Wprowadzenie. Starość i starzenie się w dyskursie socjologicznym
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.2.01Słowa kluczowe:
starość, starzenie się, polscy seniorzy, relacje międzypokolenioweAbstrakt
Studia, których tematy to starość i starzenie się, przebiegają na poziomach mikro, mezo i makro, a ich autorzy reprezentują różne orientacje teoretyczne, stosują też zróżnicowane metody i techniki badawcze. Badania światowe dotyczące tego tematu mają już swoją tradycję, w Polsce dopiero okres transformacji ustrojowej stał się katalizatorem wielokierunkowych analiz, w tym dotyczących sytuacji polskich seniorów. Według badań Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) ludzie starsi w Polsce – pomimo wielu realnych problemów – deklarują względne zadowolenie ze swojej sytuacji egzystencjalnej. W dużej mierze przyczyniają się do tego satysfakcjonujące wielu seniorów relacje międzygeneracyjne. Autorzy tekstów zebranych w niniejszym tomie wybrali perspektywę mikrosocjologiczną – piszą między innymi o doświadczeniach emerytowanych profesorów wyższych uczelni, o fotograficznych reprezentacjach starości, filmach podejmujących wątek choroby Alzheimera. Wybiegają też w przyszłość, by zastanowić się nad społeczeństwem jutra, w którym nastąpi znaczny wzrost liczby seniorów. Starzenie się dotyczy nie tylko ludzi, starzeją się także zwierzęta – jeden z artykułów jest przyczynkiem do dyskusji nad ich kondycją w kulturze współczesnej.
Pobrania
Bibliografia
Badora Barbara (oprac.) (2023), Wyjazdy turystyczne Polaków w 2022 roku i plany na rok 2023, Komunikat z badań nr 19/2023, Warszawa: CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2023/K_019_23.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Błędowski Piotr, Grodzicki Tomasz, Mossakowska Małgorzata, Zdrojewski Tomasz (red.) (2021), PolSenior 2. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny.
Google Scholar
Duyndam Joachim, Machielse Anja (red.) (2024), Meaning and Aging: Humanist Perspectives, Cham: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-031-55806-1
Ginter Joanna (2013), Językowy obraz starości i starzenia się w reklamie telewizyjnej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny (2023), Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2022 r. Stan w dniu 30 czerwca 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-stan-i-struktura-ludnosci-oraz-ruch-naturalny-w-przekroju-terytorialnym-stan-w-dniu-31-grudnia,6,34.html (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Halicka Małgorzata, Halicki Jerzy, Kramkowska Emilia (red.) (2016), Starość. Poznać, przeżyć, zrozumieć, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Halicki Jerzy (2000), Edukacja seniorów w aspekcie teorii kompetencyjnej: studium historyczno-porównawcze, Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar
Higgs Paul, Gilleard Chris (2023), The Sociology of Aging and Social Gerontology: Critical Tensions and Necessary Distinctions,„Innovation in Aging”, vol. 7(1), s. 671, https://doi.org/10.1093/geroni/igad104.2182
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/geroni/igad104.2182
Jarecka Urszula (2001), Starość w mediach – konteksty, tendencje, przemilczenia, „Kultura Współczesna”, nr 2–3, s. 98–113.
Google Scholar
Kalka Jolanta (oprac.) (2016a), Portret społeczno-demograficzny seniorów, Komunikat z badań nr 160/2016, Warszawa: CBOS, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_160_16.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Kalka Jolanta (oprac.) (2016b), Seniorzy a młodsze pokolenia – problemy życia codziennego, Komunikat z badań nr 161/2016, Warszawa: CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_161_16.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/aswp.12100
Kowaleski Jerzy T. (red.) (2006), Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kowaleski Jerzy T., Szukalski Piotr (red.) (2006), Starość i starzenie się jako doświadczenie jednostki i zbiorowości ludzkich, Łódź: Zakład Demografii Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kubiak Michał (2016), Polityka społeczna wobec ludzi starych w Polsce na tle współczesnych przemian społeczno-gospodarczych, Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Google Scholar
Kucharczyk Maria (oprac.) (2019), Sytuacja społeczno-ekonomiczna seniorów, Komunikat z badań nr 129/2019, Warszawa: CBOS, https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_129_19.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Kuchcińska Maria (red.) (2004), Zdrowie człowieka i jego edukacja gerontologiczna, Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Byd¬goskiej im. K. Wielkiego.
Google Scholar
Kunkel R. Suzanne, Settersten Richard Jr. (2021), Aging, Society and the Life Course, London: Eurospan.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1891/9780826180353
Majer Ryszard (2018), Polityka samorządowa wobec starości. Strategie i podmioty, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-824-1
Malec Małgorzata (red.) (2011), Edukacyjne, kulturowe i społeczne konteksty starości, Wrocław: OW Atut.
Google Scholar
Masłowska-Taffel Małgorzata (2015), Jakaś niedzisiejsza. Śmierć i starość w obiektywie kamery filmowej, „Polonistyka. Innowa¬cje”, nr 2, s. 175–186.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/pi.2015.1.2.13
Minister do spraw Polityki Senioralnej (2024), Informacja o sytuacji osób starszych w Polsce za 2023 r., https://das.mpips.gov.pl/source/2024/Informacja%20o%20sytuacji%20osob%20starszych%20w%20Polsce%20za%202023%20r..pdf (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Mucha Janusz, Krzyżowski Łukasz (red.) (2011), Ku socjologii starości. Starzenie się w biegu życia jednostki, Kraków: Wydaw¬nictwa AGH.
Google Scholar
Omyła-Rudzka Małgorzata (oprac.) (2016a), Czy osoby starsze są w naszym społeczeństwie dyskryminowane?, Komunikat z badań nr 164/2016, Warszawa: CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_164_16.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Omyła-Rudzka Małgorzata (oprac.) (2016b), Sposoby spędzania czasu przez seniorów, Komunikat z badań nr 163/2016, Warszawa: CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_163_16.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Omyła-Rudzka Małgorzata (oprac.) (2019), Jakiej pomocy potrzebują osoby starsze i kto jej im udziela?, Komunikat z badań nr 116/2019, Warszawa: CBOS, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_116_19.PDF (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Pawlina Anna (2011), Stereotypowe wizerunki starości w wybranych przekazach kulturowych, [w:] Małgorzata Malec (red.), Edu¬kacyjne, kulturowe i społeczne konteksty starości, Wrocław: OW Atut, s. 139–155.
Google Scholar
Pikuła Norbert (2013), Senior w przestrzeni społecznej, Warszawa: Wydawnictwo Borgis.
Google Scholar
Rudnik Anna (2014), Relacje międzypokoleniowe w rodzinie – perspektywa gerontologiczna, [w:] Piotr Szukalski (red.), Relacje międzypokoleniowe we współczesnych polskich rodzinach, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 41–55.
Google Scholar
Street Debra A. (2007), Sociological Approaches to Understanding Age and Aging, [w:] James A. Blackburn, Catherine N. Dul¬mus (red.), Handbook of Gerontology: Evidence-Based Approaches to Theory, Practice, and Policy, Hoboken: John Wiley & Sons, Inc., s. 143–168, https://doi.org/10.1002/9781118269640.ch6
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/9781118269640.ch6
Synak Brunon (1999), Ludzie starzy, [w:] Władysław Kwaśniewicz (red.), Encyklopedia socjologii, t. 2, Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 144–149.
Google Scholar
Szatur-Jaworska Barbara (2000), Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Google Scholar
Szatur-Jaworska Barbara (2014), Starość w polskiej rodzinie, [w:] Szukalski Piotr (red.), Relacje międzypokoleniowe we współczesnych polskich rodzinach, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 25–40.
Google Scholar
Szczepaniak-Sienniak Joanna (2014), Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania relacji międzypokoleniowych w rodzinie we współczesnej Polsce – wybrane zagadnienia, [w:] Piotr Szukalski (red.), Relacje międzypokoleniowe we współczesnych polskich rodzinach, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 9–23.
Google Scholar
Szczepański Jan (1980), Sprawy ludzkie, Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
Google Scholar
Szukalski Piotr (red.) (2014), Relacje międzypokoleniowe we współczesnych polskich rodzinach, Łódź: Wydawnictwo Uniwersy¬tetu Łódzkiego.
Google Scholar
Tibbitts Clark (1954), A Sociological View of Aging, „Proceedings of the American Philosophical Society”, vol. 98(2), s. 144–148, http://www.jstor.org/stable/3143645 (dostęp: 10.01.2024).
Google Scholar
Tomczyk Łukasz (2015), Pomiędzy działaniami andragogicznymi a pedagogiką szkolną. Pozaformalna edukacja seniorów w obszarze nowych mediów, [w:] Štefan Chudý, Łukasz Tomczyk (red.), Aktywna starość w perspektywie społeczno-kulturowo-edukacyjnej, Olomouc–Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny, s. 115–127.
Google Scholar
Trafiałek Elżbieta (1995), Starość a edukacja permanentna, „Kieleckie Studia Pedagogiczne”, nr 10, s. 135–144.
Google Scholar
Ulman Paweł (2017), Religijność osób starszych w Polsce. Wyniki badań statystycznych, „Studia Socialia Cracoviensia”, nr 2(17), s. 197-210.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15633/ssc.2464
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2017), Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Zych Adam (1999), Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej, Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk.
Google Scholar
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.




