. 17, nr 3, s. 145–154, https://doi.org/10.5603/PSYCH.2020.0022
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5603/PSYCH.2020.0022

Simonienko K. (2021) Lasoterapia, Bielsko-Biała, Wydawnictwo Dragon.
Google Scholar

Solnit R. (2018) Zew włóczęgi. Opowieści wędrowne, Kraków, Wydawnictwo Karakter.
Google Scholar

Tuchańska B. (2012) Dlaczego prawda? Prawda jako wartość w sztuce, nauce i codzienności, Warszawa, Poltext.
Google Scholar

Whitehouse B. S. (2019) Pieszo i beztrosko. O sztuce spacerowania, Kraków, Wydawnictwo SQN.
Google Scholar

Witkowski L. (2014) Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Witkowski L. (2018) Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje, profesje społeczne versus ekologia kultury, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls” i Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej.
Google Scholar