Procesy biograficzne w analizie adaptacji księży do środowiska zamieszkania na emeryturze. Wybrane aspekty psychospołeczne

Marek Niezabitowski

doi:10.18778/1733-8069.10.4.05

Autor

Marek Niezabitowski Katedra Stosowanych Nauk Społecznych, Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26-28, 41-800 Zabrze

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.10.4.05

Słowa kluczowe:

ludzie starsi, księża emeryci, gerontologia środowiskowa, przywiązanie do miejsca, procesy biograficzne

Abstrakt

Celem artykułu jest pokazanie, jak ważne dla adaptacji księży do życia na emeryturze mogą być psychospołeczne aspekty ich miejsca pobytu. Autor prezentuje swoje badania na temat procesów biograficznych, które doprowadziły katolickich duszpasterzy parafialnych dwóch wybranych diecezji do Domu Księży Emerytów, na parafię lub do mieszkań prywatnych, gdy znaleźli się na emeryturze. Część teoretyczna tekstu eksponuje ogromne znaczenie społecznego aspektu przywiązania do miejsca (social insideness) w procesach biograficznych kształtujących postawy respondentów wobec obecnego środowiska zamieszkania. Zaprezentowane badania pokazały, jak ważnym elementem emerytalnych projektów biograficznych księży może być wspomniane social insideness, w jak dużym stopniu postawa ta może decydować o świadomym wyborze miejsca pobytu na emeryturze. Trajektorie choroby i utraty sprawności oraz rosnącej zależności od innych mogą stanowić poważne zagrożenie dla nawet najlepiej zorganizowanych schematów biograficznych wspomnianych księży, jak i świeckich seniorów. Wzrastające wraz z demograficznym starzeniem się ludności Polski zapotrzebowanie na całodobową opiekę nad seniorami tracącymi sprawność uzasadnia wzorowanie się na placówkach dla księży, domach zasłużonego aktora czy niegdyś nauczyciela. Wzorem tych grup społecznych, podobieństwo modeli karier edukacyjnych i zawodowych osób przebywających w tej samej placówce stwarza szansę na zachowanie ich tożsamości społecznej, a przez to może im znacznie ułatwić adaptację do życia z problemami starości.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Marek Niezabitowski - Katedra Stosowanych Nauk Społecznych, Wydział Organizacji i Zarządzania, Politechnika Śląska, ul. Roosevelta 26-28, 41-800 Zabrze

Marek Niezabitowski, doktor socjologii, adiunkt w Katedrze Stosowanych Nauk Społecznych na Wydziale Organizacji i Zarządzania Politechniki Śląskiej. Specjalizuje się w socjologii starości. Był jednym z wykonawców architektoniczno- socjologicznego podtematu w ramach ogólnopolskich badań PolSenior (2007–2011). Autor książki Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego (2007) oraz współautor pracy Środowisko zamieszkania polskich seniorów w badaniach interdyscyplinarnych: studia przypadków na wybranych przykładach (2013).

Bibliografia

Bartoszek Adam i in. (2012) Warunki zamieszkania seniorów – główne ustalenia badawcze [w:] Małgorzata Mossakowska, Andrzej Więcek, Piotr Błędowski, red., Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, s. 531–548.
Google Scholar

Bokszański Zbigniew (1989) Tożsamość – Interakcja – Grupa. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Chaundhury Habib (2003) Quality of Life and Place-Therapy [w:] Rick J. Scheidt, Paul Windley, eds., Physical Environments and Aging. Critical Contributions of M. Powell Lawton to Theory and Practice. New York: Haworth Press, s. 85–103.
Google Scholar

Elder Glen H. (1999) Children of the Great Depression: Social Change and Life Experience. Boulder: Westview Press.
Google Scholar

Fatyga Barbara (2005) Pokolenie [w:] Hieronim Kubiak, Grzegorz Lisowski, Witold Morawski, Jerzy Szacki, red., Encyklopedia socjologii: suplement. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 193–197.
Google Scholar

Frąckiewicz Lucyna (1972) Warunki i potrzeby mieszkaniowe ludzi starych w miastach województwa katowickiego. Warszawa: Instytut Gospodarki Mieszkaniowej.
Google Scholar

Glaser Barney G., Strauss Anzelm L. (1971) Status Passage: A Formal Theory. Chicago: Aldine Atherton.
Google Scholar

Hochschild Arlie R. (1978) The Unexpected Community. The Portrait of an Old Age Subculture. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Google Scholar

Höhn Charlotte, Avramov Dragana, Kotowska Irena E. (2008) People, Population Change and Policies. Lessons From the Population Policy Acceptance Study (PPAS) – Volume 2: Demographic Knowledge – Gender – Ageing. B.m.: Springer.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4020-6611-5

Jałowiecki Stanisław (1973) Przejście na emeryturę jako proces zmian aktywności społecznej. Wrocław, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (1999) Wpływ uniwersum symbolicznego na postrzeganie biografii z teraźniejszej perspektywy [w:] taż, Doświadczenia wojenne Polaków a kształtowanie tożsamości etnicznej. Analiza narracji kresowych. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, s. 152–154.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2008) Biografia i pamięć: na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z zagłady. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Krause Neal (2006) Social Relationships in Later Life [in:] Robert H. Binstock, Linda K. George, eds., Handbook of Aging and the Social Sciences. San Diego: Elsevier, s. 181–200.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/B9-78-012088-3/88250-0146

Krause Neal, Shaw Benjamin A., Cairney John (2004) A Descriptive Epidemiology of Lifetime Trauma and the Psychical Health Status of Older Adults. „Psychology of Aging”, vol. 19, s. 637–648.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0882-7974.19.4.637

Lindesmith Alfred R., Strauss Anzelm L., Denzin Norman K. (1975) Social Psychology. Illinois: The Dryden Press. Mannheim Karl (1992/1993) Problem pokolenia. „Colloquia Communia”, nr 1–12, s. 57–68.
Google Scholar

Mikułowski-Pomorski Jerzy (1968) Pokolenie jako pojęcie socjologiczne. „Studia Socjologiczne”, nr 3/4, s. 268–281.
Google Scholar

Mossakowska Małgorzata, Więcek Andrzej, Błędowski Piotr, red. (2012) Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne.
Google Scholar

Niezabitowski Marek (2007) Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej. Problemy uczestnictwa społecznego. Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”.
Google Scholar

Niezabitowski Marek (2011) Relacje społeczne ludzi starszych w środowisku zamieszkania [w:] Jolanta Grotowska-Leder, red., Wybrane współczesne problemy społeczne i ich rozwiązywanie. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, t. 38, s. 13–31.
Google Scholar

Niezabitowski Marek (2012) Elderly People in Residential Environment [w:] Jolanta Perek-Białas, Andreas Hoff, eds., Developing the “Sociology of Ageing”: To Tackle the Challenge of Ageing Societies in Central and Eastern Europe. Kraków: Jagiellonian University Press, s. 139–161.
Google Scholar

Niezabitowski Marek (2014) Znaczenie miejsca zamieszkania w życiu ludzi starszych. Aspekty teoretyczne i empiryczne. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, nr 1, s. 81–101. Niezabitowski Marek,
Google Scholar

Rożałowska Barbara, red., (2010) Ludzie i instytucje w procesie przemian miejskiej społeczności lokalnej. Studium socjologiczne na przykładzie osiedla Zandka w Zabrzu. Gliwice: Wydawnictwo Politechniki Śląskiej.
Google Scholar

Ossowska Maria (1963) Koncepcja pokolenia. „Studia Socjologiczne”, nr 9, s. 47–51.
Google Scholar

Prawda Marek (1989) Biograficzne odtwarzanie rzeczywistości. „Studia Socjologiczne”, nr 4, s. 81–98.
Google Scholar

Riemann Gerhard, Schütze Fritz (1992) „Trajektoria” jako podstawowa koncepcja teoretyczna w analizach cierpienia i bezładnych procesów społecznych. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 89–109.
Google Scholar

Rokuszewska-Pawełek Alicja (2002) Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza biograficzna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Rose Arnold Marshall (1965) The Subculture of the Aging: A Framework for Research in Social Gerontology [w:] Arnold M. Rose, Warren A. Peterson, eds., Older People and Their Social World. Philadelphia: F.A. Davis, s. 3–16.
Google Scholar

Rowles Graham D. (1983) Place and Personal Identity in Old Age: Observations From Appalachia. „Journal of Environmental Psychology”, vol. 3, s. 299–313.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-4944(83)80033-4

Rubinstein Robert L. (1989) The Home Environments of Older People: A Description of Psychological Processes Linking Person to Place. „Journal of Gerontology”, vol. 44, s. S45–S53.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/geronj/44.2.S45

Rubinstein Robert L., Parmelee Patricia A. (1992) Attachment to Place and the Representation of the Life Course by the Elderly [w:] Irwin Altman, Setha M. Low, eds., Place Attachment. New York, London: Plenum Press, s. 139–163.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-1-4684-8753-4_7

Shibutani Tamostu (1955) Reference Groups as Perspectives. „American Journal of Sociology”, vol. 44, s. 562–569.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/221630

Strauss Anselm L. (1969) Mirrors and Masks. The Search of Identity. Glencoe: The Sociology Press.
Google Scholar

Strauss Anselm L. (1978) A Social World Perspective [w:] Norman K. Denzin, ed., Studies in Symbolic Interaction, vol. 1. Greenwich: JAI Press, s. 119–128.
Google Scholar

Szatur-Jaworska Barbara (2000) Ludzie starzy i starość w polityce społecznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Google Scholar

Tornstam Lars (2005) Gerotranscendence. A Developmental Theory of Positive Aging. New York: Springer Publishing Company.
Google Scholar

Turowski Jan (1993) Socjologia. Małe struktury społeczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Waligórska Małgorzata i in. (2009) Prognoza ludności na lata 2008–2035. Warszawa: GUS, Departament Badań Demograficznych [dostęp 25 listopada 2013 r.]. Dostępny w Internecie http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/L_prognoza_ludnosci_na_lata2008_2035.pdf
Google Scholar

Worach-Kardas Halina (2002) Wiek [w:] Kazimierz W. Frieske i in., red., Encyklopedia socjologii, t. 4. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 314–318.
Google Scholar

Żołędowski Cezary (2012) Starzenie się ludności – Polska na tle Unii Europejskiej. „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje”, nr 17, s. 29–43.
Google Scholar