Wybrane problemy etyczne w badaniach. Obserwacja uczestnicząca ukryta

Piotr Chomczyński

doi:10.18778/1733-8069.2.1.05

Autor

Piotr Chomczyński Uniwersytet Łódzki, Polska

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.05

Słowa kluczowe:

Obserwacja uczestnicząca ukryta, badania jakościowe, etyka w badaniach, metodologia badań społecznych, metody i techniki badań społecznych, badania terenowe

Abstrakt

Celem tego artykułu jest ukazanie dylematów moralnych, jakie napotyka badacz, który zdecydował się na zastosowanie obserwacji uczestniczącej ukrytej (covert participant observation). W celach badawczych zdecydowałem się na wykorzystanie tej techniki i podjąłem zatrudnienie w jednej z fabryk produkujących sprzęt AGD. Problemy poruszane w artykule stanowią konsekwencję równoczesnego funkcjonowania w dwóch, diametralnie od siebie różnych światach – akademickim i fabrycznym. Konieczność godzenia ze sobą obydwu tożsamości: badacza i robotnika, jak również zobowiązań z nich wynikających jest obciążona moralnie, gdyż wymaga ukrywania prawdy. Trudności natury etycznej powstałe na skutek podjęcia przeze mnie badań stanowią treść niniejszej pracy.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Piotr Chomczyński - Uniwersytet Łódzki, Polska

Piotr Chomczyński (mgr) asystent w Katedrze Socjologii Organizacji i Zarządzania.

Bibliografia

Aaronson, Elliot i Timothy D. Wilson, Robin M Ackert (1997) Psychologia społeczna. Serce i umysł, przełożyli: A. Bezwińska, W. Domachowski i inni, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Arnould, Eric J. (1998) “Ethical Concerns in Participant Observation/Ethnography.” Advances in Consumer Research 25(1):72-74.
Google Scholar

Babbie, Earl (2003) Badania społeczne w praktyce, przełożyli: A. Kłoskowska-Dudzińska i zespół. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bulmer, Martin (1982) “When is Disguise Justified? Alternatives to Convert Participant Observation.” Qualitative Sociology 5(4):251-264.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00986753

Christians, Clifford G. (2000) “Ethics and Politics in Qualitative Research.” S. 133-155 w Handbook of Qualitative Research, (Red.) N.K. Denzin, Y. Lincoln. The United States of America: Sage Publications Inc.
Google Scholar

Darbyshire, Philip (1990) “Ethnography Step by Step/Interpretive Interactionism/Participant Observation A Methodology for Human Studies (Books).” Journal of Advanced Nursing 15(6):757-757.
Google Scholar

Doktór, Kazimierz (1964) Przedsiębiorstwo przemysłowe. Studium socjologiczne Zakładów Przemysłu Metalowego “Cegielski”. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar

Farrington, Alice i W. Petter Robinson (1999) “Homelessness and strategies of identity maintenance: a participant observation study.” Journal of Community & Applied Social Psychology 9(3):175-194.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/(SICI)1099-1298(199905/06)9:3<175::AID-CASP497>3.0.CO;2-R

Frankfort-Nachmias, Chava i David Nachmias (2001) Metody badawcze w naukach społecznych, przełożyła: E. Hornowska. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Goffman, Erving (2000) Człowiek w teatrze życia codziennego, przełożyli H. Datner-Śpiewak, P. Śpiewak. Warszawa: KR.
Google Scholar

Goffman, Erving (2005) Piętno, przełożyli A. Dzierżyńska, J. Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Hammersley, Martyn i Paul Atkinson (2000) Metody badań terenowych, przełożył S. Dymczyk. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Howton, William F. (1982) “Work Assignment and Interpersonal Relations in a Research Organization: some Participant Observations.” Administrative Science Quarterly 7(4):502-520.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2390962

Kemp, Elizabeth (2001) “Observing practice as participant observation – linking theory to practice.” Social Work Education 20(5):527-538.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02615470120072823

Konecki, Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych: teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof T. (1992) W japońskiej fabryce. Społeczne i kulturowe aspekty pracy i organizacji przedsiębiorstwa. Łódź: Instytut Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof T. (1992) Nowi pracownicy a kultura organizacyjna. Studium folkloru fabrycznego. Folia Sociologica 24.
Google Scholar

Lauder, Matthew A. (2003) “Covert Participant Observation of a Deviant Community: Justifying the Use of Deception.” Journal of Contemporary Religion 18(2):185-196.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/1353790032000067518

Moore, Lucy i Jan Savage (2002) “Participant observation, informed consent and ethical approval.” Nurse Researcher 9(4):58-69.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7748/nr2002.07.9.4.58.c6198

O'Neill, Damian; Morgan, Mandy (2001) “Pragmatic post-structuralism (I): participant observation and discourse in evaluating violence intervention.” Journal of Community & Applied Social Psychology 11(4):263-275.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/casp.624

Ossowski, Stanisław (1967) Dzieła, tom IV. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Patton, Michael Q. (1997) “Obserwacja – metoda badań terenowych.” S. 163-200 w Ewaluacja w edukacji, (Red.) L. Korporowicz, przełożył M. Kowalski. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Piotrowski, Andrzej (1972) “Funkcje języka w grupach pierwotnych.” Kultura i społeczeństwo 16(3):117-127.
Google Scholar

Plant, Martin A. i Charles E. Reeves (1976) “Participant Observation as a Method of Collecting Information about Drugtaking: Conclusions From Two English Studies.” British Journal of Addiction (to Alcohol & Other Drugs) 71(2):155-159.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.1976.tb00073.x

Power, Robert (1989) “Participant Observation and its Place in the Study of Illicit Drug Abuse.” British Journal of Addiction 84:43-52.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.1989.tb00550.x

Prus Robert i Scott Grills (2003) The Deviant Mystique: Involvements, Realities and Regulation. The United States of America: Preager, Westport.
Google Scholar

Sanders, Clinton A. (1979) “Participant Observation and the Politics of Sociological Method.” Qualitative Sociology 1(3):121-131.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF02429897

Shaughnessy, John J. i Eugene Zechmeister, Jeanne S Zechmeister (2002) Metody badawcze w psychologii, przełożyła M. Rucińska. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Shupe, Anson D. Jr. i David G. Bromley, (1979) “Walking a Tightrope: Dilemmas of Participant Observation of Groups in Conflict.” Qualitative Sociology 2(3):3-21.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF02390156

Snow, David A. (1980) “The Disengagement Process: A Neglected Problem in Participant Observation Research.” Qualitative Sociology 3(21):100-122.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00987266

Szacki, Jerzy (2003) Historia myśli socjologicznej (wydanie nowe). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Vinten, Gerard (1994) “Participant Observation: A Model for Organizational Investigation?” Journal of Managerial Psychology 9(2):30.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/02683949410059299

Wiley, Juniper (1987) “The ‘Shock of Recognition’ as a Problem in Participant – Observation.” Qualitative Sociology 10(1):78-83.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF00988270

Wilmot, Richard (1979) “Participant Observation: A Methodological Approach to the Study of Halfway Houses for Alcoholics.” British Journal of Addiction (to Alcohol & Other Drugs) 74(4):369-375.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1360-0443.1979.tb01366.x