Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki

Anna Kacperczyk

doi:10.18778/1733-8069.8.2.03

Autor

Anna Kacperczyk Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, Katedra Metod i Technik Badań Społecznych

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.03

Słowa kluczowe:

etnografia, badacz, ciało, ucieleśnienie, zbieranie danych, obserwacja, wspinanie, społeczny świat

Abstrakt

Artykuł podejmuje problem roli cielesności badacza w procesie gromadzenia i analizowania danych w badaniu etnograficznym. Rozważania odwołują się do konkretnego przypadku badania nad społecznym światem wspinaczki, ale refleksja autorki wykracza poza nie, uznając ich aktualność w odniesieniu do wszelkich etnograficznych badań obejmujących swoim zainteresowaniem ucieleśnione działania podmiotów ludzkich, szczególnie te, w których główny przedmiot badań stanowi aktywność ruchowa, związana z pracą z ciałem i poprzez ciało. Autorka analizuje relacje pomiędzy ucieleśnieniem konkretnych działań i aktywności badanych (wspinaczy) a ucieleśnieniem samego procesu gromadzenia danych. Podejmuje problem przejścia pomiędzy tożsamościami badacza i uczestnika społecznego świata oraz możliwość wykorzystania autoetnografii w procesie gromadzenia i analizowania danych. Na koniec przedstawia trzy aspekty, w których ujawnia się ciało (cielesność) badacza i badanego w trakcie badania etnograficznego: (a) ciało jako podmiot działający, (b) ciało jako źródło odczuć i doznań cielesnych podmiotu, (c) ciało jako temat autorefleksji podmiotu i obiekt teoretyzowania. Autorka podkreśla cielesny charakter procesu badawczego i sugeruje uwzględnianie w badaniach świadomego namysłu nad umiejscowieniem ciała i cielesności samego badacza w procesie wytwarzania wiedzy.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Anna Kacperczyk - Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, Katedra Metod i Technik Badań Społecznych

Anna Kacperczyk, dr, socjolog, adiunkt w Katedrze Metod i Technik Badań Społecznych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Członek zespołu redakcyjnego „Qualitative Sociology Review” oraz „Przeglądu Socjologii Jakościowej”. Członek Zarządu Łódzkiego Oddziału PTS. Za książkę „Wsparcie społeczne w instytucjach opieki paliatywnej i hospicyjnej” (2006) otrzymała w 2008 roku Nagrodę im. Stanisława Ossowskiego. Zainteresowania naukowe: metodologia badań społecznych, teoria ugruntowana, badania jakościowe, symboliczny interakcjonizm.

Bibliografia

Anderson Leon (2006) Analytic Autoethnography, „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 35, no. 4, s. 373–395.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891241605280449

Bateson Gregory (1996) Umysł i przyroda. Jedność konieczna. Przełożyła Anna Tanalska-Dulęba. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Becker Howard S. (1960) Notes on the Concept of Commitment. „American Journal of Sociology”, vol. 66, no. 1, s. 32–40.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/222820

Becker Howard S. (1974) Art as Collective Action. „American Sociological Review”, vol. 39, no. 6, s. 767–776.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2094151

Becker Howard S. (1982) Art Worlds. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar

Blumer Herbert (2007) Nauka bez pojęć [w:] tenże Interakcjonizm symboliczny. Perspektywa i metoda. Przełożyła Grażyna Woroniecka. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 119–131.
Google Scholar

Brownell Susan (2006) Sport Ethnography: A Personal Account [w:] Richard Wright, ed., The Sage Handbook of Fieldwork. London, Thousand Oaks, New Dheli: Sage Publications, s. 243–254.
Google Scholar

Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Clarke Adele E. (1987) Research materials and Reproductive Science in the United States 1910–1940 [w:] Gerald. L. Geison, ed., Physiology in the American Context 1850–1940. Bethesda: American Physiological Society, s. 323–350.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4614-7528-6_15

Clarke Adele E. (1990) A Social Worlds Research Adventure: The Case of Reproductive Science [w:] Susan Cozzens, Thomas Gieryn, eds, Theories of Science in Society. Bloomington: Indiana University Press, s. 15–42.
Google Scholar

Clarke Adele E. (1991) Social Worlds/Arenas Theory as Organizational Theory [w:] David R. Maines, ed., Social Organization and Social Process. Essays in Honor of Anselm Strauss. New York: Aldine de Gruyter, s. 119–158.
Google Scholar

Clarke Adele E. (2003) Situational Analyses: Grounded Theory Mapping After the Postmodern Turn. „Symbolic Interaction”, vol. 26, no. 4, s. 553–576.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/si.2003.26.4.553

Clarke Adele E. (2005) Situational Analysis. Grounded Theory After the Postmodern Turn. Thousand Oaks: Sage.
Google Scholar

Corbin Juliet M. (1998) Alternative interpretations: Valid or not? „Theory & Psychology”, vol. 8, no. 1, s. 121–128.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0959354398081007

Corbin Juliet, Strauss Anselm L. (1993) The Articulation of work Through Interaction. „The Sociological Quarterly”, vol. 34, no. 1, s. 71–83.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1533-8525.1993.tb00131.x

Cressey Paul G. (1932) The Taxi-Dance Hall. A Sociological Study in Commercialized Recreation and City Life. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Ellis Carolyn, Bochner Arthur (2000) Autoethnography, personal narrative, and reflexivity: Researcher as subject [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, eds, Handbook of Qualitative Research, 2nd ed. Thousand Oaks: Sage, s. 733–768.
Google Scholar

Fujimura Joan H. (1988) The Molecular Biological Bandwagon in Cancer Research: Where Social Worlds Meet. „Social Problems”, vol. 35, no. 3, s. 261–283.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/sp.1988.35.3.03a00050

Fujimura Joan H. (1997) The Molecular Biological Bandwagon in Cancer Research: Where Social Worlds Meet [w:] Anselm L. Strauss, Juliet Corbin, eds, Grounded Theory in Practice. Thousand Oaks: Sage Publications, s. 95–130.
Google Scholar

Gadamer Hans-Georg (2000) Człowiek i język [w:] tenże Rozum, słowo, dzieje: szkice wybrane. Przełożyli Małgorzata Łukasiewicz, Krzysztof Michalski. Warszawa: PIW, s. 52–62.
Google Scholar

Gibson James J. (1977) The Theory of Affordances [w:] Robert Shaw, John Bransford, eds., Perceiving, Acting, and Knowing: Toward an ecological psychology. Hillsdale: Lawrence Erlbaum, s. 67–82.
Google Scholar

Glaser Barney G. (2001) The Grounded Theory Perspective: Conceptualization Contrasted with Description. Mill Valley: Sociology Press.
Google Scholar

Glaser Barney G., Strauss Anselm L. (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Goddard Dale, Neuman Udo (2000) Wspinaczka trening i praktyka. Przełożył Krzysztof Grzegorczyk. Warszawa: Wydawnictwo RM.
Google Scholar

Grandin Temple (2006) Thinking in Pictures And Other Reports from My Life with Autism. London: Bloomsbury Publishing.
Google Scholar

Grandin Temple (2010) The world needs all kinds of minds, nagranie wystąpienia publicznego [dostęp 12 maja 2012 r.]. Dostępny w Internecie http://www.ted.com/talks/lang/en/temple_grandin_the_world_needs_all_kinds_of_minds.html
Google Scholar

Husserl Edmund (1974) Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Księga druga. Przełożyła Danuta Gierulanka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2012) Ciało jako przedmiot badań socjologicznych – dylematy, pominięcia, możliwości. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 8, nr 2, s. 12‒31. Dostępny w Internecie http://www.przegladsocjologiijakosciowej.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.02

Kacperczyk Anna (2007) Badacz i jego poszukiwania w świetle „Analizy Sytuacyjnej” Adeli E. Clarke. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 2, s. 5–32 [dostęp 10 lipca 2012 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume4/PSJ_3_2_Kacperczyk.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.2.02

Kacperczyk Anna (2011) Teoria światów społecznych [hasło w:] Krzysztof T. Konecki, Piotr Chomczyński, red., Słownik Socjologii Jakościowej. Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 295–297.
Google Scholar

Kafar Marcin (2011) Biograficzne epifanie w kontekście tworzenia podstaw jakościowego kolektywu myślowego [w:] Marcin Kafar, red., Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 37–66.
Google Scholar

Kling Rob, Gerson Elihu M. (1977) The Social Dynamics of Technical Innovation in the Computing World. „Symbolic Interaction”, vol. 1, no. 1, s. 132–146.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/si.1977.1.1.132

Kling Rob, Gerson Elihu M. (1978) Patterns of Segmentation and Intersection in The Computing World. „Symbolic Interaction”, vol. 1, no. 2, s. 24–43.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/si.1978.1.2.24

Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2005) Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistycznosymboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warszawa: Scholar.
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2007) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna przedsiębiorstwa. Studium folkloru fabrycznego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 3, nr 1 [dostęp 12 maja 2012 r.]. Dostępny w Internecie http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/Volume3/PSJ_monografie_1.pdf
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.3.1.02

Konecki Krzysztof T. (2009) Przedmowa do wydania polskiego [w:] Kathy Charmaz (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. IX–XXVII.
Google Scholar

Kubinowski Dariusz, red., (2000) Taniec – choreologia – humanistyka. Poznań: Instytut Choreologii w Poznaniu.
Google Scholar

Kubinowski Dariusz (2003) Kinaesthetic Understanding in Dance Education, Therapy and Research. „Studia Choreologica”, vol. 5., s. 49–111.
Google Scholar

Kubinowski Dariusz (2010) Jakościowe badania pedagogiczne. Filozofia. Metodyka. Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Lofland John i in. (1995) Analyzing social settings. A Guide to Qualitative Observation and Analysis. Belmont: Wadsworth.
Google Scholar

Lutyński Jan (1994) Metody badań społecznych. Wybrane zagadnienia, Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar

Łuria Aleksander Romanowicz (1976) Procesy psychicznego odzwierciedlenia rzeczywistości w świetle współczesnej neuropsychologii [w:] tenże Problemy neuropsychologii i neurolingwistyki. Przełożył Eligiusz Madejski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 50–63.
Google Scholar

Maanen John van (2011) Tales of the Field: On Writing Ethnography. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Mannheim Karl (1992) Ideologia i utopia. Przełożył Jan Miziński. Lublin: Wydawnictwo Test.
Google Scholar

Maturana Humberto R., Varela Francisco J. (1987) The tree of knowledge: The biological roots of human understanding. Boston: Shambhala.
Google Scholar

Merleau-Ponty Maurice (1999) Proza świata. Eseje o mowie. Przełożyli Ewa Bieńkowska, Stanisław Cichowicz, Joanna Skoczylas. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar

Mokrzycki Edmund, red. (1984) Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej, t. 1 i 2. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Monaghan Lee F. (2006) Fieldwork and the Body: Reflections on an Embodied Ethnography [w:] Dick Hobbs, Richard Wright, eds., The Sage Handbook of Fieldwork. London: Sage Publications, s. 225–241.
Google Scholar

Morgan Gareth, ed., (1983) Beyond Method: Strategies for Social Research. Newbury Park: Sage Publications.
Google Scholar

Myrdal Gunnar (1975) Obiektywność w badaniach społecznych [w:] Piotr Sztompka, red., Metodologiczne podstawy socjologii. Wybór tekstów. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 226–235.
Google Scholar

Pobojewska Aldona (2011) Nowa biologia Jakoba von Uexkülla. „Przegląd Filozoficzno-Literacki”, nr 2–3 (31), s. 37–62.
Google Scholar

Pokropski Marek (2011) Ciało. Od fenomenologii do kognitywistyki. „Przegląd Filozoficzno-Literacki, nr 4 (32), s. 119–137.
Google Scholar

Prus Robert (1996) Symbolic Interaction and Ethnographic Research. Intersubjectivity and the Study of Human Lived Experience. New York: State University of New York Press.
Google Scholar

Prus Robert (1997) Subcultural Mosaics and Intersubjective Realities. An Ethnographic Research Agenda for Pragmatizing the Social Sciences. Albany, New York: State University of New York Press.
Google Scholar

Schütz Alfred (2008) Tworzenie pojęć i teorii w naukach społecznych [w:] tenże O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej. Przełożyła Barbara Jabłońska. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 3–16.
Google Scholar

Shibutani Tamotsu (1955) Reference Groups as Perspectives. „American Journal of Sociology”, vol. 60, no. 6, s. 562–569.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/221630

Shilling Chris (2001) Embodiment, Experience and Theory: In Defence of the Sociological Tradition. „The Sociological Review”, vol. 49, no. 3, s. 327–344.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-954X.00335

Star Susan L. (1989) Regions of the Mind: Brain Research and the Quest for Scientific Certainty. Stanford: Stanford University Press.
Google Scholar

Strauss Anselm L. (1987) Qualitative Analysis for Social Scientists. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511557842

Strauss Anselm L. (1991) A Social World Perspective [w:] tenże Creating Sociological Awareness. Collective Images and Symbolic Representations. New Brunswick: Transaction Publishers, s. 233–244.
Google Scholar

Strauss Anselm L. (1993) Continual Permutations of Action. New York: Aldine de Gruyter.
Google Scholar

Strauss Anselm L. i in. (1964) Psychiatric Ideologies and Institutions. Glencoe: Free Press.
Google Scholar

Turner Bryan S. (1992) Regulating Bodies: Essays in Medical Sociology. London: Routledge.
Google Scholar

Uexküll Jakob von (1998) Istota żywa jako podmiot. Wybór pism Jakoba Johannesa von Uexkülla. Przełożyły Aldona Pobojewska i Małgorzata Półrola. Łódź: Studio Wydawnicze Karta.
Google Scholar

Unruh David R. (1979) Characteristics and Types of Participation in Social Worlds. „Symbolic Interaction”, vol. 2, no. 2, s. 115–130.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/si.1979.2.2.115

Waskul Dennis, Vannini Phillip, eds., (2006) Body/Embodiment. Symbolic Interaction and the Sociology of the Body. Hampshire: Asghate.
Google Scholar

Wiener Carolyn (1981) The Politics of Alcoholism: Building an Arena Around a Social Problem. New Brunswick: Transaction Books.
Google Scholar

Wygotski Lew Siemionowicz (1971) Wybrane prace psychologiczne. Przełożyli Edda Flesznerowa, Józef Fleszner. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Wyka Anna (1989) W poszukiwaniu nowych wzorów badań społecznych [w:] Antoni Sułek, Krzysztof Nowak, Anna Wyka, red., Poza granicami socjologii ankietowej. Warszawa: IS UW, PTS, s. 319–335.
Google Scholar

Wyka Anna (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar