Doświadczenie choroby Alzheimera jako topos w filmowym dyskursie ostatniej dekady
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.2.03Słowa kluczowe:
choroba Alzheimera, socjologiczna analiza filmówAbstrakt
Celem artykułu jest socjologiczna analiza filmów fabularnych z ostatniej dekady, poruszających problem choroby Alzheimera. W pierwszej części autorka prezentuje społeczne implikacje choroby, której istotą są nieodwracalne zmiany neurodegeneracyjne tkanki mózgowej. Część druga – teoretyczno-metodologiczna – poświęcona jest socjologicznej perspektywie w badaniu filmu oraz prezentacji autorskiej strategii badawczej. Część główną stanowi analiza kilku wybranych wątków poruszanych w filmach. Autorka charakteryzuje bohaterów i ich zachowania w fikcyjnym świecie przedstawionym oraz interakcje pomiędzy chorymi i ich opiekunami. Ukazuje walkę o podmiotowość i godność oraz starania członków rodziny o spowolnienie postępującej dezintegracji psychicznej u bliskiej osoby. Istotną część analizy stanowi porównanie fikcyjnego świata z rzeczywistością i podkreślenie relewantnej społecznie funkcji artystycznego dyskursu.
Pobrania
Bibliografia
Arnheim Rudolf (1961), Film jako sztuka, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Aumont Jacques, Michel Marie (2011), Analiza filmu, przełożyła Maria Zawadzka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Babbie Earl (2009), Podstawy badań społecznych, przełożyli Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski, Jacek Haman, Agnieszka Jasiewicz-Betkiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Balázs Béla (1957), Wybór pism, przełożył Raoul Kamil Porges, Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
Google Scholar
Barcikowska-Kotowicz Maria (2016), Obraz kliniczny choroby Alzheimera – charakterystyka trzech stadiów choroby, [w:] Andrzej Szczudlik (red.), Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, s. 35–37.
Google Scholar
Bazin André (1963), Film i rzeczywistość, przełożył Bolesław Michałek, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Capstick Andrea, Chatwin John, Ludwin Katherine (2015), Challenging representations of dementia in contemporary Western fiction film. From epistemic injustice to social participation, [w:] Aagje Swinnen, Mark Schweda (red.), Popularizing Dementia: Public Expressions and Representations of Forgetfulness, Bielefeld: transcript Verlag, s. 229–252, https://doi.org/10.1515/9783839427101-011
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783839427101-011
Cassirer Ernst (1977), Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przełożyła Anna Staniewska, Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2004), Symbol i język, przełożył Bolesław Andrzejewski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2020), Filozofia form symbolicznych, t. 2, przełożyli Przemysław Parszutowicz, Andrzej Karalus, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2022), Filozofia form symbolicznych, t. 3, przełożyli Przemysław Parszutowicz, Andrzej Karalus, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Google Scholar
Choroba alzheimera filmy i seriale (b.r.), https://podobnefilmy.com/lista/12499-choroba-alzheimera (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Cohen-Shalev Amir, Esther-Lee Marcus (2012), An insider’s view of Alzheimer: cinematic portrayals of the struggle for personhood „International Journal of Ageing and Later Life”, vol. 7(2), 73–96.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.1272a4
Dudko Dawid (2023), „Strzępy”: film z miłości do człowieka, https://kultura.onet.pl/film/recenzje/strzepy-jedno-znajintensywniejszych-kinowych-doswiadczen-od-lat-recenzja (dostęp: 26.03.2024).
Google Scholar
Fedyk-Łukasik Małgorzata (b.r.), Zaburzenia zachowania, https://interna-geriatria.cm-uj.krakow.pl/cm/uploads/2020/12/M.Fedyk-Lukasik-Zab-zachow-w-otepieniu.pdf (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Gadamer Hans-Georg (1993), Prawda i metoda, przełożył Bogdan Baran, Kraków: Inter Esse.
Google Scholar
Godzic Wiesław (red.) (1993), Interpretacja dzieła filmowego: antologia przekładów, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar
Goffman Erving (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Goffman Erving (2020), Człowiek w teatrze życia codziennego, przełożyli Paweł Śpiewak, Halina Datner, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar
Graham Megan E. (2016), The voices of Iris: Cinematic representations of the aged woman and Alzheimer’s disease in Iris, „Dementia”, vol. 15(5), s. 1171–1183, https://doi.org/10.1177/1471301214556133
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1471301214556133
Grzesiak Hanna (2009/2010), Problemy osób cierpiących na Alzheimera i ich opiekunów, [w:] Danuta M. Piekut-Brodzka (red.), Wielowymiarowość diagnozy sytuacji i działań socjalnych. Wybrane przykłady, Warszawa: ChAT, s. 104–120.
Google Scholar
Grzesiak Hanna (2020), (Nie)wygodna starość. O demencji w programach telewizyjnych i filmach, „Konteksty Społeczne”, t. 8, nr 2(16), s. 112–125.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/ks.2020.8.2.112-125
Hillman Alexandra, Latimer Joanna (2017), Cultural representations of dementia, „PLoS Medicine”, vol. 14(3), e1002274, https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002274
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002274
Huaco George A. (1965), The Sociology of Film Art, New York: Basic Books.
Google Scholar
Ingarden Roman (1958), Kilka uwag o sztuce filmowej, [w:] Roman Ingarden, Studia estetyczne, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 299–314.
Google Scholar
Irzykowski Karol (1960), Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina, Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne.
Google Scholar
Jackiewicz Aleksander (1981), Fenomenologia kina, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Jarvie Ian (1970), Movies and Society, New York: Basic Books.
Google Scholar
Lewicki Bolesław (1964), Wprowadzenie do wiedzy o filmie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Mayer Jacob P. (1946), Sociology of Film: Studies and Documents, London: Faber and Faber.
Google Scholar
Mayer Jacob P. (1948), British Cinemas and their Audiences: Sociological Studies, London: Dennis Dobson.
Google Scholar
Michalewicz Kazimierz (2003), Film i socjologia: polskie powojenne badania i refleksje, Warszawa: Neriton.
Google Scholar
Mikołajczyk-Lerman Grażyna, Potoczna Małgorzata (2020), Instytucjonalne wsparcie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i psychiczną w województwie łódzkim – potencjał, potrzeby, wyzwania, Łódź–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-368-4
NFZ o zdrowiu. Choroba Alzheimera i choroby pokrewne (2024), https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-choroba-alzheimera-i-choroby-pokrewne (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Otto Wojciech (2012), Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Palska Hanna (1999), Badacz społeczny wobec tekstu. Niektóre problemy analizy jakościowej w socjologii i teoria literatury, [w:] Henryk Domański, Krystyna Lutyńska, Andrzej W. Rostocki (red.), Spojrzenie na metodę. Studia z metodologii badań socjologicznych, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, s. 161–176.
Google Scholar
Płażewski Jerzy (2008), Język filmu, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
Sala Doświadczania Świata SNOEZELEN (b.r.), https://luxlamp.pl/pl/c/Sala-Doswiadczania-Swiata-SNOEZELEN/24 (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Saniewska Diana (2019), Alzheimer. Sposoby językowego konceptualizowania choroby na podstawie książki Still Alice (pl. Motyl) Lisy Genovy, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 19, s. 329–354, https://doi.org/10.15290/baj.2019.19.20
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2019.19.20
Segers Kurt (2007), Degenerative Dementias and Their Medical Care in the Movies, „Alzheimer Disease & Associated Disorders”, vol. 21(1), s. 55–59, https://doi.org/10.1097/WAD.0b013e31802f2460
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1097/WAD.0b013e31802f2460
Serkowska Hanna (2018), Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Skotarczak Dorota (2004), Obraz społeczeństwa PRL w komedii filmowej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Sokołowski Łukasz (2011), Serial jako element praktyk społecznych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2–3, s. 187–208.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.2-3.10
Sorlin Pierre (1991), European Cinema European Societies 1939–1990, New York: Routledge.
Google Scholar
Stelmach Monika (red.) (2023), Na alzheimera w Polsce choruje 357 tys. osób, https://www.termedia.pl/neurologia/Na-alzheimeraw-Polsce-choruje-357-tys-osob,53115.html (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Sutherland Jean-Anne, Kathryn M. Feltey (2009), Cinematic sociology: Social life in film, Los Angeles–London–New Delhi–Singapore–Washington: Sage Publications.
Google Scholar
Szczepaniak Karolina (2012), Zastosowanie analizy treści w badaniach artykułów prasowych – refleksje metodologiczne, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, vol. 42, s. 83–112.
Google Scholar
Szczudlik Andrzej (red.) (2016), Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce, Warszawa: RPO.
Google Scholar
Tudor Andrew (1974), Image and influence. Studies in the sociology of film, London: Allen & Unwin.
Google Scholar
Wearing Sadie (2013), Dementia and the biopolitics of the biopic: From Iris to The Iron Lady, „Dementia”, vol. 12(3), s. 315–325, https://doi.org/10.1177/1471301213476703
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1471301213476703
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2017), Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2018), Socjologiczne widzenie filmu i kina. Artykulacje i praktyki w polu socjologii filmu i kina, „Przegląd Socjologiczny”, nr 67(4), s. 141–169.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.4/7
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2020), Film and cinemas a subject of sociological study. Between tradition and the present, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, vol. 73, s. 89–110.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.73.06
Żygulski Kazimierz (1966), Socjologia filmu: elementy socjologii kultury i socjologii filmu, Kraków: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego.
Google Scholar
Żygulski Kazimierz (1969), Film na wsi i w miastach powiatowych: zagadnienia socjologiczne filmu, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Żygulski Kazimierz (1973), Bohater filmowy: studium socjologiczne, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
