The Experience of Alzheimer’s Disease as a Topos in the Movie Discourse of the Last Decade
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.2.03Keywords:
Alzheimer’s disease, sociological analysis of moviesAbstract
The aim of this article is a sociological analysis of feature movies from the last decade that address the problem of Alzheimer’s disease. In the first part, the author presents the social implications of the disease, which is characterized by irreversible neurodegenerative changes in brain tissue. The second – theoretical and methodological – part is devoted to the sociological perspective in movie research and the presentation of the author’s research strategy. The main part is an analysis of several selected threads discussed in the movies; the author characterizes the characters and their behavior in the presented fictional world as well as the interactions between the sick and their caregivers. She shows the struggle for subjectivity and dignity as well as the efforts of family members to slow down the progressive mental disintegration of a loved one. An important part of the analysis is the comparison of the fictional world with reality and the emphasis on the relevant socially-referential function of artistic discourse.
Downloads
References
Arnheim Rudolf (1961), Film jako sztuka, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Aumont Jacques, Michel Marie (2011), Analiza filmu, przełożyła Maria Zawadzka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Babbie Earl (2009), Podstawy badań społecznych, przełożyli Witold Betkiewicz, Marta Bucholc, Przemysław Gadomski, Jacek Haman, Agnieszka Jasiewicz-Betkiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Balázs Béla (1957), Wybór pism, przełożył Raoul Kamil Porges, Warszawa: Filmowa Agencja Wydawnicza.
Google Scholar
Barcikowska-Kotowicz Maria (2016), Obraz kliniczny choroby Alzheimera – charakterystyka trzech stadiów choroby, [w:] Andrzej Szczudlik (red.), Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce, Warszawa: Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, s. 35–37.
Google Scholar
Bazin André (1963), Film i rzeczywistość, przełożył Bolesław Michałek, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Capstick Andrea, Chatwin John, Ludwin Katherine (2015), Challenging representations of dementia in contemporary Western fiction film. From epistemic injustice to social participation, [w:] Aagje Swinnen, Mark Schweda (red.), Popularizing Dementia: Public Expressions and Representations of Forgetfulness, Bielefeld: transcript Verlag, s. 229–252, https://doi.org/10.1515/9783839427101-011
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9783839427101-011
Cassirer Ernst (1977), Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury, przełożyła Anna Staniewska, Warszawa: Wydawnictwo Czytelnik.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2004), Symbol i język, przełożył Bolesław Andrzejewski, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2020), Filozofia form symbolicznych, t. 2, przełożyli Przemysław Parszutowicz, Andrzej Karalus, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Google Scholar
Cassirer Ernst (2022), Filozofia form symbolicznych, t. 3, przełożyli Przemysław Parszutowicz, Andrzej Karalus, Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.
Google Scholar
Choroba alzheimera filmy i seriale (b.r.), https://podobnefilmy.com/lista/12499-choroba-alzheimera (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Cohen-Shalev Amir, Esther-Lee Marcus (2012), An insider’s view of Alzheimer: cinematic portrayals of the struggle for personhood „International Journal of Ageing and Later Life”, vol. 7(2), 73–96.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3384/ijal.1652-8670.1272a4
Dudko Dawid (2023), „Strzępy”: film z miłości do człowieka, https://kultura.onet.pl/film/recenzje/strzepy-jedno-znajintensywniejszych-kinowych-doswiadczen-od-lat-recenzja (dostęp: 26.03.2024).
Google Scholar
Fedyk-Łukasik Małgorzata (b.r.), Zaburzenia zachowania, https://interna-geriatria.cm-uj.krakow.pl/cm/uploads/2020/12/M.Fedyk-Lukasik-Zab-zachow-w-otepieniu.pdf (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Gadamer Hans-Georg (1993), Prawda i metoda, przełożył Bogdan Baran, Kraków: Inter Esse.
Google Scholar
Godzic Wiesław (red.) (1993), Interpretacja dzieła filmowego: antologia przekładów, Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar
Goffman Erving (2005), Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości, przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar
Goffman Erving (2020), Człowiek w teatrze życia codziennego, przełożyli Paweł Śpiewak, Halina Datner, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar
Graham Megan E. (2016), The voices of Iris: Cinematic representations of the aged woman and Alzheimer’s disease in Iris, „Dementia”, vol. 15(5), s. 1171–1183, https://doi.org/10.1177/1471301214556133
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1471301214556133
Grzesiak Hanna (2009/2010), Problemy osób cierpiących na Alzheimera i ich opiekunów, [w:] Danuta M. Piekut-Brodzka (red.), Wielowymiarowość diagnozy sytuacji i działań socjalnych. Wybrane przykłady, Warszawa: ChAT, s. 104–120.
Google Scholar
Grzesiak Hanna (2020), (Nie)wygodna starość. O demencji w programach telewizyjnych i filmach, „Konteksty Społeczne”, t. 8, nr 2(16), s. 112–125.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/ks.2020.8.2.112-125
Hillman Alexandra, Latimer Joanna (2017), Cultural representations of dementia, „PLoS Medicine”, vol. 14(3), e1002274, https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002274
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1002274
Huaco George A. (1965), The Sociology of Film Art, New York: Basic Books.
Google Scholar
Ingarden Roman (1958), Kilka uwag o sztuce filmowej, [w:] Roman Ingarden, Studia estetyczne, t. 2, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 299–314.
Google Scholar
Irzykowski Karol (1960), Dziesiąta muza. Zagadnienia estetyczne kina, Warszawa: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne.
Google Scholar
Jackiewicz Aleksander (1981), Fenomenologia kina, t. 1, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar
Jarvie Ian (1970), Movies and Society, New York: Basic Books.
Google Scholar
Lewicki Bolesław (1964), Wprowadzenie do wiedzy o filmie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Mayer Jacob P. (1946), Sociology of Film: Studies and Documents, London: Faber and Faber.
Google Scholar
Mayer Jacob P. (1948), British Cinemas and their Audiences: Sociological Studies, London: Dennis Dobson.
Google Scholar
Michalewicz Kazimierz (2003), Film i socjologia: polskie powojenne badania i refleksje, Warszawa: Neriton.
Google Scholar
Mikołajczyk-Lerman Grażyna, Potoczna Małgorzata (2020), Instytucjonalne wsparcie dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną i psychiczną w województwie łódzkim – potencjał, potrzeby, wyzwania, Łódź–Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-368-4
NFZ o zdrowiu. Choroba Alzheimera i choroby pokrewne (2024), https://ezdrowie.gov.pl/portal/home/badania-i-dane/zdrowe-dane/raporty/nfz-o-zdrowiu-choroba-alzheimera-i-choroby-pokrewne (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Otto Wojciech (2012), Obrazy niepełnosprawności w polskim filmie, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Palska Hanna (1999), Badacz społeczny wobec tekstu. Niektóre problemy analizy jakościowej w socjologii i teoria literatury, [w:] Henryk Domański, Krystyna Lutyńska, Andrzej W. Rostocki (red.), Spojrzenie na metodę. Studia z metodologii badań socjologicznych, Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, s. 161–176.
Google Scholar
Płażewski Jerzy (2008), Język filmu, Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.
Google Scholar
Sala Doświadczania Świata SNOEZELEN (b.r.), https://luxlamp.pl/pl/c/Sala-Doswiadczania-Swiata-SNOEZELEN/24 (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Saniewska Diana (2019), Alzheimer. Sposoby językowego konceptualizowania choroby na podstawie książki Still Alice (pl. Motyl) Lisy Genovy, „Białostockie Archiwum Językowe”, nr 19, s. 329–354, https://doi.org/10.15290/baj.2019.19.20
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15290/baj.2019.19.20
Segers Kurt (2007), Degenerative Dementias and Their Medical Care in the Movies, „Alzheimer Disease & Associated Disorders”, vol. 21(1), s. 55–59, https://doi.org/10.1097/WAD.0b013e31802f2460
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1097/WAD.0b013e31802f2460
Serkowska Hanna (2018), Co z tą starością? O starości i chorobie w europejskiej literaturze i filmie, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Skotarczak Dorota (2004), Obraz społeczeństwa PRL w komedii filmowej, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Sokołowski Łukasz (2011), Serial jako element praktyk społecznych, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2–3, s. 187–208.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.2-3.10
Sorlin Pierre (1991), European Cinema European Societies 1939–1990, New York: Routledge.
Google Scholar
Stelmach Monika (red.) (2023), Na alzheimera w Polsce choruje 357 tys. osób, https://www.termedia.pl/neurologia/Na-alzheimeraw-Polsce-choruje-357-tys-osob,53115.html (dostęp: 1.03.2024).
Google Scholar
Sutherland Jean-Anne, Kathryn M. Feltey (2009), Cinematic sociology: Social life in film, Los Angeles–London–New Delhi–Singapore–Washington: Sage Publications.
Google Scholar
Szczepaniak Karolina (2012), Zastosowanie analizy treści w badaniach artykułów prasowych – refleksje metodologiczne, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, vol. 42, s. 83–112.
Google Scholar
Szczudlik Andrzej (red.) (2016), Sytuacja osób chorych na chorobę Alzheimera w Polsce, Warszawa: RPO.
Google Scholar
Tudor Andrew (1974), Image and influence. Studies in the sociology of film, London: Allen & Unwin.
Google Scholar
Wearing Sadie (2013), Dementia and the biopolitics of the biopic: From Iris to The Iron Lady, „Dementia”, vol. 12(3), s. 315–325, https://doi.org/10.1177/1471301213476703
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1471301213476703
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2017), Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2018), Socjologiczne widzenie filmu i kina. Artykulacje i praktyki w polu socjologii filmu i kina, „Przegląd Socjologiczny”, nr 67(4), s. 141–169.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.26485/PS/2018/67.4/7
Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2020), Film and cinemas a subject of sociological study. Between tradition and the present, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, vol. 73, s. 89–110.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.73.06
Żygulski Kazimierz (1966), Socjologia filmu: elementy socjologii kultury i socjologii filmu, Kraków: Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego.
Google Scholar
Żygulski Kazimierz (1969), Film na wsi i w miastach powiatowych: zagadnienia socjologiczne filmu, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Żygulski Kazimierz (1973), Bohater filmowy: studium socjologiczne, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
