Między ziemią a niebem… Doświadczanie własnej cielesności przez osoby praktykujące podwieszanie ciała – studium socjologiczne
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.2.04Słowa kluczowe:
ciało, cielesność, doświadczanie własnego ciała, fenomenologia, podwieszanie ciała, modyfikacje ciałaAbstrakt
Celem artykułu jest analiza doświadczania ciała osoby podwieszanej za skórę na hakach przy przyjęciu perspektywy podmiotu jako jednostki ucieleśnionej. Empiryczną podstawę tekstu stanowią autorskie badania socjologiczne przeprowadzone w grupie 30 osób praktykujących podwieszanie ciała, których dobór miał charakter celowy, a określał go co najmniej dwukrotny udział w tej praktyce cielesnej. Zbieranie i analiza materiału badawczego zostało podporządkowane procedurom metodologii teorii ugruntowanej, w ramach której odwołano się do techniki wywiadu swobodnego ukierunkowanego. Jako że praktyka podwieszania ciała odbywa się według określonego porządku, analiza materiału empirycznego przybrała postać omówienia doświadczania ciała na jej kolejnych sześciu etapach, z których cztery odnoszą się ściśle do samego aktu podwieszenia ciała, a dwa ostatnie dotyczą doświadczeń cielesnych już po jego zakończeniu. W praktykowaniu podwieszania ciała na hakach za skórę ciało ludzkie jest doświadczane przede wszystkim jako źródło przyjemności, której osiągnięcie wyznaczone jest uprzednim doświadczeniem go jako źródła bólu. Ból jest tu doznaniem nieodzownym, bo wyznacza dynamikę tej praktyki cielesnej. Podwieszane ciało jest również traktowane jako obiekt własności, nad którym badani w różnym zakresie roztaczają swoją kontrolę, miejsce kontaktu ze swoim „ja”, narzędzie ekspresji i komunikacji czy wreszcie obiekt troski estetycznej i higienicznej. Analiza doświadczania podwieszanego ciała została przeprowadzona z uwzględnieniem fenomenologicznej perspektywy traktowania ciała jako obiektu fizycznego, który jest ciałem żywym, odczuwającym i emocjonalnym.
Pobrania
Bibliografia
Ambrosia Kristine, Lanza Joseph (1990) Fakir Musafar Interview [w:] Adam Parfrey, ed., Apocalypse Culture. Los Angeles: Feral House, s. 106–117.
Google Scholar
Atkinson Michael, Young Kevin (2001) Flesh Journeys: Neo Primitives and the Contemporary Rediscovery of Radical Body Modification. „Deviant Behavior: An Interdisciplinary Journal”, vol. 22, no. 2, s. 117–146.
Google Scholar
Bauman Zygmunt (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Baumeister Roy T. (1988) Masochism as Escape from Self. „The Journal of Sex Research”, vol. 25, no. 1, s. 28–59.
Google Scholar
Baumeister Roy T. (1989) Masochism and the Self. New York: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar
Berkeley George (2004) Traktat o zasadach ludzkiego poznania, w którym poddano badaniu główne przyczyny błędów i trudności w różnych dziedzinach wiedzy oraz podstawy sceptycyzmu, ateizmu i niewiary. Przełożył Janusz Salomon. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa.
Google Scholar
Bowers Alfred W. (2004) Mandan Social and Ceremonial Organization. Lincoln: University of Nebraska Press.
Google Scholar
Catlin George, Shippard William (1841) Letters and Notes on the Manners, Customs, and Condition of the North American Indians, vol. 1. London: The Egyptian Hall.
Google Scholar
Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Ciężki Jakub (2006) Ciało jako obiekt operacji artystycznej. Dostępny w Internecie www.miki.hg.pl/pra_zjawisko.php [dostęp 15.03.2016 r.].
Google Scholar
Crossley Nick (1995) Merleau-Ponty, the Elusive Body and Carnal Sociology. „Body and Society”, vol. 1, no. 1, s. 43–66.
Google Scholar
Cyrus Irene Salome (1997) Indianie Ameryki Północnej. Przełożył Ryszard Wojnakowski. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Durkheim Émile (2010) Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Przełożyła Anna Zadrożyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Eliade Mircea (1997) Inicjacja, obrzędy, stowarzyszenia tajemne. Narodziny mistyczne. Przełożył Krzysztof Kocjan. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Foucault Michel (2000) Filozofia, historia, polityka. Wybór pism. Przełożyli Damian Leszczyński, Lotar Rasiński. Warszawa, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Frank Arthur W. (1991) For a Sociology of the Body: an Analytical Review[w:] Mike Featherstone, Mike Hepworth, Bryan S. Turner, eds., The Body. Social Process and CulturalTheory. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications, s. 36–102.
Google Scholar
Gąssowski Jerzy (1996) Indianie Ameryki Północnej od początków po wiek XIX. Warszawa:Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku i Wydawnictwo Trio.
Google Scholar
Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego. Przełożył Marek Gorzko. Kraków:Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar
Goffman Erving (2011) Relacje w przestrzeni publicznej. Mikrostudia porządku publicznego. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Herzfeld Michael (2004) Antropologia. Praktykowanie teorii w kulturze i społeczeństwie. Przełożyła Maria M. Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Husserl Edmund (1974) Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga. Przełożyła Danuta Gierulanka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Husserl Edmund (1982) Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena. Przełożył Andrzej Wajs. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Klesse Christian (2000) ‘Modern Primitivism’: Non-Mainstream Body Modification and Racialized Representation [ w:] Mike Featherstone, ed., Body Modification. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications, s. 15–38.
Google Scholar
Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kowal Katarzyna (2016) W poszukiwaniu siebie. Indywidualne motywy podwieszania ciała praktykowanego współcześnie w Polsce. „Studia Humanistyczne AGH”, t. 15, nr 4, s. 73–99.
Google Scholar
Krajewski Marek (1997) Konsumpcja i współczesność. O pewnej perspektywie rozumienia świata społecznego. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 41, nr 3, s. 3–24.
Google Scholar
Leder Drew (1990) The Absent Body. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar
Majka-Rostek Dorota (2010) Ekstremalne modyfikacje ciała [w:] Ewa Banaszak, Paweł Czajkowski, red., Corpus delicti rozkoszne ciało. Szkice nie tylko z socjologii ciała. Warszawa: Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydawnictwo Difin, s. 105–121.
Google Scholar
Maslow Abraham H. (1986) W stronę psychologii istnienia. Przełożyła Irena Wyrzykowska. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar
Merleau-Ponty Maurice (1996) Widzialne i niewidzialne. Przełożyli Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński, Renata Lis, Iwona Lorenc. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar
Merleau-Ponty Maurice (2001) Fenomenologia percepcji. Przełożyli Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar
Métraux Alfred (1943) A Myth of the Chamacoco Indians and Its Social Significance. „The Journal of American Folklore”, vol. 56, no. 220, s. 113–119.
Google Scholar
Musafar Fakir (1990) Body Play [w:] Adam Parfrey, ed., Apocalypse Culture. Los Angeles: Feral House, s. 104–105.
Google Scholar
Myers James (1992) Nonmainstream Body Modification: Genital Piercing, Branding, Burning, and Cutting. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 21, no. 3, s. 276–306.
Google Scholar
Posern-Zielińska Mirosława, Posern-Zieliński Aleksander (1977) Indiańskie wierzenia i rytuały. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Shilling Chris (2010) Socjologia ciała. Przełożyła Marta Skowrońska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Shusterman Richard (2016) Świadomość ciała. Dociekania z zakresu somaestetyki. Przełożyli Wojciech Małecki, Sebastian Stankiewicz. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.
Google Scholar
Simmel Georg (2006) Most i drzwi. Wybór esejów. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Teplicki Zbigniew (1994) Wielcy Indianie Ameryki Północnej. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
Turner Bryan S. (1984) The Body and Society. Oxford: Basil Blackwell.
Google Scholar
Turner Bryan S. (1992) Regulating Bodies. Essays in Medical Sociology. London: Routledge.
Google Scholar
Vale V., Juno Andrea (1989) Modern Primitives: An Investigation of Contemporary Adornment and Ritual. San Francisco: RE/Search.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.