O co chodzi w wywiadzie? Próba interpretacji wspomnień o Żydach jako narracji tożsamościowych
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.11.4.01Słowa kluczowe:
interpretacja wywiadu, pamięć, narracja tożsamościowa, Żydzi, antysemityzmAbstrakt
Artykuł prezentuje pewną metodę interpretacji pogłębionych wywiadów dotyczących sposobów, w jakie nieżydowscy Polacy pamiętają Żydów. Intencją proponowanej metody jest znalezienie nowej perspektywy, która uzupełniałaby dwie najważniejsze tradycje badawcze obecne w polskich badaniach tego tematu: podejście etnograficzne i podejście oparte na inspiracji psychoanalitycznej. Autor wychodzi z założenia, że wywiad nie stanowi przywołania przeszłości, lecz jest narracją tożsamościową, w której przeszłość jest (re)konstruowana zgodnie z imperatywami teraźniejszości, w której wywiad jest przeprowadzany, a Żydzi pełnią w nim rolę układu odniesienia dla procesu budowania tożsamości respondenta. Autor przyjmuje też, że narracje tożsamościowe wytwarzane są w czterech głównych wymiarach: sacrum, śmierci, seksu i władzy/przemocy, z których każdy posiada swą kulturową semantykę i kod binarny, stosowany do oddzielenia praktyk i przekonań charakteryzujących „Nas” od tych, które przypisujemy „Innym”. Kody te, wraz z historiami o „Nas” i o „Innych”, tworzą osnowę i wątek tożsamości narracyjnej przedstawianej w wywiadzie i odpowiadają wizji kultury, którą możemy znaleźć u Clifforda Geertza: sieci znaczeń, którą utkaliśmy i w którą jesteśmy uwikłani. Następnie autor przedstawia interpretację jednego wywiadu, pokazując, w jaki sposób respondent organizuje swoje opowieści o Żydach za pomocą rozmaitych semantyk i kodów w celu nadania spójności własnej narracji tożsamościowej.
Pobrania
Bibliografia
Bauman Zygmunt (1992) Mortality, Immortality, and Other Life Strategies. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar
Benz Wolfgang (2004) Anti-Semitism in Europe. Traditions, Structures, Manifestations. Uppsala: Uppsala University.
Google Scholar
Burke Peter J. (2013) Identity, Social [w]: Byron Kaldis, ed., Encyclopedia of Philosophy and the Social Sciences, vol. 1. Los Angeles: Sage, s. 453–457.
Google Scholar
Cała Alina (1987) Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar
Cała Alina (1992) Wizerunek Żyda w polskiej kulturze ludowej. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Google Scholar
Forecki Piotr (2010) Od „Shoah” do „Strachu”. Spory o polsko-żydowską przeszłość i pamięć w debatach publicznych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Geertz Clifford (1973) The Interpretations of Culture. New York: Basic Books.
Google Scholar
Grabowski Jan (2011) Judenjagd. Polowanie na Żydów 1942‒1945. Studium dziejów pewnego powiatu. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów.
Google Scholar
Kapralski Sławomir (1999) People of Different Times [w:] tenże, ed., The Jews in Poland, vol. 2. Kraków: Judaica Foundation.
Google Scholar
King Anthony (2004) The Structure of Social Theory. London: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203646694
Kurowski Marek M. (2004) Paradoks i ironia, czyli krótki kurs socjologii Niklasa Luhmanna. „Rubikon. Kwartalnik Naukowy” nr 1‒4, s. 79–98.
Google Scholar
LaCapra Dominick (2001) Writing History, Writing Trauma. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
Google Scholar
Lynch Michael (1993) Scientific Practice and Ordinary Action. Ethnomethodology and Social Studies of Science. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511625473
Ricoeur Paul (2003) O sobie samym jako innym. Przełożył Bogdan Chełstowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Roskies Diane K., Roskies David G. (1979) The Shtetl Book. An Introduction to East European Jewish Life and Lore. Jersey City, NJ: KTAV Publishing House.
Google Scholar
Schütz Alfred (1962) Common-Sense and Scientific Interpretation of Human Action [w:] tenże, Collected Papers, vol. 1: The Problem of Social Reality. The Hague: Nijhoff, s. 3–47.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-010-2851-6_1
Skarga Barbara (1997) Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne. Kraków: Wydawnictwo Znak.
Google Scholar
Stomma Ludwik (1986) Antropologia kultury wsi polskiej XIX w. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar
Tokarska-Bakir Joanna (2004) Rzeczy mgliste. Eseje i studia. Sejny: Pogranicze.
Google Scholar
Tokarska-Bakir Joanna (2008) Legendy o krwi. Antropologia przesądu. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Google Scholar
Vaitkus Steven (1991) How Is Society Possible? Dordrecht: K luwer Academic Publishers.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1007/978-94-009-2077-4
Waldenfels Bernhard (2002) Topografia obcego. Przełożył Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
White Harrison C. (2011) Tożsamość i kontrola. Przełożyła Agnieszka Hałas. Kraków: Nomos.
Google Scholar
Yerushalmi Yosef H. (1996) Zakhor: Jewish History and Jewish Memory. Seattle: University of Washington Press.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
